Tíminn Sunnudagsblað - 07.04.1968, Blaðsíða 14

við hana. Öðrum stuggaði hann
frá, ófrýnilegur á svip, ef þeir
gerðu sig líklega til þess að taka
frá honum ílátin Annars sáust
sjaldan á honum svipbrigði. Tíð-
ast var sem allt líf væri fjarað
út í andliti hans.
Á engan mann yrti hann að fyrra
bragði á þessum árum, og mjög oft
var það, að hann anzaði engu, þótt
til hans væri talað. Jafnan var
hann mjög á verði, líkt og hann
ætti sífellt von einhverra svikráða.
Fengist hann til þess að tala,
beindi hann orðum sinum ætíð að
einhverjum einum, sem honum
leizt einlægastur, en hundsaði
aðra,' ef þeir lögðu orð í belg.
Orðum sinum hagaði hann ávallt
mjög stillilega, talaði að jafnaði
lágum rómi og var fremur sein-
mæltur. Blótsyrði lét hann
aldrei um munn fara né nein önn-
ur grófyrði. Aldrei urðu fréttir
af honum hafðar úr öðrum
byggðarlögum, þar sem hann
hafði komið, og mjög tregur
var hann til þess að ræða
um aðra menn, hvort held-
ur var til góðs eða ills Nöfn nefndi
hann trauðia, og gegndj_ þar svip-
uðu máli um nöfn fólks og bæja
og jafnvel sveita, og var þá löng
um sem gáta að ráða í, hvað orð
hans táknuðu. Stundum átti hann
til að steinþagna i miðjum klíðum,
og fengust þá ekki fleiri orð af
honum í það skiptið.
Líkt og Jóhann var varkár í orð-
um, svo var hann einnig grandvar
i gerðum. Enginn vissi til þess,
að hann snerti nokkurn tíma hlut
sem hann átti ekkj sjálfui^, nema
honum væri fenginn hann í hend-
ur. Þetta var ófrávíkjanleg lífs-
regla, og ekkert gat freistað harts
til þess að ganga á svig við hana.
Kippti honum þar í kynið um
grandvara breytni.
í áratugi svaf hann aldrei
nokkra nótt í bæ inni. Þegar á
kvöldið leið eða vökuna, reis hann
snögglega á fætur, snaraðist þegj-
andi út með föggur sínar og leit-
aði sér náttbóls í skemmu eða
gripahúsi eða öðrum útihúsum,
ef hann lá þá ekki undi? berum
himni. Hvorki sumar né vetur
hafði hann neitt til þess að skýla
sér með, þar sem hann hvíldi,
nema tötra þá, er hann var í. Nokk-
uð var það misjafnt, hve snemma
hann leitaði náttstaðar, en sæi
hann nokkur merki þess að lesa
ætti húslestur, forðaði hann sér
254
samstundis út, á hvaða tíma sem
var. Húslestri hlýddi hann aldrei
og spratt upp sem fjöður, þegar
seilzt var upp á hilluna eftir post-
illunni. Sálmasöng forðaðist hann
líka. Samt sem áður var hann
" strangtrúaður á næsta fornlega
vísu.
Háifu verra var þó öllum húslestr
um, ef hann heyrði Soffíu nefnda
á nafn. Þá var nær því sem æði
rynni á hann, og mátti hann aldrei
það nafn heyra. Kom það sér oft
illa fyrir hann, að víða vorú á bæj-
um konur, sem svo hétu,
Að morgni var hann löngum
snemma á fótum og gekk þá til
ár eða lækjar, ef í námunda var,
fór þar úr görmum sínum og bað-
aði sig vandlega. Skipti engu máli,
hvernig á árstímum stóð. Um hæst
an vetur renndi hann sér niður á
milli skara, ef hann fann einhvers
staðar vök, hversu sem veðri var
háttað, en væri hjarn slíkt og ísa-
lög, að hann gæti hvergi gert á
polli eða komizt í vatn, velti hann
sér nöktum upp úr fönn eins og
hross, sem sleppt hefur verið lausu
undan reiðingi, og bar ekki á, að
hroll setti að honum.
Þegar lokið var morgunbaði,
gekk hann til bæjar, settist á hið
sama rúm og hann hafði áður kos-
ið sér og beið þar árbíts ef veitt-
ur kynni að verða. Var síðan ann-
að tveggja, að hann hefðist þar við
daglangt, ef hann ætlaði að staldra
nokkuð, ellegar hann hvarf snögg-
lega á braut án þess að hafa áð-
ur sýnt á sér nokkurt fararsnið.
Vissi fólk þá eigi fyrr en hann
hafði axlað byrði síná og skálmað
af stað, því að ekki hirti hann um
að kveðja þá, sem höfðu unnið
honum beina. Stundum var hann
jafnvel horfinn, þegar við var lit-
ið.
Byrði hans var iðulega allmik
il. Var einn bagginn miklu mestur,
poki eða hærusekkur, margnjörv-
aður snærum á ótal vegu. Utan á
honum dingluðu svo skjóður og
smábögglar, sem bundið var um
skinnslitrum, í mislöngum spott-
um, hnýttum í böndin á pokanum.
Gátu þessir aukapinklar eða ábagg-
ar, sem sveifluðust sitt á hvað við
hvert fótmál mannsins, stundum
skipt tugum. f þeim varðveitti
hann það, er eigi mátti vökna —
kver ýmis, ritföng, lækningagrös
og annað fleira, er hann lét sér
annt um. Um hálsinn hafði hann
ullartrefil góðan, er ekki virtist
ofurseldur sömu ósköpum og ann-
að, sem á líkama hans kom. End-
ana lét hann lafa fram á bringu
sér, og voru á þeim hnúðar, líkir
vænum bandhnyklum, og var al-
mannarómur, að í þeim geymdi
hann annaðhvort peninga eða smíð
isgripi, sem honum væru kærir frá
fyrri tíð. Þetta vissi þó enginn með
sanni.
XIII.
Þó að Jóhann beri gerði aldrei
af við neinn mann, nema hann
ætti hendur sínar að verja, né
brygði að sjálfráðu fyrir sig neinu,
sem miðaði að því að skjóta fólki
skelk í bringu, vakti hann samt
víða ótta og jafnvel skelfingu.
Mörgum varð ekkj um sel, þegar
hann birtist.
Konur og börn, sem vissu lítil
eða engin deili á honum, gripu
andann á lofti, er þessum stóra
og þrekvaxna skeggkarli skaut
skyndilega upp, ýrðum á svip og,
svaðalega leiknum í sundurflak-
andi lörfum sínum Krakkar á bæj
um lögðu á flótta, ef þau áttu sér
nokkra umkomuleið. og jafnvel
mörgum manninum. sem þó bótt-
ist nokkuð, var um og ó að hitta
hann á förnum vegi Var því löng
um sem farg legðist á heimilin,
þegar hann bar að garði. einkum
á meðan hann var lítt kenndur,
og hvergi var hann aufúsugestur,
þótt margir miskunnuðu sig vfir
hann.
Hitt var líka til, að menn, sem
treystu sér til við hann fyrir afls
sakir eða atfylgis, hefðu í frammi
við hann tilbekkni og leituðust við
að níðast á honum Kom þar til
geðstirfni sumra, er þótti sér kross
lagður á herðar, ef hann vitiaði
húsa þeirra. eðlislæg árátta snn-
arra að troða á þeim, sem lítils
máttu sín og skemmta sér við bián
ingu þeirra og varnarleysi, og af-
vegaleidd vandlæting nokkorra,
er þoldu honum illa. að hann veitti
því ekki lotningu, er þeir höfðu
sjálfir í hávegum, Flóttasv'nur-
inn, sem oft kom á Jóhann. þegar
hann steig inn í ókunna baðstofu,
þar sem hann vissi ekki nema ó-
vinir sætu á fletjum fyrir, höfðu
þessir og þvílíkir menn gert svo
átakanlegan sem hann gat stund-
um orðið. og þeir voru það, sem
kennt hafði honum að vera iafn-
an á verði.
Nærfellt allt, sem Jóhanni var
til miska gert á ferðum hans. er
T f M I N N — SUNNVDAGSBLAÐ