Tíminn Sunnudagsblað - 22.11.1964, Blaðsíða 3
þeím hollast að fara að gefa húsgögn
unum gætur.
Verktermítar og hertermítar eru
vængjalausir, blindir og ófrjóir.
Hlutverk verktermítanna er að
hyggja og halda við hvítmauraþúf-
unni, gæta eggjanna og fæða og þvo
með kraftbyggð höfuð, sumir með
sterklega kjálka til að bíta fjend-
urna, aðrir með slímkyrtla, til að
binda þá fasta.
FÆST DÝR geta melt tréni, en hvít-
maurar gera það með hjálp einfrum-
unga, sem lifa í meltingarfærum
þeírra og framleiða meltingarvökva,
sem vinnur á tréninu. Sumir termít-
ar gera mataræðið fjölbreyttara með
þvi að kreista vökva úr bjöllum, sem
þeir ala eins og mjólkurkýr.
Samfélag hvítmauranna byggist á
samvinnu allra einstaklinga, og er
sú samvinna þeim eðlisávísun. Hún
styrkist með vökva, sem síast út um
svitaholur hvítmauranna. Hvítmaur-
unum virðist þykja þessi vökvi góm-
sætur, því að þeir gera talsvert af
því að sleikja og sjúga hverir aðra.
Það heldur þeim ekki aðeins ánægð-
um og starfsglöðum, heldur telja
fræðimenn, að í þessum vökva sé eins
konar „samfélagshormóni", efni, sem
ákvarði hve margír hvítmaurar kom-
ist upp í hverri stétt fyrir sig.
HVÍTMAURAR hafa ekki aðeins
haft áhrif á Afríkubúa. Þeir hafa átt
sinn þátt í að móta landslagið. Bæði
frumskógarnir og gresjurnar hafa að
einhverju leití fengið ásýnd sína mót
aða af termítum. Þeir eta t.d. upp
allan fallinn gróður um leið og hann
fellur, og þannig verður næringar-
efnunum skilað fyrr til jarðarinnar
aftur en ella.
Víðast hvar á jörðunni eru það
jarðfræðilegar orsakir, sem hafa mót-
að landslagið — eldgos og veðrun
vatns og vinda. En sums staðar í
Afríku geta fundizt hæðir og dalir,
sem hvítmaurar hafa skapað. Á gresj
um Njassalands og Norður-Ródesíu
tekur sums staðar við alda af öldu,
sem allar hafa verið geraðr af hvít-
maurum. Þær eru allt að því 10
metra breiðar. Annars staðar í álf-
unni hlaða maurarnir upp turna,
sem geta verið þrjár til fjórar mann-
hæðir.
JARðVEGUR ei yfirleitt annar í
hvítmaurahæðunum en í landinu um-
umhverfis þær. Tré vaxa þar gjarna,
og dýr gresjunnar leita þangað upp,
bæði til að njóta skuggans af trján-
um og sjá víðar yfir. Þessar dýra-
komur auka áburðinn á hvítmaura-
hæðunum og um leið vaxtarmagn
þeirra. Oft verða hvítmaurahæðirnar
því eíns og skógareyjar í grashafinu.
Hvítmaurarnir lifa á tréni og
breyta því í eggjahvítuefni. Þeir eru
því eftirsótt fæða þeim dýrum, sem
geta grafið þá upp. Og til eru þær
dýrategundir, sem lifa á hvítmaurum.
Meðal þeirra eru sumar undarleg-
ustu skepnur Afríku, eins og það
dýr, sem nefnist á afríkönsku aard-
vark eða jarðsvín, en á þó ekkert
skylt við svín. Mynd af þessari
skepnu fylgir með greininni.
HVÍTMAURARNIR hafa ekki verið
Afríkubúum eingöngu til ógagns.
Margir þjóðflokkar leggja þá sér til
Framhaid á 1053. síðu.
T I M 1 N N — SUNNUDAflco' AÐ
103f