Íslendingaþættir Tímans - 23.01.1972, Blaðsíða 2

ar hagi. Halldóra er kjarnakona,
sem á ekkert skylt við meðal-
mennsku.
5. Sveinlaug 7 1/2 árs, sem nán-
ar verður greint frá hér á eftir.
6. Eiríkur 6 ára. Fórst með vél-
bátnum „Kára“ haustið 1923.
Ókvæntur.
Þegar Helgi Ásmundsson, faðir
þeirra systkina brá búi árið 1894
og íluttist að Karlsskála fór Svein-
laug í Gunnlaugshús til Gunnlaugs
Björgúlfssonar og Ólafar móður-
systur sinnar, þar átti hún heima
til fullorðinsára. Árið 1907 í des-
ember sennilega 28. giftist hún
Hallgrími Stefánssyni. Þau voru
gefin saman á Karlsskála, enda
Hallgrímur þá heimilisfastur þar.
Hann fæddist 30. jan. 1885.
Þau byrja búsakp á Helgustöð-
um í sambýli við Ólaf bróður Svein-
laugar og Gunnlaug fóstra Svein-
laugar og Ólafs. Gunnlaugur hef-
ur nú misst konu sína og er kvænt
ur aftur Valgerði Stefánsdóttur
systur Sveinbjargar konu Ásmund
ar á Bjargi, en Guðný kona Ólafs
var systir Hallgríms manns Svein-
laugar. Það voru því náin frænd-
semis tengsl á milli fólksins, sem
nú hóf búskap á Helgustöðum.
Nokkrum árum seinna dvaldist
ég á Hlelgustaðaheimili sumarlangt
og tvívegis hluta af vetri og kynnt-
ist þá þessu fól'ki. Sambúðin var
með þeim ágætum að segja má að
vinátta tengdi engu síður en frænd
semi.
Gunnlaugur Björgúlfsson var
tvíkvæntur eins og fyrr segir.
Hann átti engin börn, en ól upp og
fóstraði 8 börn. Um hann segir Ás-
mundur í bók sinni „Á sjó og
landi“. Hann var einn af þeim fáu
mönnum, sem öllum vildi igott
gera og var vel kvæntur í bæði
skiptin".
Gott þótti mér að deila geði við
Hielgustaðafólkið, ekki síst við þau
Hallgrím og Sveinlaugu. Við Hall-
grímur urðum ágætir kunningjar,
enda var hann sérstaklega géðfelld
ur maður.
Frá Helgustaðaheimili var jafn-
an rekin nokkur útgerð. Vélbátur-
inn Kári var um árabil gerður út
þaðan.
30. nóvember 1923 fórst Kári
með allri áhöfn. Þar missti Svein-
laug mann sinn frá 6 börnum, það
elzta 13 ára, en það yngsta á fyrsta
ári. Með Kára fórust einnig bróð-
ir hennar Eiríkur, bróðursonur
hennar, Gunnlaugur elzti sonur Ó1
afs og Guðnýjar og Valgeir bróð-
ursonur Valgerðar konu Gunn-
laugs Björgúlfssonar, var hann
fóstraður upp hjá þeim. Þeir síð-
ast töldu 17 ára. Á Helgustaðaheim
ili voru á 11 börn innan 15 ára
aldurs. Auðsætt er hvílíkt áfall
þetta var fyrir heimilið. Ólafur
Helgason var nú einn eftir full-
vinnandi karlmanna á þessu fjöl-
menna heimili, því Gunnlaugur
bóndi var þá mjög farinn að
heilsu. Hann lézt 20. ágúst 1929.
Vissulega hefði Sveinlaug frek-
ast kosið að hafa öll börnin sín
hjá sér, en þess var ekki kostur
eins og málum var komið. Halldóra
systir hennar og maður hennar Jó-
hann Þorvaldsson tóku fljótlega tli
sín tvö börnin, Guðnýju 10 ára og
Ríkharð á 1. ári, Helga fjögurra
ára fór til Ásmundar á Bjargi.
Næsta ár er hún áfram á Helgu-
stöðum og bjó með þrjú börnin.
Á manntali 31. des. 1924 er Svein,-
laug á Helgustöðum og börn henn
ár þrjú, Ari, Gunnar og Anna. Um
þetta leyti hætti hún búskap og
fluttist á Eskifjörð til systur sinn-
ar Halldóru í Jóhannshús, en svo
var hús þeirra Jóhanns ávallt
nefnt. Ari varð eftir á Helgustöð-
um en Gunnar fór að Karlsskála til
föðursystur sinnar Jónínu og
Guðna manns hennar. Anna fylgdi
móður sinni í Jóhannshús og var
Sveinlaug þar með þessi þrjú börn
sín í fjögur ár.
Haustið 1929 gerðist Sveinlaug
ráðskona hjá Magnúsi Erlendssyni
fiskimatsmanni á Eskifirði, er þá
hafði fyrir einu ári misst konu
sína. Anna fylgdi móður sinni
þangað. Á þessu heimili dvaldi
Sveinlaug næstu 17 árin. Fyrst
hjá Magnúsi og síðar hjá Þórlindi
skipstjóra syni Magnúsar, sem þá
var kvæntur Guðnýju dóttur henn-
ar og þau tekin við heimilishaldi.
Eftir skamma sambúð þeirra Guð-
nýjar og Þórlindar veiktist Guðný
af sjúkleika þeim, er dró hana til
dauða. Dvaldist hún mikið á sjúkra
húsum síðustu æviárin. Það kom
því eðlilega í hlut Sveinlaugar að
annast einkason þeirra, Bjarka, er
hann var í bernsku, enda tókust
með þeim innileikar, sem aldrei
bar skugga á. Guðný lézt í desem-
berlok 1943. Sveinlaug var á heim-
ili Þórlindar næstu árin, einnig eft
ir að hann kvæntist öðru sinni.
Börn hans af seinna hjónabandi
voru einnig ömmubörn hennar,
kölluðu hana alltaf ömmu.
Á þessum árum var ber'klaveik-
in sá vágestur, sem herjaði víða
um landið, en óvíða hygg ég að
hann hafi höggvið stærri skörð í
raðir ungs fólks, en í Helgustaða-
hreppi og á Eskifirði. Sveinlaug og
hennar nánustu frændur fóru ekki
varhluta af þessum ófögnuði. Þrjú
börn hennar dóu úr berklum, þá
uppkominn. Guðný lézt í árs-
lok 1943 eins og áður segir, þá
þrítug að aldri, og áður hafði hún
orðið að sjá á bak Helgu, er hún
var 22ja ára og Ríkharði er dó inn-
an við tvítugt.
Börn Sveinlaugar sem á lífi eru,
eru öll búsett á Eskifirði. Ari og
Gunnar báðir vélstjórar, Ari kvænt
ur Ástu Jónasdóttur, en Gunnar
Helgu Kristjánsdóttur. Anna er
gift Einari Kristjánssyni banka-
gjaldkera.
Heimili Sveinlaugar var hjá
Önnu og Einari frá 1947 til dauða-
dags. Að vísu var hún hjá Gunn-
ari um tíma, er Helga kona hans
var veik. Eins hljóp hún undir
bagga með þeim á Helgustöðum,
henni fannst Helgustaðasystlkinin
vera sem sín börn, enda voru þau
henni afar góð“. Þetta er tekið úr
nýlega skrifuðu bréfi frá Önnu
dóttur hennar til Önnu konu minn
ar, en þær eru systkinadætur.
Anna getur þess einnig hve vel
hún naut þess, að vera hjá Bjarka
dóttursyni sínum tíma og tíma.
Hann er búsettur í Neskaupstað. En
siðustu þrjú árin kom hún ekki til
hans til dvalar.
„í mikilli þakkarskuld fannst
henni hún standa við þau hjón
Halldóru og Jóhann, enda mikið,
sem þau gerðu fyrir hana. Var af-
arkært með þeim systrum alla tíð.
Ánægjulegustu stundir henn-
ar síðustu árin, vonTþegar gaml-
ir kunningjar litu inn og svo þeg-
ar litlu ömmu-ömmubörnin komu
í heimsókn. Þá var hún alsæl“.
Þetta er tekið úr áðurnefndu bréfi.
Sveinlaug var að eðli9fari glað-
lynd. Góðlátleg kímni var henni
2
ÍSLENDINGAÞÆTTIR