Tíminn Sunnudagsblað - 07.04.1968, Blaðsíða 19

Guðmundur J. Einarssoai:
SKELJASKHÍMSUD
Á VARARVEGGNUM
Þegar ég var barn, trúði fólk
því, að til væru sjávardýir, sem
gengju á land og leituðust við að
gera fólki tjón. Einkum þótti bera
á þessu, ef hafrót var við strönd-
ina. Menn þóttust vita þessa mörg
dæmi.
Þessi dýr voru nefnd skrímsli
einu nafni, en af þeim voru marg-
ar tegundir, svo sem fjörulallar.
Þeir voru þó ekki eins skæðir
og skeljaskrímslin, en nógu bölv-
aðir samt, og var þess skemmst að
minnast, þegar einn slíkur elti
hann Kristján á Vaðli alla leið úr
Fossfjöru og út á Leira hjá Hauka-
bergsvaðli. Var hann miður sin og
lá í rúminu hálfan vetur á eftir,
en hestinn, sem hann reið, gróf
alian út í sárum, og varð að slá
hann af. Og var þetta þó stólpa-
gripur og töðualinn.
Og Kristján á Vaðli var engin
þjóðsagnapersóna, heldur einn af
starfandi bændum sveitarinnar í
mínu ungdæmi.
Öll þessi skrímsli áttu sammerkt
um aðferðirnar við mannaveiðarn-
ar: Þau reyndu að komast upp
fyrir manninn og bola hann í sjó-
inn, og þó að þau ælu mestan ald-
ur sinn i djúpunum, voru þau
furðufrá á fæti á landjörðinni.
Skrokkur skeljaskrímslanna var
þakinn hrúðurkörlum og skeljum,
sem hringlaði í, þegar þau hreyfðu
sig. Lappaförin eftir þau á sandi
eða í snjó voru kringlótt og á
stærð við tunnubotn.
Það var svo sem engin furða,
þótt fólk væri hrætt við þessi kvik-
indi. Enda hafði meistari Jón sagt
það í einhverri ræðu sinni, að ef
menn vissu um allt, sem í sjón-
um byggi, myndi enginn þora að
„drepa í hann sínum minnsta
fingri,“ hvað þá heldur fara á sjó.
Það var svo sem ekkert að undra,
þótt börn milli vita, væru hrædd
við að ganga með sjó eftir að
dimma tók. Maður heyrði oft sög-
ur af skotmönnum, sem lágu fyrir
tófum á veturna í fjörunni og urðu
að hrökklast heim undan svona ó-
fögnuði — guðs mildi, að þeir
komu oftast auga á þau í tæka
tíð.
Ég ætla nú aö segja ykkur af
skrímslinu, sem við bræðurnir
sáum einu sinni. Við munum hafa
verið 10—11 ára, þó man ég það
ekki glöggt. Kannski höfum við
ekki verið svo gamlix.
Það var siður, þar sem ég átti
heima, að farið var 1 kaupstaðinn
einhvern tíma seint á hausti. Þá
var tekin matbjörg og steinolía á
lampann upp á veturinn. Þá var
sláturtíð venjulega liðin hjá og
vissa fyrir, hve innleggið í verzl-
uninni gat orðið mikið á því ári.
Svo var það einu sinni sem oft-
ar, að faðir okkar fór til eyja í
kaupstaðarferð. Karlarnir á bæjun-
um fyrir innan okkur á ströndinni
voru vanir að sammælast um þess-
ar ferðir, og fóru þeir þá venju-
lega á tveim bátum, fjögurra-
mannafari og sexæringi. Svo var í
þetta sinn. Veður gerði óhagstæð
eftir að þeir fóru, og nú voru þeir
búnir að vera hálfan mánuð í ferð-
inni. Kaupstaðurinn var svo sem
ekki við bæjarvegginn, heldur í sex
danskra mílna fjarlægð frá okkur.
Enginn undraðist um mennina, þvi
að veður voru einsýn, sögðu þeir,
sem vit höfðu á. Svo sló veðrinu
niður, og gerði innátt. Að kvöldi
þess dags vonuðumst við eftir eyja-
mönnum.
Þegar vindur gekk að norðrinu,
hafði kólnað í veðri, og var frost
þennan dag. Þegar líða tók á kvöld-
ið og löngu var dimmt orðið, fór-
um við bræðurnir niður að naust-
um til þess að vita, hvort við sæj-
um ekkert til mannanna úr eyj-
unum. Bærinn okkar stóð uppi við
hlíðina, og var góður spölur niður
að sjónum.
Nei — við hvorki heyrðum né
sáum neitt til bátanna. En við gáf-
um okkur góðan tíma og vorum
að masa saman þarna undir naust-
veggnum og horfðum fram í vör-
ina. Allt í einu tók bróðir minn
viðbragð, benti fram i vörina og
hvíslaði:
„Hvað er þetta þarna á syðri
vararveggnum?"
Glæta var af tungli, en ekki vel
bjart. En það máttj nú sjá rnrnna
grand í mat sínum en það, sem
var á vararveggnum. Ég man ekki
hvor okkar var fyrri til að hvísla:
„Skrímsli11.
Það mátti ekki heldur seinna
vera, því að skepnan var auðsjáan-
lega búin að hafa veður af okkur
og var nú á spretti upp vörina
beint til okkar. Það glampaði á
skrokkinn á henni, þvi að nú dró
frá tungli, og við heyrðum, hvern-
ig skrölti i skeljunum á skrokkn-
Framhald á 262. síSu.
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
259