Morgunblaðið - 12.05.2004, Qupperneq 14

Morgunblaðið - 12.05.2004, Qupperneq 14
ERLENT 14 MIÐVIKUDAGUR 12. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ EIN kvennanna, sem haldið hefur verið í fangelsum Banda- ríkjahers í Írak, sagði lögfræð- ingi sínum að hún hefði verið neydd til að afklæða sig fyrir framan karlkyns fangaverði. Önnur kona fékkst að lokum til að lýsa því hvernig bandarískir hermenn nauðguðu henni. Frá- sögnin fékk svo á hana að það leið yfir hana. Í skýrslu Bandaríkjahers um illa meðferð á íröskum föngum kemur meðal annars fram að einn fangavarðanna misþyrmdi kvenfanga kynferðislega. Tals- maður bandaríska varnarmála- ráðuneytisins sagði í fyrradag að það hefði fengið 1.200 óbirtar myndir sem sýndu misþyrm- ingar og niðurlægjandi meðferð á föngum, m.a. „ósæmilega kyn- ferðislega hegðun“. „Eins og dauðadómur“ Ekki er vitað hversu mörgum konum hefur verið nauðgað í fangelsunum í Írak en margir Írakar telja að nauðganirnar hafi verið mjög algengar. Í íslamska heiminum er kona oft álitin hafa leitt smán yfir fjölskyldu sína hafi henni verið nauðgað. Konurnar standa því frammi fyrir höfnun, útskúfun eða jafnvel dauða þegar þær eru leystar úr haldi. Í mörgum tilvikum hafa ættingjar fórnar- lamba nauðgana drepið konurn- ar í því skyni að bjarga heiðri fjölskyldunnar. „Þetta er eins og dauðadóm- ur,“ sagði Mohammed Bashar Faydi, klerkur í stærstu mosku súnníta í Bagdad. Fáar kvennanna í Abu Ghraib og öðrum fangelsum Bandaríkjahers í Írak hafa vilj- að lýsa reynslu sinni. Lögfræð- ingar þeirra lækka röddina þeg- ar nauðgun ber á góma. Hópur lögfræðinga fékk að tala við níu konur í írösku fang- elsi í mars og fjórar þeirra höfðu ekki verið ákærðar. „Konurnar voru niðurbrotn- ar. Þær brustu í grát,“ sagði einn lögfræðinganna, Sahra Janabi. Aðeins einn fanganna, mið- aldra kona, þorði að lýsa reynslu sinni og sagði að sér væri sama þótt verðirnir refs- uðu henni. Hún sagði lögfræð- ingunum að hún hefði verið neydd til að afklæða sig fyrir framan fangaverðina og Íraka, sem túlkaði samtalið, fannst hegðun varðanna svo svívirðileg að hann fór hjá sér og sneri sér undan. Annar lögfræðingur, Amul Swadi, sagði að liðið hefði yfir eina kvennanna eftir að hún lýsti því hvernig bandarískir hermenn nauðguðu henni og stungu hana með hnífi. Geta ekki sagt frá Fimm konur, sem hafa verið látnar lausar, hafa sagt lög- fræðingum sínum að þær hafi sætt barsmíðum. Þær sögðu hins vegar ekki að þeim hefði verið nauðgað. „Þær skömmuðust sín voða- lega,“ sagði Janabi. „Þær sögðu: við getum ekki sagt ykk- ur þetta. Við eigum fjölskyldur. Við getum ekki talað um það sem gerðist.“ Lögfræðingarnir sögðu að margar kvennanna í fangelsun- um væru eiginkonur eða skyld- menni háttsettra embættis- manna flokks Saddams Huss- eins, fyrrverandi leiðtoga Íraks, eða meintra uppreisnarmanna. Skömm bíður kven- fanganna Bagdad. Los Angeles Times. EKKI komu fram neinar vísbend- ingar um að bandarískir fangaverð- ir hefðu fengið fyrirmæli um að misþyrma föngum í Írak og nið- urlægja þá, að sögn bandaríska undirhershöfðingjans Antonios Taguba, sem stjórnaði fyrstu rann- sókninni á málinu í janúar. Hann segir hins vegar foringja herlög- reglunnar hafa brugðist. „Við fundum engar vísbendingar um að þetta hafi verið stefna eða að hermennirnir hafi fengið bein fyr- irmæli um að hegða sér eins og þeir gerðu,“ sagði Taguba þegar hann kom fyrir hermálanefnd öld- ungadeildar Bandaríkjaþings í gær. „Ég tel að þeir hafi sjálfir viljað gera þetta,“ bætti Taguba við og kvaðst telja að fangaverðirnir hefðu unnið með nokkrum lágt settum foringjum í leyniþjónustu hersins sem hefðu annast yfirheyrslur í fangelsunum. „Við fundum alls eng- in fyrirmæli, hvorki skriflegar né aðrar skipanir, um að gera það sem þeir gerðu.“ „Agaleysi, engin þjálfun og ekkert eftirlit“ Þegar Taguba var spurður hvernig þetta hefði getað gerst svaraði hann að yfirmenn herlög- reglunnar, stórfylkisforinginn Janis Karpinski og lægra settir foringjar, hefðu brugðist. Meginástæður hneykslismálsins væru „agaleysi, alls engin þjálfun og ekkert eftirlit“ með fangavörðunum. Janis Karpinski var leyst frá störfum þar til rannsókn málsins lyki og hún hefur þegar verið áminnt skriflega. Karpinski hefur sagt að hún hafi ekki mátt fara inn í þá deild fangelsins, þar sem fang- arnir sættu illri meðferð, en Tag- uba kvaðst eiga „erfitt með að trúa því“. Hann útilokaði ekki þann mögu- leika að menn í bandarísku leyni- þjónustunni, CIA og málaliðar á vegum varnarmálaráðuneytisins ættu sök á hneykslismálinu. Sex herlögreglumenn hafa verið ákærðir vegna málsins og Taguba lagði áherslu á að athæfi fárra manna hefði komið óorði á allt her- námsliðið. „Þegar öllu er á botninn hvolft þá tóku nokkrir hermenn sig saman um að misþyrma föngum og öðrum óbreyttum borgurum og beita þá svívirðilegu ofbeldi í trássi við alþjóðalög og Genfarsáttmál- ann. … Þetta grefur undan orð- spori þjóðar okkar og þeirra her- manna sem eru tilbúnir að fórna lífi sínu til að vernda frelsi okkar.“ Í máli Taguba kom fram að mis- þyrmingarnar á föngunum áttu sér stað frá október í fyrra til janúar þegar rannsókn málsins hófst. Hann sagði að engir „hryðjuverka- menn“ hefðu verið á meðal fang- anna. Ágreiningur kom upp milli Tag- uba og Stephens Cambone, aðstoð- arvarnarmálaráðherra, sem fer með málefni leyniþjónustu hersins og kom einnig fyrir þingnefndina. Taguba sagði að leyniþjónusta hersins hefði tekið við stjórn Abu Ghraib-fangelsisins, þar sem föng- unum var misþyrmt. Cambone sagði hins vegar að þetta væri rangt því fangelsið hefði alltaf verið undir stjórn herlögreglunnar. Tag- uba sagði ennfremur að það bryti í bága við reglur hersins að leyni- þjónustumenn fengju herlögreglu- menn til samstarfs við sig í því skyni að fá fanga til að veita upp- lýsingar. Cambone sagði hins vegar að það væri eðlilegt að leyniþjón- ustumenn og herlögreglumenn ynnu saman. Þeir voru þó sammála um að her- mennirnir í Írak hefðu fengið fyr- irmæli um að virða Genfarsáttmál- ann sem kveður á um að komið sé fram við fanga á mannúðlegan hátt. Herforingi sem rannsakaði fangamálið í Írak kemur fyrir þingnefnd Segir foringja fanga- varðanna hafa brugðist Telur ekkert benda til þess að vörðum hafi verið skipað að niðurlægja fanga Washington. AFP, AP. AP Undirhershöfðinginn Antonio Taguba (t.h.) býr sig undir að bera vitni fyrir bandarískri þingnefnd í gær. Með hon- um eru annar bandarískur herforingi, Kance L. Smith (t.v.), og Stephen Cambone aðstoðarvarnarmálaráðherra. ÁHYGGJUR af því að fangamis- þyrmingarhneykslið grafi alvarlega undan utanríkisstefnu Bandaríkj- anna eru orðnar útbreiddar meðal embættis- manna banda- ríska utanrík- isráðuneytisins. „Ég reikna með því versta,“ var haft eftir ónafn- greindum full- trúa í ráðuneyt- inu í The Los Angeles Times. Hann byggist við því að þjóðþing allra þeirra landa sem ættu hermenn í Írak myndu krefjast þess að farið yrði í saumana á því hvað þeirra menn hefðu aðhafzt þar, einkum og sér í lagi í fangels- ismálum. „Og sumar ríkisstjórnir [bandalagsríkjanna] munu segja: „Þetta er meira vesen en við getum staðið í.“ Brátt verður bandalag hinna viljugu orðið bandalag hinna örvæntingarfullu og ráðalausu,“ sagði embættismaðurinn. Að slík svartsýni sé farin að breið- ast út meðal bandarískra stjórnarer- indreka þykir til merkis um þá al- varlegu stöðu sem fangamálið hefur komið ríkisstjórn George W. Bush forseta í; að tryggja betri stuðning alþjóðasamfélagsins skipti sköpum fyrir áform hennar í Írak, en hneykslið vegna fangamisþyrming- anna, sem eflaust eigi eftir að versna enn, hafi gert erfitt verkefni miklum mun erfiðara viðfangs. „Það er engin spurning að þessar myndir…hafa gert starf okkar miklu erfiðara,“ sagði Colin Powell, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, í viðtali við AFP-fréttastofuna á föstudag. „Þessar myndir grafa mjög undan því sem við erum að reyna að gera í nafni utanríkisstefnu Bandaríkjanna,“ sagði hann; þetta ætti ekki sízt við um viðleitnina til að koma friðarviðræðum milli Ísraela og Palestínumanna aftur á rekspöl. Í þeim tilgangi að afla meiri al- þjóðlegs stuðnings hyggst Banda- ríkjastjórn leita eftir því að Samein- uðu þjóðirnar samþykki nýja ályktun um valdaframsal í hendur nýrri bráðabirgðastjórn Íraka um mánaðamótin júní-júlí. Og fangamis- þyrmingahneykslið „hjálpar málstað okkar sannarlega ekki,“ sagði Pow- ell. „Þess vegna erum við að eyða svo miklu púðri í að segja heiminum að við eigum ekki að missa sjónar á því sem nauðsynlega verður að kom- ast í verk í Írak.“ Áður hafði Richard L. Armitage aðstoðarutanríkisráðherra sagt að myndirnar af misþyrmingum á föng- um í bandarískum herfangelsum í Írak hefðu þegar valdið Bandaríkj- unum miklum álitshnekki, einkum og sér í lagi í Evrópulöndum. Leiðtogafundur araba próf- raun á hve skaðinn er mikill Bandaríska utanríkisþjónustan er nú tilknúin að helga megnið af sínum kröftum í að reyna að lágmarka skaðann, en það kemur henni mjög illa eins og sakir standa. Áður en hneykslið upphófst er myndirnar af fangamisþyrmingunum voru birtar á bandarískri sjónvarpsstöð í lok apríl átti utanríkisþjónustan í fullu fangi með að lægja öldurnar eftir að Bush forseti gaf Ariel Sharon, for- sætisráðherra Ísraels, skriflegt vil- yrði fyrir stuðningi við að í framtíð- arfriðarsamningi við Palestínumenn yrði Ísraelum heimilað að innlima vissa hluta hernumdu svæðanna á Vesturbakkanum. Þetta vilyrði, sem var túlkað sem róttæk stefnubreyting, reitti leið- toga Palestínumanna og arabalanda til reiði; þeir sögðu þetta eyðileggja trúverðugleika Bandaríkjamanna sem sáttasemjara í deilunni. Fyrsta raunverulega prófraunin á það hversu skaðlegt fangamálið á eftir að reynast verður þegar leið- togar aðildarríkja Arababandalags- ins koma saman næstkomandi laug- ardag, 15. maí. Bandarískir ráðamenn vonast til að á þessum fundi hljóti áætlun þeirra um um- bætur í lýðræðisátt í Mið-Aust- urlöndum hljómgrunn. Það sem nauðsynlegast er að ger- ist, að sögn ónafngreinda heimildar- mannsins í utanríkisráðuneytinu í Washington, er að „eitthvað leiðrétt- andi og afgerandi“ verði gert til að sýna og sanna að Bandaríkjastjórn sé alvara með að ætla að uppræta misbeitingu valds af hálfu banda- rískra hermanna í Írak. Meðal slíkra aðgerða sem til um- ræðu hafa komið er að rífa til grunna Abu Ghraib-fangelsið í Bagdad, sem var alræmt tákn stjórnarhátta Sadd- ams Husseins áður en bandaríska hernámsliðið tók það í notkun. Einn- ig hefur verið rætt að bjóða fulltrú- um mannréttindasamtaka betri að- gang til eftirlits með fangelsismálum hernámsliðsins. Bandaríska utanríkisþjónustan uggandi Óttast upplausn í „bandalagi hinna viljugu“ vegna fangamálsins í Írak Washington. Los Angeles Times. Colin Powell

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.