Íslendingaþættir Tímans - 12.06.1970, Blaðsíða 1

ÍSLEITDIIirOAÞJBTTIB
Timans
8. TÖLUBL. — 3. ÁRG. FÖSTUDAGUR 12. júnf 1970 NR. 40
ÞORBJÖRN BJÖRNSSON
FRÁ GEITASKARÐI
Fæddur 12.1.1886
Dáinn 14. 5. 1970.
Saga íslendinga frá ofanverðri
19. öld og fram til okkar daga er
saga kappsamlegrar framfara-
soknar í öliurn efnum. Um margt
á hún sér Miðstæðu í landnáms-
öldinni, tíma mik'J’.a afreka og at-
hafna, er hinar fyrstu torfæru
brautir voru ruddar og grundvöll-
ur var lagður að óháðu og lög-
bundnu þjóðfólagi á íslandi. Þá
eiga og þessi tvö framfaraskeið í
sögu okkar það sammerkt, að
átökin við ný og stór viðfangsefni
lyftu einstaklingunum og fram-
ta'k þeirra fékk notið sín til fulls.
Á versta niðurlægingartímabili i
sögu þjóðarinnar, þegar erlend
áþján og ails kyns óáran þjakaði
landsmenn öldum saman og haml-
aði eðlilegri framráð þeirra til and
legs þroska og iífvænlegrar af-
komu, gafst sjaldan svigrúm fyrir
áskapaða hæfileika þeirra og góð-
ar gáfur. Þá var sem þjóðin væri
ofurseld illum örlögum um aldur
og ævi og ætti sér ekki viðreisnar
von. Það var ekki fyrr en á öld-
inni sem leið, að rofa tók fyrir
nýjum degi, er frelsisöldur gengu
yfir Norðurálfuina og^ ylgjan af
þeim náði norður til íslands. Saga
íslands á 19. öld hermir frá rýmk-
un hins gamla ósjálfstæðis um
stjórn og fjárforráð þjóðarinnar.
Smám saman réttir hún úr kútn-
um jafnskjótt og slakað er á fjötr-
unum. Ný verkleg menntun og
kunnátta hefur innreið sína I ís-
lenzkt þjóðfélag og atvinnuvegir
landsmanna taka miklum stakka-
skiptum. Verzlunin verður innlend
stóréflist með þilskipaútgerð og
landbúnáðurinn tekur upp gjör-
breyttar aðferðir í jarðrækt og
öllum framleiðsluháttum. í hlut
þeirrar kynslóðar, sem hófst til
starfa um og eftir síðustu aldamót,
féll mikil eldraun, sem krafðist
skilyrðislausrar trúar á gögn og
gæði landsins, bjartsýni á framtíð-
ina og trausts á eigin getu og þrek.
Á mótum hins gamla og nýja
tíma, við mikil þáttaskl í sögu
þjóðarinnar, er Þorbjörn Björns-
son í þennan heim borinn og barn-
fæddur að Heiði í Gönguskörðum
norður í Skagafifði. Hann átti til
mikils atorku- og gáfufólks að
telja í báðar ættir, og voru foreldr
ar hans Björn bóndi og hreppstjóri
Jónsson og kona hans Þorbjörg
Stefánsdóttir. Ólst Þorbjörn upp í
stórum systkinahópi, fyrst að
Heiði en síðar á Veðramóti í sömu
sveit. Heimilisbraguiinn hjá íoí-
eldrum Þorbjörns mun hafa verið
framúrskarandi góður og var hin
forna þjóðlega menning rnjÖg í
hávegum höfð. Voru bömunum frá
barnsaldri innrættar gamlar ís-
lenzkar erfðavenjur, trúartraust,
starfsgleði og nýtni-og bjó hann
ætíð að þeim áhrifum síðar.
Snemma bar á mikilli kappsemi
og örri lund hjá drengnum, sam-
fara mikilli viðkvæmni. Mun móð-
ir Þorbjörns, sem hann var mjög
elskur að, mest og bezt hafa kunn-
að að hafa mildandi áhrif á hans
viðkvæma geð.
Á uppvaxtarárum Þorbjörns
voru lifnaðarhættir fólfcs upp til
sveita á íslandi ekki mjög frá-
brugðnir því sem verið hafði
mann fram að manni frá fyrstu
tíð. Þrötlaust starf og strit myrkv-
anna á milli og nægði oft ekki til
fyrir brýnustu lífsþurftum. Þor-
björn hafði hlotið í vöggugjöf
fagra söngrödd, sem hann beitti
óspart þegar sem barn, og var
söngurinn honum óbein vörn og
uppörvun, þegar í móti blés og
sorgir sóttu að. Ungur missti hann
móður sína og tregaði hann hana
mjög. í kjölfar móðurmissisins
komu svo alvarleg veikindi, 9em
þjáðu Þorbjöm lengi og var tví-
sýnt um, hvort hann næði aftur
heilsu og 'kröftum. Lífsþróttur
hans og viljafesta náði þó yfirhönd,
en sjúkdómurinn vár eins og fal-.
inn eldur og gat svo að segja á
hverri stundu borið hann ofurliði.
Um tvítugsaldur _ hleypti Þor-
björn heimdraganum og dvaldist
að miklu leyti, sjávarútvegurinn
MINNINC