Íslendingaþættir Tímans - 11.11.1970, Blaðsíða 16

Þórarinn Jóhannesson
bóndi í Krossdal í Kelduhverfi
Fæddur 29. október 1905
Dáinn 16. júlí 1970
Þórarinn lézt á sjúkrahúsinu á
Húsavík 16. júlí s.l. 64 ára að aldri.
Jarðarförin fór fram frá Garðs-
kirkju laugardaginn 25 júlí að af-
staðinni húskveðju heima i Kross-
dal. Björn II. Jónsson, sóknarprest
ur á Húsavík jarðsöng. Fjölmennt
var við jarðarförina, fyrst og
fremst úr heimasveit, en einnig úr
nærsveitum, Suður-Þingeyjar-
sýslu, Húsavík og víðar að. Hann
var kunnur maður um báðar Þing-
eyjarsýslur, meðal annars fyrir
störf sín á vegum Sandgræðslu
nkisins.
Þórarinn Jóhannesson fæddist
29. október 1905 í Krossdal í
Kilduhverfi. Foreldrar hans voru
Jóhannes bóndi í Krossdal, Sæm-
undsson frá Narfastaðaseli i
Rtykjadal og Sigríður Þórarins-
dóttir írá Víkingavatni, Björnsson-
ar. Móðir Jóhannesar var Þórný
Jónsdóttir, hreppsstjóra á Fjöllum
í Kelduhverfi, Gottskálkssonar
(GottsKáiksætt). Systrasynir voru
þeir Björn Kristjánsson, fyrrver-
andi alþm. og kaupíélagsstjóri á
Kópaskeri og Þórarinn í Krossdal,
og jafnskyldir. eða systkinasynir
hann og Þórarinn heitinn Björns-
son, skólameistari á Akureyri, svo
að nefndir séu tveir landskunnir
menn náskyldir Þórarni Jóhannes-
syni í móðurætt.
Langt er nú orðið síðan ég kynnt
ist fyrst frænda mínum og jafn-
aldra, Þórarni í Krossdal og æsku-
heimili hans. Það var vorið 1915
sem ég fékk að fara með föður
mínum heiman frá Efri-Hólum of-
an í Kelduhverfi. Leyfði hann mér
að vera eftir í Krossdal meðan
hann fór til Húsavíkur og inn í
Suður^Þiingeyjarsýslu. Þarna var
ég í fjóra sólskinsdaga O'g var ieik-
ið við mig á allar lundir. Heirnilis-
fól'kið voru foreldrar Þórarins,
systur hans tvær, Guðrún og Þór-
(6
hildur, á aldrinum milli fermingar
og tvítugs, Þórarinn á 10. ári, auk
vinnuhjúa. Á heimilinu ríkti góð-
vild og glaðværð. Við frændurnir
skildum varla þessa daga. Þórar-
inn gerði allt til að skemmta mér,
fór með mér um land jarðarinnar
og sýndi mér margt merkilegt. Við
fengum að fara á bæi í sveitinni
til að hitta frændfólk okkar, svo
sem í Austurgörðum, Garði, Vík-
ingavatni og fleiri bæjum og var
alls staðar jafn vel tekið.
Oft síðar á ævinni fékk ég að
njóta gestrisni og glaðværðar
frændfólksins í Krossdal og öðr-
um bæjum í Kelduhverfi, en eng-
ar þær heimsóknir eru mér þó
eins minnisstæðar og dvölin þarna
vorið 1915.
Ekki hafði Þórarinn hug á mik-
illi skólagöngu í æsku, þrátt fyrir
góða greind og námshæfni. Stund-
aði þó um tíma nám í héraðsskóla
að Breiðumýri. Áhugi hans beind-
ist mjög að veiðiskap og íþróttum.
Hanit var snemma harðger og
kappsamur og var á unga aldri
einn bezti íþróttamaður í sýslunni.
Mikið fékkst hann við hvers kon-
ar veiðiskap um margra ára skeið.
Foreldrar hans voru vel efnum
búinr og var á orði haft að einka-
sonurinn í Krossdal, eftirlæti for-
eldra sinna og systra, hefði rýmri
fjárhag og meira frelsi en' títt var
um unglinga á þeim tíma. Efast
var um að slikt vegarnesti hentaði
sem bezt, þegar út i lífsbaráttuna
kæmi. En þetta fór á aðra leið,
sem síðar verður getið.
Móður sína missti Þórarinn um
fermingu og föður sinn tvítugur
að aldri. Kom þá í hans hlut að
tafca við jörð og búi. Litlu síðar
kvæntist hann Guðnýju Þórarins-
dóttur, bónda og skálds í Kílakoti
í Kelduhverfi, Sveinssonar, vel gef
inni myndar- og dugnaðarkonu. Bú
skapinn hófu þau einmitt á þeim
tíma, er kreppan svokallaða var
að ganga í garð á íslandi og stóð
yfir nærfellt 'í áratug. Mörgum
bóndanum urðu þau ár þung í
skauti. En þá kom í ljós, hvað í
Þórarni bjó. Hann reyndist frábær
dugnaðar- og atorkumaður að
hverju sem gekk og lilifði
sér hvergi. Á árunurn 1928
til 1938 eignuðust þau hjón-
in 5 börn. En þrátt fyr-
ir kreppuástand og þungt heim-
ili voru gerðar miklar framkvæmd
ir á jörðinni á þessum árum:
Byggt vandað ibúðarhús, fjárhús
með hlöðu og stópaukið við rækt-
un. Einnig stofnsetti Þórarinn refa
bú og stundaði silfurrefarækt um
allmörg ár. Þá lagði hann stund á
silungsrækt í samvinnu við ná-
granna sinn, Þórarinn Haraldsson
í Laufási.
Árið 1947 sagði Erlingur Jó-
hannsson, bóndi í Ásbyrgi lausu
starfi sinu hjá Sandgræðslu ríkis-
ins. Kom þáverandi saindgræðslu-
stjóri, G'unnlaugur Kristmundsson,
þá að máli við mig og óskaði eft-
ir, að ég visaði sér á mann til að
ÍSLENDINGAÞÆTTIR