Íslendingaþættir Tímans - 26.08.1970, Qupperneq 27

1. bindi, bls. 282, er Jóni á Hlemmi
skeiði svo lýst af kunnugum:
„Hann gekk undir nafninu Jón
smiður, enda vax hann ágætur
smiður, bæði á tré og jám. Hann
var fremur lágur vexti, en mjög
■þrekinn. Mátti með sanni segja um
hann, að flest lægi opið fyrir hon-
um til munns og handa. Á síðustu
æviárum sínum stundaði hann bók
band og fórst það vel úr hendi.
Hann var brautryðjandi að stofn-
un Sparisjóðs Skeiðahrepps og
stjórnaði honum með aðgætni og
hyggindum, svo að sjóðurinn tap-
aði ekki eyri, var það þrekvírki
á þeim krepputímum, sem yfir
dundu og kollvörpuðu sparisjóð-
um í ÁmessýsTu. Hann var ágæt-
ur reikningsmaður, en lítt hneigð-
ur fyrir búskap".
Þau Jón og kona hans eignuðust
átta börn, og var Vilborg hið
þriðja í röðinni.
Strax í æsku kom i ljós, að Vil-
borg Jónsdóttk mundi vera bæði
vel gefin og tápmikil. Á fyrsta
tug aldarinnar var ekki auðvelt
fyrir fátækar sveitasfcúlkur að afla
sér menntunar. Hún setti sér það
markmið í æsku að afla sér meiri
menntunar en þá tíðkaðist. Faðir
hennar hafði enga heitari ósk átt,
er hann var unglingur, en að kom
ast í skóla, en sakir fátæktar átti
hann þess ekki kost, en hann las
allt, sem hann gat náð í af bókum,
og varð vel að sér í mörgu. Sér-
staklega var því við brugðið, hvað
hann var góður reikningsmaður.
Meðal annars lærði hann landmæl
ingar með lítils háttar tilsögn og
smíðaði sér sjálfur tæki, sem hann
hallamældi með land með góðum
árangri. Með því að greiða fyrir
því, að Vilborg kæmist í skóla, sá
Jón draum æsku sinnar um frek-
ari menntun að nokkru rætast.
Vilborg stundaði nám í skólan-
um á Hvítárbakka 1907—1909, I
Kvennaskólanum í Reykjavík 1909
—-1910 og var svo á kennaranám-
skeiði um sumarið.
Að námi loknu stundaði hún
harnakennslu i Skeiðahreppi í
ttokkur ár.
Þann 28. júní 1914 giftist Vil-
horg Þorgeiri Þorsteinssyni frá
Keykjum. Tóku þau við búi á
Hlemmiskeiði þá um vorið. Þor-
geir var þriðji maður frá hinum
■frerku hjónum, Guðrúnu Kolbeins
dóttur, Þorsteinssonar, sá’rna-
skálds í Miðdal, og Eirik' Vigfús-
syni, hreppstjóra á Reykjum.
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
Heimili þeirra varð brátt eitt
mesta myndar- og menningarheim
ili sveitarinnar, og bar margt til.
Þau höfðu bæði gl'æsilega fram-
komu og voru gestrisin og félags-
lynd. Jörðin var ekki stór, en þeg-
ar áveitan kom, gerbreyttist þar
aðstaða til búskapar, og möguleik-
ar sköpuðust til þess að reka stór
bú.
Þorgeir varð einn af atkvæða-
mestu bændum í hreppnum. Hann
var fríður maður og vel vaxinn,
bjartur yfirlitum og drengilegur
og gneistaði af honum fjör og lífs-
orka, aðlaðandi í framkomu, fljót-
ur að setja sig inn í mál og hafði
hvers manns traust. Öll störf Téku
í höndum hans. Þorgeir var smið-
ur ágætur og stundaði þær alltaf
nokkuð jafnframt búskapnum.
Vilborg og Þorgeir voru meðal
stofnenda Ih.gmennafe .gs Skeið
ananna vo’á*' 1908. Þ>rgeir var
gjaldkeri félagtins fyrstu tíu árin,
og Vilborg var ritari í jafnlangan
tíma.
Á öðru starfsári hóf féiagið út-
gáfu handskrifaðs blaðs, sem le>ið
var upp á fundum féTagsins. Vil-
borg var fyrsti ritstjóri þessa blaðs
og var það samfleytt í tíu ár. Blað
ið er allt til ennþá og er hin merk
asta heimild um þá menningar-
starfsemi, sem félagið vann á
fyrstu starfsárum sínum.
Frágangur blaðsins hjá Vil-
borgu var hinn ágætasti.
Þau hjónin tóku virkan þátt í
almennum málum sveitarinnar af
miklum áhuga. Þorgeir var lengi
í hreppsnefnd, og að Jóni tengda
föður sínum látnum tók hann við
sparisjóðnum og sá um rekstur
hans til dauðadags. Þorgeiri var
sýnt um reikningshald og skrifaði
svo fagra rithönd, að af bar.
Á kreppuárunum sótti margur
til hans ráð og ýmiss konar fyrir-
greiðslu í fjármálum.
Það fór ekki fram hjá neinum,
sem til þekkti, að hjónaband þeirra
Vilborgar og Þorgeirs var óvenju
gott. Þau áttu bæði huosiónir til
að lifa fyrir. þau trúðu og treystu
á efnahags- og menn»u.CTarIegar
framfarir í sveitum landsins, og
þau létu ekkert tækifæn ónotað
til þess að vinna f.yrir hugsjónir
sínar. Þau höfðu bæði mótazt í
„félagsmálaskóla“ hinna fyrstu
ungmennafélaga, og þar höfðu-þau
unnið mikið og gott starf.
Þau eignuðust átta börn, sem
öll náðu fullorðinsaldri. Auk þess
áttu þau eina fórsturdóttir. er lézt
rúmlega tvítug að aldri Rósa, dótt
ir þeirra, lézt tuttugu og átta ára
gömul. Var hún húsmæ^rakennari
að menntun, gift Karli (luðmunds
syni, verkfræðingi frá Lapgar-
vatni. Hin börnin eru: Unnur kenn
ari, gift Sigurði Eyjólfssvni, fyrrv.
skóTastjóra á Selfossi. Hörður,
byggingameistari í Reykjavík,
giftur Unni Guðmundsdóttur, Þór
ir. íþróttakennari á Laugarvatni,
giftur Ester M. Kristinsdóttur,
íþróttakennara. Tngj kennari,
var gift Ingólfi Guðbrandssyni,
söngstjóra. Jón rafvirkjameistari
í Reykjavík, giftur Kristinu Ólafs
dóttur. Þorgerður kennari, gift
Gísla Magnússyni pianóleikara.
Vilborg kennari, gift F’nari Sverr-
issyni viðskiptafræðingi.
Búskapur Þorgeirs og Vilborgar
var með miklum myndarbrag, og
var bú þeirra eitt arðsamasta bú
sveitarinnar.
Þar var sífeTldur gestagangur,
enda var heimilið aðlaðandi, og
þeim hjónum báðum eiginlegt að
blanda geði við fólk.
Mann sinn missti ViTborg árið
1943. Eftir það bjó hún i tvö ár
á Hlemmiskeiði með aðstoð barna
sinna, en fluttist þá til Reykiavik-
ur og hélt þar sjálfstætt heimili
til dauðadags. Seinustu árin bjó
hún í sama húsi og Vilborg dóttir
hennar.
Með Vilborgu Jónsdóttur, fyrr-
um húsfreyju á Hlemmiskeiði, er
gengin stórbrotin gáfu- og dugn-
aðarkona. Hún var orðin öldruð
og hafði öðlazt mikla lífsreynsTu
á langri vegferð. Til hins síðasta
lét hún sig mál samtfðarinnar
miklu varða. Á síðustu árum var
27