Tíminn Sunnudagsblað - 22.11.1964, Page 14

fljótlcga í lið með Bandamönnum.
Var stofnuð hersveit Araba, sem all-
fræg varð og lét meðal annars að sér
kveða í írak og Sýrlandi.
Þarf ekki mikil kynni af
fólki í Jórdaníu til þess
að rekast á menn, sem börðust þar
eystra við hlið Breta á ýmsum stöð-
um. Til dæmis hitti ég sjálfur rosk-
inn manti i Betlehem, sem tók þátt
i orrustunum við el-Alamein og bar
sýnileg merki þess, að hann hafði
komizt í krappan dans.
Eftir heimsstyrjöldina varð Trans-
jórdanía konungsríki. Emírinn var
krýndur konungur veldis Hashemíta.
Eftir sem áður var hann þó mjög
háður Bretum og hallur undir þá.
Löngu áður en hér var komið sögu,
hqfðu mikil tíðindi gerzt í Palestínu.
f lok heimsstyrialdarinnar fyrri
höfðu búið þar um fimmtíu þúsund
manns af Júðakyni, og á næstu árum
magnaðist mjög sú hugmynd meðal
Gyðinga að leggja landið undir sig
— endúrheimta ísrael. Tóku Gyðing
ar að flytjast þangað frá ýmsum lönd
um, styrktir af auðugum þjóðbræðr-
um sínum. Þessi hreyfing færðist í
aukana, þegar Hitler náði völdum í
Þýzkalandi og Gyðingaofsóknir naz-
ista komust í algleyming, studd vax-
andi samúð margra með þessum
langhrjáða, föðurlandslausa þjóð-
flokki.
Meðal Araba var þessi hreyfing
ekki þokkasæl, enda hlutu Gyðingar
að svipta þá þeim löndum, er þeir
lögðu undir sig þar eystra. Sem von-
legt var fannst þeim réttur Gyðinga
til búsetu og forræðis í Palestínu
næsta lítill, enda þótt þar hefði ver
ið heimkynni forfeðra þeirra fyrir
tvö þúsund árum. Við íslendingar
myndum tæplega þoka orðalaust, ef
írar gerðu kröfu til íslands á þeirri
forsendu, að hér hefðu Papar verið
fyrir daga norrænna manna. Þetta
dæmi er þó ef til vill ekki alveg
hliðstætt, þar eð^ írar eiga þó land
og vist Papa á íslandi verður ekki
sannanlega til búsetu talin. En við-
horf Araba til landakröfu Gyðinga
er að engu frábrugðið því, er hér
myndi upp á teningnum, ef reka ætti
okkur burt af hólmanum okkar eða
stórum hluta hans.
Árið 1936 stóð Aröbum orðið svo
mikil ógn af innflutningi Gyðinga til
Palestínu, að þeir freistuðu þess að
gera allsherjarverkfall. En þeir voru
fátækir og lítt þjálfaðir í slíkum til-
tektum, og verkfall þeirra bar ekki
árangur. Næsta ár reyndu Englend-
ingar að miðla málum með þeirri
uppástungu, að Gyðingar fengju
Galileu og sléttlendið meðfram
ströndinni til frambúðar, sjálfir ætl-
uðu þeir að halda Jerúsalem og
Betlehem og landinu þar í kring,
ásamt spildu allt til sjávar, en aðrir
landshlutar skyldu sameinast Trans-
jórdaníu. Arabar risu öndverðir
gegn þessari lausn, sem að öllu ieyti
var á þeirra kostnað, og árið 1938
kom fyrst til vopnaviðskipta milli
þeirra og Gyðinga. Þá tóku Englend-
ingar að hamla gegn innflutn-
ingi Gyðinga og landakaupum, en
reyndist það örðugt.
Nú hófst heimsstyrjöldin, og Pale-
stínumálin voru lögð á hilluna um
sinn. En þau voru ekki úr sögunni.
Árið 1946 samþykkti þing sameinuðu
þjóðanna, að landinu skyldi skipt
milli Gyðinga og Araba. Aröbum
fannst á sér níðst. Bæði höfðu Eng
lendingar heitið þeim frelsi og for-
ræði landa sinna í fyllingu tímans
í heimsstyrjöldinni fyrri og siðar
lýst yfir því, að þjóðarheimili Gyð-
inga í Palestínu skyldi ekki stofn-
að nema samkomulag tækist. En
nú fluttu Englendingar hersveitir sín
ar brott frá Palestínu, þreyttir og
leiðir á þjarkinu og Gyðingar lýstu
yfir stofnun Ísraelsríkis 15. maí 1948.
Jafnskjótt og þetta gerðist hófust bar
dagar milli Gyðínga og hersveita frá
Arabaríkjunum, og þótt vopnahló
væri gert fáar vikur, varð engum
sættum á komið.
Svíinn Folke Bernadotte, sem send
ur var á vettvang til þess að miðla
málum, féll í Jerúsalem fyrir hendi
launmorðingja úr ofstækisfullum
Gyðingasamtökum, og bardagar
blossuðu upp á ný. Gyðingum barst
gnægð fjár og vopna frá Bandaríkj-
um, og Arabar fengu ekki rönd við
reist. Og nú flúði nálega allt fólk af
arabisku kyni undan Gyðingum ausb-
ur á bóginn. Loks var gert vopna-
hlé árið 1949, og héldu þá Gyð-
ingar mun stærra landsvæði en þeim
hafði verið ákvarðað.
Stórmúftinn í Jerúsalem, Haj Am-
ín el-Hússini, hafði haft þá fyrirætl-
un á prjónunum að mynda nýtt ríki
Araba | Palestínu. En nú kom á
daginn, að Abdúllah Transjórdaníu-
konungs var slyngur í hinu pólitíska
tafli. Hann sá sér leik á borði að
sameina þann hluta Pálestínu, sem
var á valdi Araba, eyðimerkurríki
sínu, og þó að leiðtogar annarra
Arabalanda litu slíka sameiningu
óhýru auga, varð hann stórmúftan-
um drýgri. Sameiningin náði fram
að ganga. Þannig varð Jórdanía til.
En Jórdanir fengu ekki aðeins
landauka. Þeir fengu líka mörg
hundruð þúsund slyppra flóttamanna,
sem hvergi áttu sér vísan næturstað
og ekkert höfðu til að lifa
við -— rótslitið fólk, biturt og von-
svikið. í höfuðborginni einni fjölg-
aði um hundrað þúsund manns þessi
misseri og viðlíka mikið í Jerikó.
Umhverfis borgir landsins og þorp
úði hvarvetna og grúði af svöngu,
sjúku og raunamæddu flóttafólki,
sem bjóst um í grjótbyrgjum og göml
um rústum og beið þess, sem verða
vildi. Þar á ofan voru borgir og
byggðir næst landamærunum skadd-
aðsr eftir bardagana og samgöngur
Þannig skín sói i Heiði alla daga í Jórdaníu — marga mánuði samfleytt. Grjót-
tegundlr eru víðast Ijósleitar, og birtan er mjög sterk. Hér eru nokkrir ís-
fendinganna að spóka sig í þessari björtu veröld: Gísli vélstjóri úr Eyjum er
yzt til vinstri og snýr baki að Ijósmyndaranum, Haraidur frá ísafirði styður
höndum á mjaðmir, og á miðrl myndinni eru Guðmundur í Víðl og Ólafia. kona
hans, Ragnhildur Sigfúsdóttir og Ásta Jónsdóttir úr Hafnarflrði. Til hægri er
leiðsögumaðurinn Múhammeð, með Ijósan hatt, á tali við Adólf Karlsson og
Guðna Þórðarson, en Hulda Sveinsson, Guðmundur Guðjónsson og Tryggvi Ás-
mundsson, yztur til hægri, horfa á. Ljósmynd: Svelnn J. Sveinsson.
1046
T í IVS I N N — SUNNUDAGSBLAÐ