Tíminn Sunnudagsblað - 22.11.1964, Blaðsíða 19

Baugar Satúmusar
eitt af fyrðuverkym aigelmsiiis
ins væri talsvert ábótavant, götusal-
ar þyrptust utan um okkur með lit-
myndir og uppdrætti, aðrir vildu
selja okkur ilskó, sem fara vel með
fæturna á sólheitum strætum, sumir
veifuðu framan í okkur kíppum af
úlföldum, vitringum og madonnum,
telgdum í olíuvið. Hvert sem litið
var, voru opnar búðir, því að verzl-
unarmannafélagið í Jerúsalem, ef það
er þá til, amast ekki við kvöldverzl-
un. Klæðskerar vildu óðfúsir taka af
mönnum mál og huðust til þess að
afhenda fötin fullgerð næsta kvöld,
víxlarar sóttu fast að kaupa mörk,
sterlíngspund eða dali og greiða slíka
peninga langt yfir lögskráð gengi
með verðrýrri mynt nágrannaland-
anna. Sumar búðirnar voru fullar af
dýrum vefnaði — hálfsilki, alsilki og
rósasilki, aðrar af hvers konar skart-
gripum úr guili og silfrí og blend-
ingsmálmi, kössum, stofuborðum og
taflborðum úr mislitum viði, þar sem
hver smáflísin var felld viö aðra eft-
ir kúnstarinnar reglum, eirkönnum
og kötlum, sem í voru brenndir lít-
ir til skrauts, leðurvarningi af ýmsu
tagi og mörgu öðru. Hið fallegasta
handbragð var á mörgu af þessu, og
allur varningurinn miðaður við það
að ganga í augun á ferðamönnum.
Bæði úti og inni voru menn með
langar vatnspípur, er tíl leigu voru
hverjum þeim, er reykja vildi. Sum-
ir létu til leiðast að reyna. Ásta Jóns-
dóttir úr Hafnarfirði fékk hrós hjá
einum pípueigandanum fyrir kunn-
áttusamlega meðhöndlun gripsins.
En frammistaða mín var tíl skammar.
Okkur var tekið tveim höndum í
búðunum. Sölumenn, sem vissulega
ætluðu ekki að láta bráðina sleppa,
heilsuðu með handabandi með mikl-
um vinalátum og luktu hönd gests-
ins í lófum sér með því að leggja
vinstri höndina yfir handarbakíð.
Síðan var komumönnum klappað á
axlirnar með ljúfu brosi og tekið
að bera þeim gersemarnar. Áður en
varði var búið að hengja gullstjörn-
ur um hálsinn á kvenfólkinu og
smeygja á það armböndum, alsettum
jaðísteinum — mikið, ef var ekki
byrjað að festa á það eyrnalokka.
Þessu fylgdi auðvitað löng þula um
ágæti vamingsins.
Verðið var ekki hátt, miðað við
það, sem við eigum að venjast og
því fylgdi sú staðhæfing sölumanns-
ins, að þetta væri sérstakt verð, sem
sá einn ætti kost á, er hann hafði
tekið upp á sína arma þá stundina.
Það mátti líka til sanns vegar færa,
að þetta væri sérstakt verð, því að
það var tvöfalt eða jaínvel þrefalt
hærra en vera bar. Þetta renndi
flesta grun í, því að söluhættir Araba
eru alkunnir, og nú hófst þref um
verðið, ef menn höfðu hug á að
FURðUVERK HEIMSINS voru talin
sjö að fornu, segja grískar heimild-
ir. Og þeirri sömu tölu héldu banda-
rískir stjörnufræðingar, sem komu
saman til ráðstefnu á síðastliðnu
sumri og kjöru þar meðal annars
sjö furðuverk algeimsins. Reglurnar,
sem valið var eftir, voru þær, að
furðuverkið yrði að vera raunveru-
legt og sjáanlegt, en ekki hugtak eða
náttúrulögmál, eins og t.d. útvíkkun
alheimsins. Þá skyldi einskorða sig
við það, sem sést frá jörðu, og auk
þess skyldi hvert furðuverk fyrir sig
vera einstætt, annað hvort hið eina
sinnar tegundar eða áhrifamesta
dæmi svipaðra fyrirbrigða.
Yfirborð mánans var úrskurðað
fyrsta furðuverkið. Hann er einstæð-
ur að því leyti, að hann er eini hnött-
urinn, sem við getum greínilega séð
yfirborðið á. Yfirborð annars hnatt-
ar, Marz, er aðeins hægt að greina
líka, en þó mjög óijóst. Tunglið er
í sjálfu sér ekki þýðingarmikill hnött-
ur, það er einungis lítill fylgihnött-
ur plánetu, en yfirborð þess eða and-
lit er einstætt á himninum, eins og
hann kemur jarðarbúum fyrir sjónir.
En greinarkorni þessu er ekki ætl-
að að fjalla um mánann, heldur verð-
ur hér sagt örlítið frá næsta furðu-
verki, hringum Satúrnusar,-
Hnöttur innan i hring er nokkuð
algengt stjarnfræðitákn nú á tímum.
Það mættí því ætla, að þetta væri
nokkuð venjulegt fyrirbrigði, en svo
kaupa eítthvað. Gat þá á ýmsu oltið,
og var ekki fátítt, að sölumaðurinn
byðist jafnvel til þess ;.ð gefa við-
skiptamanninum tripinn, sem um
var þráttað, svo sem til þess að færa
honum heim sanninn um það, hve
fráieitt það verð væri, er hann vildi
borga. Brátt var boðið upp á svala-
drykk eða tyrkneskt kaffi, svo að
komumenn færu ekki brott, áður en
viðskipti tækjust, og síðan hertur
róðurinn við söluna sem mest mátti
verða.
Við rákumst mörg þetta fyrsta
kvöld inn í búð ina á Al-Zahra,
kennda við heilagan Kristófer, og
hittum þar fyrir tvo pilta, Wiald Bett
ar og Walid Bitar, í senn aðgangs-
harða og lagna sölumenn, er við sáum
síðan daglega og komumst sum hver
í nokkurn kunningsskap við að lok-
um. Ég verð að segja, að Wiald var
nálega ómótstæðilegur í innilegri
ástúð sinní og taumlausri ágengni.
Eigi einhver ykkar, er lesa þessi orð,
eftir að fara ti! Jerúsalem og hitta
er reyndar ekki. Ekki er vitað um
annan hnött en Satúrnus, sem hef-
ur þess konar gjörð um sig miðjan.
Hringir Satúrnusar eru einstæðir og
K fallegír, bæði séðir í kíki og á mynd,
og þeír hafa einatt haft t’jörgaiidi
áhrif á ímyndunarafi mar-na. Það
mun að líkindum valda þvi. hve
virjsælt gjarðarhnattatáknið er, og
það er líka meðal þeirra ástæðna,
sem komu stjarnfræðingunum banda-
rísku til að veija hringa Satúrnusar
meðal furðuverkanna sjö.
Satúrnus og hringir nans sjást
mjög misvel frá jörðu. Um þessar
mundir hallast hringirnir um tíu
gráður frá sjónarlínu frá jörðu. Það
er of lítill halli til að hægt sé að
greina hringina vel, nema með góð-
um sjóntækjum, en í sæmilegum og
stöðugum kíki á þó að vera hægt að
sjá, að eitthavð er undarlegt við
Satúrnus. Hann er ekki venjuleg,
hringlaga stjarna til að sjá, heldur
er hann með einhvers konar útskot
til beggja hliða. Og þannig sá ííalski
stjörnumeístarinn og eðlisfræðingur
inn Galileo hann líka árið 1610, en
það ár var Satúrnus t sömu afstöðu
tii jarðar og hann er á þessu ári.
„Ég hef séð, að Satúrnus er þre-
faldur . . .“ ritaði Gelileo, er hann
var að reyna að skýra þetta furðu-
lega útlit plánetunnar. En auglit
hennar átti eftir að verða enn furðu-
legra í kíki Galileos. Árið 1612 horfði
Galíleo þvert á hringina og sá þá
þá Bitar og Bettar á Al-Zahra. þá
berið þeim kveðju mína.
Ég hygg, að svo hafi farið fyrir
allmörgum íslendinganna, sem lítt
voru vanír sölumennsku Araba, að
þeir hafi látið til leiðast að kaupa
eitt og annað þetta fyrsta kvöld á
helzt til ríflegu verði, og sú mun oftar
hafa orðið raunin á, þó að fólk vend-
ist smám saman á að gæta sín.
Seinna reyndi ég, að þeir Bitar
og Bettar voru ekkí einungis harð-
skeyttir sölumenn, sem létu sér ekki
úr greipum ganga neitt tækifæri til
þess að hlunnfara viðskiptavinina í
búðinni á Al-Zahra: Þegar kynni
höfðu tekizt, reyndust þeír einnig
tillitssamir, veitulir og elskuleg-
ir gestgjafar. Þetta er líka ef til vill
spegilmynd af Jórdananum: Annars
vegar þrotlaust og skefjalaust kapp-
hlaup við að afla fjár — hins vegar
hjartanleg gestrisni, runnin í merg
og blóð hjá forfeðrunum úti í eyði-
mörkinni — höfðingslund, sem ekki
má falla á neinn skuggi.
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
UI51