Tíminn Sunnudagsblað - 01.12.1968, Blaðsíða 5

Wiiliam Morris kom tvívegis til íslands; í fyrra skiptiS með Eiríkl Magnússynl.
Fyladarmaður hans um landið og vinur alla stund síðan var Jón söðli i Hlíðar-
endakoti.
Wim um Arthúr konung og riddara
haas, sem aliir ,,bræðurnir“ héldu
mi'Mð upp á og notuðu bæði í mái-
verk og kvæði, en William Morris
átti áð tejkna elskendurna Tríst-
ram og ísold, er þau mætast i
jfa'rsta skipti. Honum tókst ágæt-
?eg að mála andlitin og jafnvel
<:?rða 'nar, en hitt gat hann með
At?a'u móti teiknað mótulega. Þá
Í>k hann það ráð að móla hóa og
étta sólblómagirðingu fremst á
íyndina, svo að efckert sást tii
elskendanna nema einmitt höfuð-
in og herðarnar! Þvi miður eru
þessi málverk varla sjáanleg núna,
áf því að bræðralaginu var alveg
ókunn hin sérstaka list að mála á
vegg, og myndirnar fóru unddr
eins að upplitast.
Þeir William Morris voru ekki
aðeins óánægðir með listaverk 19.
aldarinnar, heldur lífca með hið al-
menna smekkleysi í húsgagnagerð,
sem fór sívaxandi í Englandi því
meira sem smíðað var með vélum.
Margt fólk hefur talið skoðun
Williams Morris á þessu máli í-
haldssinnað hatur á öllum vélum
og jafnvel öllum framförum í iðn-
aði. En það er misskilningur. S'koð
un hans var heldur sú að enginn
verkamaður, hvort sem han.n ynni
með höndum eða vélum, gæti ver-
ið hamingjusamur og stoltur af
vinnunni, nema hann væri að búa
til eitthvað fallegt eða nytsamt.
Sömuleiðis gæti smekkur almenn-
ings aldrei þróazt nema al'lir hlut-
ir hlutir heimilisins væru annað-
hvort fallegir eða nytsamir. Þess
vegna stofnaði Willdam Morris, á-
samt nokkrum félögum sínum, fyr
irtæki, sem átti að framleiða
myndarleg húsgögn úr beztu efn-
um með eins mikilli vandvirkni og
meistararnir sýndu i iðnarfélögum
miðaldanna.
Fyrirtækið Morris og Co, sem af
kunningjum Williams var jafnan
kallað „Firmað“, heppnaðist vel,
og vörurnar urðu mjög eftirsóttar.
William Morris sjálfur vann mest
þeirra félaga við stjórn Firmans,
og í viðbót kepptist hann við að
teikna mynztur í gólfteppi, vegg-
fóður og efni, sem átti að nota
bæði í gluggatjöld og til að bölstra
stóla, og jafnvel að klæða veggi
eins og þeir voru klæddir vegg-
teppum í fornöld. (Þess skal geta,
áð sumar vörur Firmans, sérstak-
lega veggfóður, hafa verið fram-
leiddar að nýju, og hafa komizt
m-ikið í tízku að undanfömu).
Hand.a sjálfum sér og vinum sín-
um teiknaði William Morris meira
að segja ekta veggteppi. Og hon-
um var ekki nóg að teikna mynztur
og stjórna iðnaðarmönnum: Hann
varð að gera mestallt sjálfur.
Hann lærði til dæmis að vefa og
óf nokkur veggteppi og fleira með
eigin höndum, og þai sem honum
leizt ekki vel á litina, sem notaðir
voru hjá flestum fyrirtækjum, á-
kvað hann að uppgötva á ný liti,
framleidda úr jurtum, sem notað-
i-r voru á miðöldunum. Hann lagði
stund á þetta sjálfur, enda tókst
honum að finna marga fall-
ega liti. Hann varð ekki strax á-
nægður með árangurinn, en hélt
lengi áfram rannsó'kninni, og fólk-
ið, sem dáðist að fyrstu vörum
Eirmans, varð stundum vonsvikið,
þegar þáð vildi kaupa meira. Það,
sem fólkinu leizt svo vel á, fyrir-
leit William Morris sjálfur og taldi
misheppnað. Þó að William Mor.ris
g-ræddi fé á Firmanu og yrði
meira að segja vel efnaður, hélt
hann áfram að sulla með liti. Oft
sást hann úti á götu í óhreinni
vinnuskyrtu og blálitaður á hönd-
um. Það kom einnig fyrir, að þjón-
ustustúlka kunningja hans þver-
neitaði að hleypa honum inn um
aðaldyrnar, þar sem hún þóttist
vita, að hann væri óbreyttur verka
maður.
William Morris hafði mi'kinn á-
huga á byggingarlist miðald-anna,
en eldgamlar kirkju-r og fleiri
byggingar eru til víðs vegar á
Englandi. Hann stofnáði félag til
vernda-r fornum byggingum, sér-
Staklega w;gna þeirir-a, sem ætluðu
að endurbyggizi þær efti-r smekk
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
965