Tíminn Sunnudagsblað - 13.08.1967, Qupperneq 4

. Lárentíusar sögu Kálfssonar
Hólabiskups eftir séra Æinar Haf-
liðason, prest á Breiðabólstað '
Vesturhópi, segir svo: „Jörundur
biskup á Hólum setti kanúka-
klaustur á Möðruvöllum i Hörgár
dal.“ Og í Lögmannsannál, sem
Einar reit einnig, stendur þetta:
„Item Jörundur biskup setti klaust
ur at Stað í Reynisnesi ok á Möðru
völlum í Hörgárdal" og er ársett
1295. í konungsannál 1296 stendur
eftirfarandi: „Jörundur biskup
settj kanokaklaustur á Möðru-
völlum í Hörgárdal, en nunnu-
klaustur at Stað í Reynisnesi."
Ber annálunum hér ekkj saman,
en báðir teljast þeir góðar heim-
íldir. Líklega fer þó Lögmanns-
annáli hér með rétt mál, að stofn-
ár klaustranna á Möðruvöllum og
Reynistað sé 1295.
Þá segir i Lárentíusar sögu:
„Ári síðar (1296), skipaði Jörund-
ur biskup Teit príor á Möðruvöll-
um.“ Á síðari hluta 13. aldar gerði
Staða-Árni Þorláksson, Skálholts-
biskup 1268-98, tilkall til kirkju-
staða hér, eins og flestum er kunn
ugt úr sögu landsins. Urðu um
staðaeignir miklar deilur og mála-
stapp milli klerka og höfðingja,
og valt á ýmsu i þeim málum,
ein« og gleggst sést af sögu Árna
biskups. Aðalandstæðingur Árna
biskups í staðamálum var Hrafn
Oddsson, riddari og hirðstjóri, for
ustumaður leikmanna þeirra, er
héldu kirkjustaði, svo sem forn lög
og venjur i landinu buðu. Loka-
samningur milli Árna biskups og
konungs í staðamálum var gerður
1297, og er hann á þessa leið: „Að
þeir staðir í Skálholtsbiskupsdæmi
sem kirkjur ættu alla, skyldu vera
undir forræði biskups, en hina
sem leikmenn ættu hálfa heima-
jörðina eða meir skyldu leikmenn
halda framvegis." Var þetta varla
nemá hálfur sigur fyrir biskup.
í Hólabiskupsdæmi voru staða-
mál ekkj rekin á svipaðan hátt og
í syðra biskupsdæminu, og áttu
þeir enga eða litla samstöðu bisk-
uparnir, Árni i Skálholti og Jör-
undur á Hólum Var ólíkt um skap
KLAUSTRAÞÆTTIR IV
676
T I M * \ N - SUNNUDAGSBLAÐ