Íslendingaþættir Tímans - 12.06.1970, Blaðsíða 23

75 ÁRA:
BJARNI JÓNSSON
KENNARI GRÓFARGERÐI Á VÖLLUM
f Vallahreppi á Héraði er einn
hinn veglegásti barnaskóli í land-
inu, sameign fjö.gurra sveita.
Stendur hann í hinu fegursta um-
hverfi á Hallormsstað, og munu
starfsskilyrði og aðbúnaður allur
vera í bezta lagi og fylla kröfur
hins nýja tíma. Þannig hefur far-
kennslan horfið æ víðar með kost-
um sínum og göílum. Sú þróun
er öilu fólki kunnugri en frá þurfi
að segja, en bréytingin er engum
svo nákomið hagsefni sem kennur-
unum. Örskammt að baki þessarar
nýju myndar eru aðstæður þeirra,
sem menntu og fræddu við hina
fyrri starfshætti. Þrír gamalreynd-
ir kennarar eru búsettir á Völlum
og gefa sveitinni virðulegan svip
og sögulegt mótvægi við þá nýju
öld, sem runnin er með reisn Hall-
ormsstaðaskólans. Tveir þeirra
kenndu í hreppnum, Einar Jónsson
á Höfða, sem nú er á 84. aldursári,
svo ótrúlegt sem það virðist um
þennan sístarfandi, lífselaða mann,
og Guðlaug Sigurðardóttir á Út-
nyrðingsstöðum, en hún er aðeins
sjötug, og verður hvergi séð að
hallist skörungsskapur hennar og
minnilegur persónuleiki. — Hinn
þriðji „gamli“ kennarinn á Völl-
um er Bjarni Jónsson í Grófargerði.
Hann varð 75 ára í fyrstu viku
sumars og verður minnzt hér af því
tilefni með nokkrum línum, þótt
saga hans gefi vissulega tilefni til
lengra máls.
Bjarni er Vallamaður að upp-
runa, en stöðvar feðra hans í nær-
sveitum sem algengt er. Hann
fæddist í Grófargerði 26. apríl
1895. Faðir hans var Jón bóndi 1
Grófargerði (d.1910) Guðmunds-
son bónda á Borg í Skriðdal, Þórð-
arsonar, og Þórunn (d.1949)
Bjarnadóttir bónda á Freyshólum
í Skógum, Bjarnasonar. Er Bjarna-
nafniðs gróið langt fram í þeirri
ætt. Þórunn í Grófargerði bar
nafn langömmu sinnar, Þórunnar
.,Hornafjarðarsólar“.
Margt af skyldfólki Bjarna í
föðurætt hvarf til Ameríku fyrir
fSLENDINGAÞÆTTIR
Otg um aldamótin. Má þar geta
Vilhelmínu föðursystur hans, sem
fluttist vestur með manni sínum,
Magnúsi Þorsteinssyni frá Orms-
stöðum, og 5 börnum, en þau Jón
voru aðeins tvö alsystkin. Þrjú af
fimm hálfsystkinum hans hurfu
og vestur um haf, en kyrrir urðu
heima: Vigfús bókbindari, sem
kenndur er við Dvergastein á Reyð-
arfirði, og Kristján útvegsbóndi á
Skálum á Langanesi, seinast á Búð-
um í Fáskrúðsfirði.
Jón og Þórunn hófu búskap í
Grófargerði 1885, en voru áður í
Sandfelli. Börn þeirra urðu 8. Hið
elzta, Guðmundur, og hið yngsta,
sem einnig bar það nafn, dóu í
æsku, en 6 komust upp. Ári eftir
lát Jóns brá Þórunn búi og bjó
Vigfús mágur hennar á jörðinni
til 1919, en þá hóf Ásmundur, sem
var elztur systkinanna, er lifðu
(f.1882), búskap í Grófargerði.
Stýrði Þórunm búi innan bæjar
næstu árin, unz Helga Vilhelmína,
sem er yngst systkinanna (f.1897)
fluttist heim. Var það 1926, en síð-
an hefur hún verið samfellt í Gróf-
argerði, en sonur hennar.Alfreð Ey
mundsson, tók við búi að öllu, er
Ásmundur var andaður 1951. —
Salný (f.1886—d.1962) giftist
Kristni Eiríkssyni frá Refsmýri í
Fellum. Bjuggu þau þar og víðar
til 1949, er þau fluttust að Keld-
hólum á Völlum. þar sem Kristinn
býr enn með Jóni syni þeirra. Þess
má geta, að barnabörn Jóns og Þór
unnar eru aðeins fjögur. Alfreð og
Jón, sem nú voru nefndir. og tveir
aðrir synir Salnýiar. Gróa ff.lR89)
og Snjólaug (f.1892) giftust ekki,
né heldur Bjarni kennari. Gróa
var skreðari og vann víða að saum-
um. Hún dó heima í Grófarg°rði
sumarið 1953 eftir þungbær veik-
indi, Voru þau þá horfin þrjú af
heimilinu, Þórunn, Ásmundur og
hún, á svo skömmu bili. Annaðist
Helga þau í banalegunni af "-"'killi
alúð og þeim dugnaði, sem hlaut
að verða henni ærin áraun, enda
fór hún á spítala um sinn eftir
þennan erfiða og dapurlega tima.
— Snjólaug fór í Ketilsstaði ari
eftir lát föður síns, og var bar
vinnandi i 40 ár. Hún varð fyrir
því mótlæti að missa sjónina, les-
blind 1944, alblind frá 1950. og
kom við svo búið heim og hefur
dvalizt þar síðan með systur sinni
og frænda, ljúf í bjartsýnum huga.
Þannig liðu árin heima i Grófar-
gerði og með fjölskyldu Bjarna.
Leið hans lá burt frá bernskustöðv-
unum til náms og starfs, og kom
hann ekki heim alkominn íyrr en
1960,
Haustið 1922 fór hann á Hvítár-
bakkaskólann og var þar tvo vetur,
en síðan hinn þriðja enn með skóla
stjóranum, síra Eiríki Albertssyni,
sem þá hélt skólann á heimili sínu
á Hesti. Rómar Bjarni mjög ver-
una með síra Eiríki og konu hans,
frú Sigríði Björnsdóttur frá Mikla-
bæ, en hann var og kaupamaður
hjá þeim á þessum misserum.
Næstu þrjú árin var hann við nám
23