Tíminn Sunnudagsblað - 22.11.1964, Blaðsíða 4

I.
Fyrir rúmum 20 árurn skrifaði ég
grein í Einherja — blað í Siglu-
firði — með þessari fyrirsögn. Ein-
herji kom ekki reglulega út og mun
á þeim tíma varla hafa haft nokk-
urn kaupanda utan Siglufjarðar, svo
að lesendur hans voru nauðafáir.
Ekki datt mér annað i hug en að
þessi greín væri löngu gleymd — ég
var meira að segja búin að gleyma
henni sjálf. Ekki reyndist það þó
svo með öllu. Fáeinir gamlir kunn-
ingjar höfðu grafið hana upp úr
gleymskunnar djúpi og hvöttu mig
eindregið tii þess að birta hana að
nýju, þar sem lesendur væru fleiri.
Því kemur hún hér í Sunnudagsblaði
Tímans, reyndar með örlitlum úr-
fellingum, sums slaðar talsvert auk-
in og færð í það horf, að hún sé
skrifuð nú, en ekki fyrir 20 árum.
Þess vil ég líka geta, að um móður
brautryðjandans, sem ég nefni svo,
Dýrleifu Einarsdóttur, hef ég skrífað
þátt í „íslenzkar ’'venhetjur,“ en
svo var ævi þeirra mæðgina og lífs
Hofsós úr lofti.
barátta um langt skeið samtvinnuð,
að ekki verður saga annars þeirra
sögð svo, að hins sé ekki getið um
leið. Það má heita sama sagan um
alllangt árabil.
II.
Á styrjaldarárunum 1914-1918
lærðu íslendingar að bjargast nokkuð
sjálfír í ýmsu því, er þeir höfðu áður
að mestu látið útlendinga um. Síld-
veiðar og síldarsöltun innlendra
manna jókst nú að miklum mun, og
næstu árin eftir styrjaldarlok kom
nokkur innflytjendastraumur til
Siglufjarðar, sem var þá aðalsíldveiði
stöðin. Alltaf sáum við, sem fyrir
vorum, ókunn andlit. Ég er ómann-
glögg að eðlísfari, og nú hafði ég
látið af skólastjórn og hætt kennslu
að mestu, svo að það var engii sér-
stök hvöt fyrir mig að kynnast að-
komufólkinu. Ég veitti því þess
vegna ósköp litla eftirtekt. Þar fór
þó svo, að einn maður, sem ég sá
nú oftar og oftar bregða fyrir, vakti
athygli mína öðrum fremur. Þrek-
Ljósmynd: Þorsteinn Jósepsson.
legur var hann og hafði ætíð hraðan
á, stórskorinn nokkuð í andliti og
veðurbitinn, en ætíð glaðlegur á
svip, bar höfuðið hátt og var svo
djarfmannlegur og oruggur í fasi, að
ósjálfrátt vakti traust. Ég hefði eitt
sinn orð á því við mannijn minn,
að ég væri öðru hverju að mæta
manni á götunni, sem mér virtist
svo sérstæður persónuleiki, að mig
langaði til þess að vita, hver hann
væri. Lengra komst ég ekki. því að
hann svaraði strax:
„Það er sjálfsagt Skafti á Nöf.“
„Hvernig veiztu bað?“ sagði ég.
„Ég er ekkert farin að lýsa honum
fyrir þér.“
„Jú, það er alveg auðvitað,” svar-
aði hann. „Skafti vekur eftirtekt,
hvar sem hann fer, enda er hann
talinn djarfasti sjósóknari norðan
lands."
Meira fræddist ég ekki um Skafta
í það sinnið, en forvitni minni var
engan veginn svalað. Ég hélt íyrír-
spurnum áfram og fékk smám sam-
an ýmsar fregnir af fjölskyldunni á
Nöf, enda búsetti Skafti og skyldu-
lið hans sig að fullu ’ Siglufirði
litlu síðar — fyrstu árin voru þau
þar aðeins á sumrin. Ég fékk tæki-
færi tíl nánari kynna, bæði af fjöl-
skyldunni sjálfri og líka af nokkrum
nágrönnum þeirra úr Skagafirði, sem
einnig fluttu til Siglufjarðar og urðu
síðar góðvinir mínir, er ég reyndi
að sannsögli og áreiðanleík. Ég þyk-
ist þess því fullviss, að heimildir mín-
ar séu ábyggilegar og saga Skafta
Stefánssonar þess verð. að henni sé
á loft haldið. Ekki mun ég þó gera
henni nein fullnægjandi skil, enda
gæti hún veríð þrem mönnum nokk-
urt verkefni: Sagr.aritarinn, sem á
sínum tíma skrifar sögu Siglufjarðar,
hlýtur að ætla Skafta riflegt rúm í
bók sinni. Fyrir álarrannsóknar-
manninn mundi margvísleg dulræn
reynsla Skafta vera hinn mesti feng-
ur. Og fyrir listamanninn gæti ævi-
ferill Skafta, og þó ef til vill fyrst
og fremst æskuár hans og systkina
hans, þolgæði og óbifanlegt trúar-
traust föður hans og fágæt hetjubar-
átta móður hans, verið hinn ákjós-
anlegasti efniviður í skáldsögu.
III.
Nokkru fyrir aldamótin síðustu
(1894) hófu ung hjón, Dýrleif Einars
dóttir og Stefán Pétursson, búskap
1036
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ