Tíminn Sunnudagsblað - 22.11.1964, Blaðsíða 21

taldi því hringa Satúrnusar vera
óteljandi fjölda smáhnatta, sem allir
snerust umhverfis Satúrnus á sömu
brautinni. Að sjálfsögðu snerust þess-
ir hnettir allir í samræmi við lög-
mál Keplers um hreyfingar himin-
hnattanna, þannig að fjarlægari
hnettirnir snerust hægar en þeir, sem
væru nær plánetunni.
Kenning Maxwells var sönnuð með
athugunum árið 1895, og gerði það
bandaríski stjarnfræðingurinn Jam-
es E. Keeler. Hann sýndi fram á
með myndum, sem hann tók af
hringakerfinu, að skoðun Maxwells
hlaut að vera rétt. En þar með var
ekki sagt, hvaða hnettir eða agnir
þetta væru, sem mynduðu hringana.
Voru þetta afgangar úr þeírri stjörnu
þoku, sem á sínum tíma þéttist og
myndaði Satúrnus sjálfan, agnir, sem
ekki höfðu runnið saman í einn fylgi
hnött, eins og annars er algengara?
Eða voru þetta leifar fylgihnattar,
sem hafði splundrazt af einhverjum
ástæðum? Stjarnfræðingar hafa hald-
ið báðum möguleikunum fram í fullri
alvöru.
RANNSÓKNIR, sem rússneski stjarn-
fræðingurinn M.S. Borbrov gerði á
árunum 1951-56, bentu til þess, að
agnirnar væru „fremur stórar" og
ósléttar á yfirborðinu. Árið 1958
fóru fram frekari rannsóknir á hring
unum í Bandaríkjunum, og þar var
niðurstaðan sú, að stærð agnanna
væri óviss. Rætt var þar um tvær
skýringar, sem báðar kæmu jafnvel
til greína: önnur var sú, að agnirnar
væru tæpur metri í þvermál, hin að
þær væru örsmáar. Dr. Dolfuss í Par-
ís stakk upp á þvi árið 1958, að
agnirnar væru aflangar, og banda-
rískur stjarnfræðingur hefur komið
fram með þá tilgátu, að í þeim kunni
að vera ískristallar.
Lítið myndi kveða að Satúrnusi,
hefði hann ekki hrlngana sína. Hann
mundi hverfa i skugga nábúa síns,
Júpíters, sem er bæði stærri og skær-
ari. En Satúrnus er einstæður hnött-
ur með hringana, og verður skærari
eða fölnar eftir því, hve mikið ber á
hringunum. Núna, þegar hringarnir
sjást naumast, er Satúrnus engu skær
ari en aðrar stjörnui', en þegar hring-
arnir blasa bezt við frá jörðu, eins
og þeir gerðu árið 1958 og gera aft-
ur 1973, þá eru fáar stjörnur á him-
inhvolfinu skærari og athyglisverðari
en Satúrnus.
prestakalli hefur verið í þungunjji
þönkum út af bréfi. Það var frá|'
sálmarbókanefndinni. Hann getuxj
ekki verið svo óhreinskilinn acj
treysta þessari sálmabókarnei'ndj
fremur en öðrum fyrri. Hannf
býst ekki við, að séEj
verði að ósk sinni og fjöldi sálmsj
verði felldur úr hókinni. Eru þa'ðJ
bæði þeir sálmar, sem aldrei heyrasQ
sungnir í kirkjunum og einnig marg4|
ir stórgallaðir vinsældarsáímar. AuM
þess er síra Valdimar undir smásjáJ
En hins er vert að geta, að síra Finn4
bogi Kristjánsson yrkir sálma og and
leg ljóð eins og kollegar hans marg-
ír fyrr og nú. Og vegna þess, að um-
ræðuefni þrýtur ekki í Hvammi, en
kveðjustundin er komin, skulum við
haida brott af hinu forna prestsetri
með Bæn síra Finnboga að vegar
nesti:
Máttug drottins mildi
meinin lækni hörð,
haldi hlífiskildi
helgum yfir jörð.
Bjarta vonin vakni,
von, sem gefur þrótt.
Fjötrar rammir rakni,
rakni vel og fljótt.
■ „V

' V
c
BAK VIÐ STOLINN
Framhald af 1043. siðu.
bindur í sér hina ýmsu fjölmörgu
heima með þeirra óepdanlegu fjöl-
breytni og möguleikum. Guðsmynd
manna má því eigi verða of mann-
leg, og þeir mega ekki týna guði i
efnisheiminum, tilveran verður þeim
þá svo að segja óskiljanleg og fjand-
samleg“. — Það er ómögulegt annað
en sakna þess, að guðfræðingurín
bak við Stólinn skuli ekki skrifa vís-
indarit í fagi sínu. Það vantar ís-
lenzkar kennslubækur í guðfræði. Og
fyrst þær koma ekki fram i Reykja-
vík — því þá ekki frá Hvammi?
Síra Finnbogi ann fleiri lær-
dómslistum en guðfræði. Líf hans
verður fjölbreyttara við lestur ís-
lendingasagna og Noregskonunga.
Ekkert veit hann ósennilegra í þeim
bókmenntum öllum samanlögðum en
aldurtila Haraldar hárfagra. Eins og
jafn snjöllum manni yrði nokkurn
tíma á að yfirgefa skip sitt og halda
vopnlaus og fámenntur inn til lands
ins. Og Hákon, áðalsteinsfóstri er
mikið eftirlæti bókamannsins i
Hvammi. — Þegar ninnzt er á Egil
Skallagrímsson, fer síra Finn-
bogi ósjálfrátt að þylja kvæði Einars
Benediktssonar, og af því að Einar
Ben var svo mikill heímsmaður leið-
ir hann talið að de Gaulle. Stjórn-
málaferill hans er svo rifjaður upp,
en ætt hins franska einvalda hefur
veríð rannsökuð sérstaklega bak við
Stólinn. Snjókonungurinn er þó bezt
ur og mikil andstæða Mongólanna.
Þeirra herstjórnarlist er fólgin i und
irferli. Minnsta happ eða fár getur
kúvent herskara þeirra. Það er ólíkt
stöðuglyndinu, sem einkennir skák-
manninn. En síra Finnbogi er áhuga-
maður um þá íþrótt einnig og lýsir
hinum einstöku leikjum meistaranna
af yfirvegaðri nákvæmni. Stundum
ætlar síra Finnbogi að hvíla sig frá
öllu saman og lesa léttmeti. En þeg-
ar skáldsaga einshvers Nóbelsverð-
launahafans er á enda, kemur í ljós,
að tímanum hefur verið sóað. Þá er
gripið þrjú þúsund blaðsíðna lexikon
og fljótlega unnið upp hin tapaða
stund. Presturinn er ekki á móti
skáldsögum. Hann aðeins skipulegg-
ur starf sitt við lesturinn og flokkar
efnið. Og lærdómslístirnar eru i A-
flokki. — Sóknarherrann í Hvamms-
Göfgist vit og vilji.
Vaxi heilög dáð,
hver einn skýrt svo skilji
skapara síns ráð.
Skíni lífs frá landi
ljúfust náðarsól.
Andi drottins andi
yfir jarðar ból.
Þeir, sem senda
Sunnudagshl&fönu efni
til birtingar, eru vinsam
lega beíni aí vanda til
bandrita eftir föngum
og helzt aí láta vélrita
bau, ef kostur er. Ekki
má |)ó vélrita þéttar en
í aftra hverja línu.
J
LÍFSHÆTTIR HVÍTMAURA -
Framhald af 1035. síðu.
munns, og þeir eru sagðir ljúffengir
á bragðið. En það verður að stinga
handfylli af þeim upp í sig í einu,
því að annars nýtur bragðið sín
ekki, segja þeír, jem vit hafa á. Þá
þykir sumum þjóðflokkum hvítmaura
drottningin sjálf vera sérstakt sæl-
gæti, hvort sem er hrá eða glóðar-
steikt.
Þar sem hvítmaurar reisa turna,
ei i þeim bezta fáanlega efnið í múr-
steina. Drummond segir frá því, at
skozk trúboðsstöS við Njassavati
hafi verið byggð öll úr múrsteinunx
sem voru eingöngu komnir úr einn'
hvítmauraþúfu.
HVÍTMAURAR og önnur félagsskor
dýr hafa löngum vakið sérstaka at
hygli manna. Ástæðan er eflaust sú,
að samfélag þessara 1ýra minnir um
105'
TtMINN - SUNNUDAGSBLAÐ