Íslendingaþættir Tímans - 23.01.1972, Síða 19

Guðrún Daníelsdóttir
Búð, Þykkvabæ
Fædd 10. feörúar 1890.
Dáin 25. nóvember 1971.
Guðrún Daníelsdóttir, yngst af
börnum Daníels Þorsteinssonar
föðurafa míns, fæddist í Kaldár-
holti í Holtum tíu árum fyrir síð-
ustu aldamót.
Ung og fríð og allra kvenna
gjörvulegust er hún tengd fyrstu
endurminningum mínum sem
Effa frænka hafði lifað langan
dag og margar minningar koma í
hugann á kveðjustund. Ég man,
þegar við börnin hennar úr Borg-
arnesi komum í fyrstu s'kiptin til
höfuðstaðarins. Þá var Effa ævin-
lega til halds og trausts. Við hsim-
sóttum hana í Hellusundið og
fengum rjómakökur ásamt límon-
aði frá töfraverksmiðjunni Sanitas.
Það var mikil veizla.
Ótalin eru sporin hennar í alls
kyns erindum fyrir fólkið sitt.
„Það er hægt að biðja Effu“, var
viðkvæðið, og Effa brást aldrei.
Seinna var ég svo lánsöm að búa
með þeim systrum Vigdísi og Efe-
míu og kynntist þá frekar gæzku
þeirra og mannviti. Effa var fræða-
sjór í ættfræði, sagnfræði og skáld
skap. Hún kunni vel að segja frá,
var hnyttin í tilsvörum og talaði
enga tæpitungu hvorki um menn
né málefni.
Effa hélt reisn sinni og andleg-
um kröftum fram til hins síðasta,
svo og sæmilegri líkamsheilsu.
Hún brá sér upp í Borgarfjörð á
liðnu sumri til fundar við frænd-
fólkið. Norðurárdalur, og þó eink-
um bernskustöðvarnar í Hvammi,
voru henni mjög kærar.
Gengin er góð kona á vit frænda
sinna og vina og þætti mér ekki
ólíklegt, að þar stæði fremstur í
flokki fræðaþulurinn góði — Gísli
Konráðsson.
Elsa Sigríður Jónsdóttir.
barns í foreldrahúsum í Gutt-
ormshaga. Svart og sítt hár henn
ar, dimmbrún augu hennar, fölt
andlit hennar birtist mér í rökk-
urmóðu endurminningarinnar
eins og glaðlegur draumur, sem
gott er að vakna við íí morguns-
árið.
Þá var hún orðin gjafvaxta
mey og hún var búin að læra til
fullnustu þarflega iðngrein. Að
nútíma hætti hefði hún kallazt
klæðskeri, en á 2. tug aldarinn-
ar nefndist hún saumakona.
Þessu starfi fylgdu oft langdval-
ir fjarri heimilinu. Og mikið
hlakkaði ég til, þegar von var á
Gunnu frænku heim úr sauma-
skapnum einhvers staðar utan úr
veröldinni, kannski fjarlægri
sveit, jafnvel annarri sýslu. Mað-
ur stökk fimur eins og köttur
upp um hálsinn á henni til þess
að ikyssa hana og faðma, þegar
hún kom hlæjandi inn úr dyrun-
um.
Ætli það hafi ekki verið í ein-
um svoleiðis saumaskaparleið
angri, sem hún kynntist fyrst
manninum sínum Hafliða bónda
Guðmundssyni í Búð í Þykkva-
bæ. Ég man enn jægar hann kom
að sækja hana miðsumars 1918,
og ég verð að segja það eins og
það er: verri grikk var ekki hægt
að gera mér en taka Gunnu frá
mér með þeim ófrávíkjanlega
ásetningi að skila mér henni
aldrei til baka. — Þetta varð ég
nú samt að þola.
Árið 1918 var Þykkvibærinn
engan veginn í aðgengilegri nánd
við Hagavík í Holtahreppi. Veg-
leysur og sundvötn aðskildu
heimilin tvö, það igamla, sem nú
var kvatt, það nýja sem heilsaði.
Þegar foreldrar mínir fóru í brúð
kaupsveizluna, voru þau ferjuð á
báti yfir Djúpós, en hestarnir
þeirra sundlagðir.
Fáum árum síðar, haustið 1923
fékk ég í fyrsta sinn að heim-
sækja Guðrúnu frænku í Búð.
Ég fór ríðandi. Þá voru Þykkva-
bæingar að ljúka við eitt mesta
mannvirki, sem þá var unnið á
íslandi, að stífla Djúpós. Ég reið
eftir stíflugarðinum með þurran
farveg á hægri hönd en bólginn
og ólman strauminn til vinstri.
Mikið lið vaskra manna var enn
að ganga frá mannvirkinu,
treysta það og snyrta. Hafliði, eiig
inmaður Guðrúnar, var í fremstu
víglínu og foringjasveit byggðar-
lagsins í stríðinu við straumvötn-
in, sem nú voru loksins gersigr
uð. Og enn í dag, í langan manns-
alduf, hefur hann verið einn
fremsti félagsmálaleiðtogi Djúp-
árhrepps, sem að líkindum er nú
bezt setna og tekjuhæsta bænda-
byggð landsins. — Við hlið hans
hefur Guðrún Daníelsdóttir stað-
ISLENDINGAÞÆTTIR
19