Íslendingaþættir Tímans - 13.02.1970, Blaðsíða 16

GAMALÍEL HJARTARSON
Þegar ég nú tek mér penna í
hönd í þeim tilgangi að minnrst
Gamalíels Hjartarsonar geri ég
mér Ijóst að vandalaust er það
ekki. Hins vegar geri ég mér grein
fy-rir að þar er maður genginn, sem
vert er að minnast, en enginn hef-
ur enn gert opinberlega, svo ég
viti, þótt margur sé til þess hæf-
ari en ég.
Fyrstu kynni mín af Gamalíel
voru þau að ég var staddur við
aðalskilarétt Svarfdæla að Hofi.
Þá var ég smávaxi-nn drengsnáði
ekki mikið veraldarvanur. Fjár-
hópur var rekinn frá réttinni suð-
ur yfi-r ána sem fellur þar við rétt-
arvegginn. Einn maður af þeim
sem hópnum fylgdu er mér minn-
isstæðastur, hann hafði hest með-
ferðis. Á he-stinum var hnakkur
gjarðarlaus af einhverjum ástæð-
um sem ég kann ekki skil á, en
í hnakkinn settist maður eigi
að síður. Þegar ferðahópurinn
greikkaði sporið er yfir ána var
komið, vildi hnakkurinn ekki tolla
á hestinum, gekk ekki á öðr-u með-
an ég sá til, en maðurinn og hnakk
urinn hentust af baki jafn óðum
og komið var á bak. Þessu atviki
hef ég ekki gleymt, en þarna var
Gamalíel kominn. Þar sem Gamalí
el átti heima í mínu byggðal-agi
þótt nokkur leið væri milli heimila
okkar gat ekki hjá því farið að leið
ir okk-ar ættu ef-tir að liggja saman
og það því fremur sem synir hans
voru á líku reki og ég,o g voru því
leikfélagar mínir. Þau kynni sem
þá sköpuðust rofnuðu aldrei að
fullu, fyrr en leiðir skyldu og
hann lauk hérvistarferli sínum
rúmlega ní-ræður -að aldri. Gamalí-
el Hjartarson var maður -sem ýmis-
legt -mætti um segja að loknum
ævidegi. Hann var um m-arga hluti
eftirtektarverður og eftirminnileg-
ur þeim er honum kynntust, heill
í f-asi og trauistur að því skapi,
mátti ekki vamm sitt vita. Mér
f-amnst maðurin-n gjörvileg-ur, þétt-
ur á velli og þykk-ur undir hönd.
Um handstyrk hans má segja að
ýmsi-r kviðu handtaki han-s, eink-
um börn og unglingar, svo fast
var í hönd tekið. Sjálf-ur kynntist
ég því einnig og verð ég að segja,
að styrkari hendi hef ég ekki mætt
í handtaki. Ætla ég að m-anngildi
hans hafi verið þar í samræmi. Ég
minnist hans frá mannfundum.
Þar vakti hann eftirtekt mína.
Hvort tveggja var, að maðurinn
var raddsterkur svo um munaði,
og var oft tillögugóður, laus
við allt fjas og mælgi á slíkum
stundum, sagði það sem hann
meinti í fáu-m orðum. Venjulega
virtist mér vera nokkurt tillit tek-
ið til tillagna hans, enda voru
honum falin trúnaðarstörf í heim-a-
byg-gð sinni. Hann sat í sveita-
stjórn um árabil og var þar kosinn
fjallskilastjóri. Sá va-r siður heima
þt, að fjallskilastjóri var og réttar-
sljóri í iskilarétt-um á haustin. Þar
kom honum að -góðum notum hinn
mikli raddstyrkur er honum var
gefinn. Aldrei minnist ég þess að
rödd hans brygðist honu-m á slík-
um -stundum þótt hávaðasamt væri
í kringum hann. Þegar hann
brýndi röddina tók hún 1-angt yfir
allan annan hávaða. Það mátti
segja, að Þar væri réttur maður á
réttum stað og þótti víst flestum
vel og skörulega á tekið. Á þeim
tíma sem hann rækti þetta skyldu-
st-arf sitt, orti hagorður Svarfdæl-
ingur réttarbrag. Ein vísan
er svona:
Réttarstjórin-n röskur og glaður.
Róm-mikill og nokkuð
hátalaður.
Um sig slær og utan sig lemur,
upp hann kallar „reksturinn
kemur“.
S-jálfur hafði Gamalíel gaman af
að vitna í þennan brag, auðvitað
með græskulausu gamni. E-r þess
ekki langt að minnast, að blaða-
maður átti viðtal við hann á Hrafn-
istu nú fyrir skemmstu, skömmu
áður en ha-nn dó. í því blaðavið-
tali er talað um hann sem kjarna-
karl, það finnst mér nálgast spak-
mæli, í það minnsta vel að orði
komizt. Gamaíel var oft hrókur
alls fagnaðar á góðra vina fund-
um. Hann átti þann eiginleika að
finna hvað við átti á hverjum stað.
Þá sköpuðust oft gamanyrði og
kátína í umhverfi hans þeg-ar hon-
um tókst vel sem sjaldan brást.
Oft var þá haft hátt og þótti víst
flestum sem þekktu hann, að þar
væri hinn rétti Gamalíel kominn.
Ann-ars átti hann líka sína dular-
heima og sín vandamál, sem óefað
hafa markað sín -spor í sálgerð
hans, en þeim erfiðleikum tókst
honum jaf-nan að bægja burt að
þrauthugsuðu máli. Min-nist ég
þe-ss, að á köfl-um var hann all
mjög langt niðri. Á slikum stund-
um mun léttlyndi konu h-an-s oft
hafa komið hon-um vel, hún hafði
lag á því að gera -gott úr öllum
hlutum, hvemig sem blés.
Gamalíel Hjartarson fæddist á
Uppsölum í Svarf-aðardal þann 20.
16
ÍSLENDINGAÞÆTTIR