Tíminn Sunnudagsblað - 01.12.1968, Síða 6

/
19. aldarinnar. Firmað vann þess
vegna mikið við að skreyta kirkj-
ur, einkum með því að endurnýja
rúður þeirra í samræmi við gamla
byggingastíJinn. William M'orris
kynnti sér ítarlega glergerð og þá
list að lita glerið. Myndskreyttar
rúður hans eru víða í kirkjum og
skólurn, einkum í Oxford, og eru
mjög sérkennilegar og vandaðar.
Oftast teiknaði vinur hans, Edward
Burne-Jones dýrling eða aðra
manneskju, en William fyllti
myndina með blómum og litaði
það allt saman. Litirnir eru frekar
dökkir, og eins og í veggfóðri og
teppum hans eru grænir og bláir
litir áberandi.
Allt þetta myndi vera nóg starf
handa flestum mönnum. En sam-
tímis skrifaði William Morris eins
mikið og margir höfundar, sem
hafa ekkert annars að vinna. Rit-
safn hans, sem var gefið út eftir
andlát hans og hefur nýlega verið
endurprentað, er 24 bindi, og þó
eru fæstar þýðingar hans taldar
með.
Ómögulegt er í stuttri greín að
segja frá öllu, sem William Morris
gerði. Hann samdi sögur í bundnu
og óbundnu máli, ljóð og ritgerð-
ir um list, iðnað og pólitísfcar hug-
sjónir sínar. Hann stofnaði prent-
smiðju til þess að gefa út bækur
eftir sjálfan sig og aðra, prentað-
ar letri, sem hann hafði sjálfur
teiknað, og skreyttar myndum og
mynztrum. Það má nefna til dæm-
is Canterbury-sögurnar eftir Chau-
cer, sem í útgáfu Williams Morris
eru ein fallegasta bók, sem til er.
Á seinni árum sínum var hann
rnjög upptekinn af stjórnmálum,
ferðaðist um flestar iðnaðarborgir
landsins og flutti boðskap sósíal
ista, bæði á verkamannasamkom-
um og úti á götum. Ekki tókst bet-
ur til en svo, að einu sinni var
hann handtekinn fyrir þátttöku í
götuóeirðum og dæmdur til að
borga sekt. Satt að segja var hann
heldur en ekki ánægður yfir því,
að geta flutt mál sitt fyrir rétti.
Áhuga sinn á velferð verkamanna
sýndi hann líka með því að hjálpa
til að stofna kvöldskóla handa
þeim og halda þar sjálfur fyrir-
lestra um listir og bókmenntir.
Allt, sem vakti athygli Williams
Morris, varð hann að kanna vand-
iega. Það má til dæmis nefna að-
dáun hans á handritum frá mið-
öldum, sérstaklega þeim, sem
eru skreytt litum og myndum.
Hann þekkti svo vel einkenni hand
rita frá öllum helztu klaustrum,
að hann var talinn sérfræðingur,
og vörður Viktoríu og Alberssafns-
ins í Lundúnum fékk hann til
að dæma um uppruna skinnbóka
þeirra, sem nýkomnar voru í safn-
ið. Til þess að skilja betur aðferð
skrifaranna tamdi William Morris
sér að minnsta kosti tvær falleg-
ar rithendur og þar í viðbót list-
ina að skreyta handrit á nokkuð
mismunandi hátt. Þetta gerði hann
bæði á pappír og á skinn, og bjó
til nokkrar ljómandi fallegar bæk-
ur, sem hann gaf vinum sínum.
William Morris er þekktastur
hérlendis sem Íslandsvinur, er
þýddi margar fornsögur á ensku,
og sjálfur áleit hann þýðingarnar,
og tvö kvæði, sem hann orti um
norrænt efni, mikilvægustu verk
sín á sviði bókmennta. Eins og áð-
ur hefur verið minnzt á, dáðist
William Morris að öllu fornu, og
þó mest að fornum bókmenntum
og trúarbrögðum. Á yngri árum
las hann allt mögulegt eftir enska
og franska höfunda frá 14. og 15.
öld, enda sjást áhrif þeirra greini-
lega í fyrstu kvæðum hans. Hann
las líka þjóðsögur og goðasög-
ur frá ýmsum iöndum, og meðal
annars las hann Eddurnar og
nokkrar fomsögur í enskum þýð-
ingum. Fyrst var hann ekki sér-
lega hrifinn af þeim, sennilega af
því, að þýðingarnar voru flestar
slæmar og gáfu honum enga hug-
mynd um hina sérstæðu kosti nor-
rænna bókmennta. En 1858 hitti
William Morris ungan fslending,
Eirík Magnússon, sem hvatti hann
til að læra að lesa sögurnar á nor-
rænu. Eiríkur varð bæði vinur og
kennari Williams, og kennsla hans
hafði mikil áhrif á líf skáldsins.
William Morris var undir eins í ess
inu sínu, og hann varð óvenjulega
fljótt læs á fornislenzku Hann
nennti ekki að læra eintóma mál-
fræði, en fékk Eirík til að útskýra
allt, sem erfitt reyndist, um ]eið og
lásu sögurnar. Til að byrja með
lásu þeir saman í kennslutímum
þrisvar í viku og þýddu þáttinn
lauslega á ensku, en þar á eftir
skrifaði Eiríkur bókstaflega þýð-
ingu og gaf William til að endur-
skrifa eftir stíl hans. Nemandinn
varð svo hrifinn hinum nýja heimi,
sem laukst upp fyrir honum, að
hann vildi endilega kynna hann
öðrum. Hann fór að gefa út þýð-
ingarnar jafnóðum. Kennslu-
tímarnir byijuðu haustið 1868, og
snemma í janúar 1869 var fyrsta
þýðingin, Gunnlaugs saga orms-
tungu, komin út, og önnur, Grett-
is saga, var í prentun.
William Morris varð fljótlega
svo vel að sér í norrænu, að hann
þurfti ekki þýðingar Eiríks Magn-
ússonar, heldur skrifaði sjálfur
þýðingar og fékk þær Eiríki til að
fara yfir. Þeir unnu saman milli
1868 og 1874, en þá varð nokkurt
hlé á samvinnunni (en ekki á vin-
áttu þeirra) á meðan William Morr-
is var mest upptekinn af stjórn-
málum. Þegar þeir fóru að gefa út
þýðingar á ný, um 1890, tóku þeir
upp fyrri aðferð sína aftur, því að
þá var William orðinn frekar ó-
vanur íslenzku. Alls gáfu þeir út
átta þýddar bækur, þar á meðal
Heimskringlu Völsunga sögu, Eyr-
byggju, Bandamanna sögu og Há-
varðar sögu ísfirðings, en í viðbót
lásu þeir að gamni sínu allar
Skopmynd eftlr íslandsferS: Menn si’oðu að ást skáldsins á ís og sn|ó og hrá-
om flskl hefðl magnazt um iHm MtWilng.
966
T í M I N N — SUNNUWAGSBLAÐ