Tíminn Sunnudagsblað - 06.01.1968, Blaðsíða 5

MAÐUR, SKOÐAÐU
SJÁLFAN ÞIG
RÆTT VIÐ
SIGURJÓN JÓHANNSSON
POP-MÁLARA
Fyrir svo sem tveimur árum
sýndi ungur listamaður, Kjartan
Slettemark minnir mig að hann
heiti, eftir sig mynd í sýningar-
glugga við fjölfarna götu í Osló.
Þetta var í sannleika æðisgengið
listaverk. Á hvítan grunn voru
voru gerðar rosalega stórar, eld-
rauðar varir, sem héldu miili sín
leifum af brenndri og blóðugri
brúðu og dreyrugum bandarisk-
um fána.
■VTvndin var að mestu unnin í
plast.
Með henni vildi listamaðurinn
mótmæla atburðunum í Viet-Nam
og vekja umræður um stefnu
Bandaríkjanna í þvísa landi. Hann
hafði nýlega séð ljósmynd af
sviðnu, undnu líki tveggja ára
b^’-ns, sem brunnið hafði til bana
af völdum bandarískrar benzin-
h','"Dssprengju.
Skemmst er frá að segja, að
verkið varð mikii hneykslunar-
h"ila Oslóbúa. Einn maður réðst
að því með öxi. og menningarrit-
stióri Morgenbladets taldi verkið
snrottið af samskonar uppreisnar-
kennd ?egn þjóðfélaginu og fyrr-
um hefði greitt götu Adolfs Hitl-
ers að hetjuhöll
Þess ber að gæta. að myndin
felur i sér tvíþætta gagnrýni. í
fyrsta lagi beinist sú gagnrýni að
vissum tiltektum Bandaríkja-
stjórnar, sem í margra augum ei
ginnheilög í öðru lagi beinist gagn
rýnin að viðurkenndum, hefð-
bundnum listsmekk manna, þvi
efnið, sem hún er gerð af, plast.
hefur fram að þessu þótt of 6-
merkilegt efni til listsköpunar.
Samkvæmt venjubundnum fegurð
arsmekk var myndin forljót, en
hún var áhrifamikil, og túlkaði
skynjun listamannsins á samtíma-
fyrirbæri, svo ekki varð um villzt.
Það gefur auga leið, að mynd
sem þessi er i algerri andstöðu
við mjúklltar landslagsmyndir,
sem prýða margan íslenzkan dag-
stofuvegg. f fljótu bragði virðist
milli þeirra óbrúanlegt djúp, bæði
hvað snertir pólitískt innihald og
myndræna uppbyggingu. En i sam-
ræðu við 28 ára gamlan málara
hér í Iteykjavík, Sigurjón Jóhanns-
son, kom í ljós, að hvort tveggja,
landslagsmálverkið og hið þjóð-
féiagslega plastverk, eru kapítui-
ar úr sömu þróunarsögu.
Sigurjón er hár maður og grann
ur, fæddur á Siglufirði árið sem
síðari heimsstyrjöld brauzt út.
Hann hefur vinnustofu uppi und-
ir þaki verzlunarhúss við Lauga-
veginn. í öðrum enda hennar hef-
ur hann afþiljað örlitla íbúð fyrir
sig og konu sina unga. Þar hanga
myndir eftir hann sjálfan og vini
hans og eftirprentun af frægri
mynd Van Goghs, sem sýnir tvo
þreytta vinnuskó.
Það er ómögulegt annað en
finna hliðstæðu með mynd Van
Goghs og verki Sigurjóns sjálfs,
„Bundinn í báða skó“, sem sést
hér í blaðinu. Þótt Van Gogh hafi
verið impressionisti, en Sigurjón
fylgi nýjustu stefnu, pop-stefnunni,
þá má greina vissan skyldleika i
viðhorfi þeirra til viðfangsefnis-
ins.
Áður en ég bið um útlistun á
pop-stefnu, get ég ekki að mér
gert að spyrja Sigurjón, hvers
vegna hann máli ekki landslags-
myndir. Þær falla almenningi vel
í geð og geta gefið höfundi sin-
um drjúgan skilding í aðra hönd.
— Mér finnst ekki landslags-
myndin þjóna tilgangi sínum leng-
ur, svarar Sigurjón.
— Hvaða tilgang áttu við?
— Jú, hver tími krefst nýrra
hluta. Landslagsmyndir Ásgríms
og Kjarvals og Jóns Stefánssonar
eru i nánum tengslum við þann
anda, sem ríkti í íslenzkum stjórn-
málum og menningu .upp úr alda-
mótum. Líttu nú á, við vorum að
öðlast sjálfstæði, byrja að trúa á
okkur sjálf og landið okkar. Ætt-
jarðarástin brýzt fram hjá iang-
volaðri þjóð, skáldin yrkja «m
fegurð landsins og listmálarar
veita almenningi hlutdeild í skynj
un sinni á henni.
—Stóð landslagsmálun hér á
landi i nokkru sambandi við lista-
stefnur erlendis?
— Vitanlega. Góð innlend ii>t
er ævinlega byggð á erlendum
menningaráhrifum. List þrifst
aldrei í einangrun. Eins og sjá'.f-
stæðishreyfing íslendinga var af
sömu rót runnin og barátta þjóða
um alla Evrópu við einveldi, þá
byggðu íslenzkir málarar að mörgu
leyti á blómaskeiðj landslagsmynda
erlendis. sem þar var heldur fyrr
á ferð en hér. Þeir unnu rnerkt
starf, en það réttlætir ekki s‘æi
ingar ungra manna á þeim. Því
sönn list getur ekki verið stæl-
T í M I N N - SUNNUDAGSBLAi)
13