Tíminn Sunnudagsblað - 07.04.1968, Blaðsíða 15

nú gleymt og skömm þeirra fyrnd,
er þar voru að verki. Ekki hafa
þó allir misgerðarmennirnir verið
svo heppnir. Það er til dæmis í
minnum haft, að einu sinni kom
hann á bæ nokkurn í Kolbeins-
staðahreppi, þar sem bjó burða-
mikill bóndi og kær að húslestr-
um. Honum þóttu firn mikil, að
stafkarlinn skyldi ekki sitja undir
lestrum eins og annað og merki-
legra fólk, og hugðist annað tveggja
betra hann með því að láta hann
hlýða lestri nauðugan eða refsa
honum með því að" kúga upp á
hann guðsorðinu. Þegar poí<tillan
var tekin af hillunni og Jóhann
gerði sig líklegan til þess að forða
sér, stökk bóndi á baðstofuhler-
ann og ætlaði að varna bonum út-
'göngu. En hér urðu leikslok önn-
ur en týhraustur bóndinn hafði bú-
izt við. Jóhann þreif til hans,
varla einhamur, hóf hann á loft
óviðbúinn og lagði hann kyrfilega
upp í rúm án þess að mæla orð
frá vörum. í næstu andrá var hann
horfinn.
(Hér er felldur úr kafli, þar sem
segir frá svipuðum atvikum í
heimabyggð Jóhanns og víðar.)
XIV.
Fáir munu þeir hafa verið, og
ekki nema verstu hrottar, sem
reyndu að hrekja Jóhann brott,
þótt hann lægi í kofum þeirra eina
nótt eða tvær. Annað gat orðið
uppi á tenmgnum, ef hann settist
upp til langframa, og meira vor-
kunnarmál, þótt þá væri reynt að
stiaka honum burt Enginn gat vit-
að. hversu langa dvöl hann kynni
að skammta sér, ef hann settist
urn kyrrt á annað borð
Frásaga er af þvi, að einhvern
tíma á árunum kringum 1880 gerð
ist hann þaulsætinn að Lækjar-
skógi í Laxárdal. Þar bjó þá Björg
Grímsdóttir frá Hvammsdal og var
ekkja. Þegar Jóhann hafði verið
viku á bænum, fór Björg að ó-
kyrrast, og loks afréð hún að
segja honum hægum orðum, að
nú væru liðnar gestanæturnar. Jó-
hann anzaði því engu og sat sem
fastast. Var að lokum sent til
hreppstjórans, sem brátt kom á
vettvang, galvaskur að verja sveit-
ina átroðningi. En Jóhánn hafði
nú einu sinni tekið í sig, að í Lækj-
arskógi vildi hann vera og varð
hreppstjóra ekki auðunninn sigur-
inn. Fyrst í stað bærði Jóhann
hvorki á sér né anzaði honum
aukateknu orði, hvernig sem hann
byrsti sig. Eftir langt stímabark
tók þrásetumaður samt að þreyt-
ast á þeim ófriði, sem honum var
gerður, og flúði hann þá til fjár-
húsa, þar sem hann mun hafa átt
ból sitt. Horfði fyrst svo, að hann
myndi ætla að verjast þar eins og
Gunnar í skálanum, og þótti hrepp
stjóranum, er kinokaði sér við að
rjúfa húsið, sem hann myndi þar
torsóttur. En þær urðu þó lyktir
langvinns þófs og umsáturs, að Jó-
hann gekk úr vígi sínu og hélt
burt og kom aldrei framar að Lækj
arskógi.
XV.
Þegar leið á ævi Jóhanns, breytt-
ist framkoma hans nokkuð. Gerð
ist hann málreitnari en hann var
framan af og heldur léttari í bragði
en áður í návist þeirra, sem hann
taldi sér góðviljaða. Fór þá líka
að bóla á þvi, að raunar var h;*nn
á sinn hátt þakklátur því fólki, er
var honum vel\ ogykom sú þakk-
látssemi miklu fremur fram í gerð-
um en orðum.
Þegar hann hafði setið um tíma
á bæjum, þar sem viðmót fólksins
slævði tortryggni hans, leysti hann
stundum fyrirböndin af skjóðum
sínum og tók upp skræður sínar
og rollur og ritföng þau, sem
hann bar með sér — pappír, penna
og blek. Dundaði hann við lestur
og skriftir, þegar hann þóttist fá
tóm til þess, en sat þess á milli
flötum beinum með hendur undir
rasskinnum sér, reri fram i gráð-
ið og raulaði stökur, tíðum fyrstu
vísurnar í Hugarfundi séra Magn-
úsar Einarssonar á Tjörn í Svarf-
aðardal, er hann virtist hafa mæt-
ur á:
Margt kann buga heims um höllu
hyggjuranna megnið klént.
Að stilla hugann eins i öllu
ekki er manni hverjum lént.
Hvað sem amar, hvað á bjátar,
hvað sem rænir gleðisjóð,
er mitt gaman út að láta
óðum spræna Kvásis blóð.
Bækur hans voru kver um grasa
lækningar og ef til vill einnig
rímnaskræður og guðsorðabækur.
Var honum ekki ótamt að tala um
trúmál, þegar sá gállinn var á hon-
um, og varð því ekki hnikað, er
hann aðhylltist i þeim efnum frem
ur en öðru. Sýslaði hann og við
að skrifa varnarrit fyrir trúna, sem
honum virtist eiga í vök að verj-
ast í landinu, og notaði hann jafn-
an til þess sérstakan penna og
annað blek en við veraldlega skjala
gerð. Annað, sem hann festi á blöð,
voru atriði ýms um mótgang þann,
er hann hafði sætt, læknisráð, sem
hann hafði komizt yfir eða reynt
á sjálfum sér og vísur, sem rifj-
uðust upp fyrir honum eða hann
hafði sjálfur ort á reiki sinu. Stöku
sinnum skrifaði hann sendibréf,
helzt sonum sínum eða þeim, sem
hann átti við að skipta um málefni
sín. Allt, sem hann skrifaði, vand-
aði hann mjög, og margskrifaði
iðulega hið sama, ef honum sýnd-
ust missmíðj á. Undir bréf sín
skrifaði hann sjaldnast nema skírn
arnafn sitt eitt, Jóhann, og loddi
það ætíð við hann, að hann vildi
helzt ekki. segja til föðurnafns
sins. Stafaði það þó ekki af þvi.
að hann bæri neinn kala til föð-
ur síns, og enga dul dró hann á.1
að hann værj af góðu og gegnu
fólki kominn, ef hann opnaði svo
hugskot sitt á annað borð. að hann
hefði orð á slíku.
Við bar líka, að hann fengi
menn, sem hann hafði verulegí
traust á, til þess að rita fyrir sig
skjöl. er honum fannst mikið við
liggja. að vel væru úr garðj gerð
En það varð þó helzt að gerast
'með penna og bleki hans sjálfs
á pappír, sem hann átti í fórum
sínum, venjulega stórar og breið
ar arkir. Var hann mjög eftir-
gangssamur um það, að hvergi
yrði nein misfella hjá þeim, ,sem
hann sýndi þennan trúnað og kost
uðu sérhver pennaglöp það. að allt
varð að skrifast að nýju.
Veiktist einhver á bæium, þar
sem hann taldj sig hafa átt góðu
að mæta, eða þættist hann sjálfur
krenktur, var ekki dæmalaust, að
hann vildi grípa til kunnáttu þeirr-
ar, sem hann hafði heyjað sér i
kverum sínum. Átti hann þá til að
seyða grös, sem hann hafði tínt á
fjöllum eða einhverjum öðrum
völdum stöðum á ferðum sínum
og stungið í skjóður sínar, eða
sjóða þau til smyrsla. Var það trú
hans, að náttúran ætti lyfgrös við
öllum meinum manna.
Leituðu yfirvöld frétta af hon-
um og högum hans, svaraði hann
því oftast af hógværð, er um var
spurt, væri mjúklega að honum
farið, leyndi þvi ekki, að hann
taldi sig hrakinn og rændan, en
T í M I N N — SUNNUÐAGSBLAÐ
255