Íslendingaþættir Tímans - 09.03.1972, Blaðsíða 11

töluvert niður í ensku og las nokk-
uð í enskum tímaritum. Samt vai
Bjarni hlédrægari maður en efni
stóðu til.
Nokkuð var þröngt um þá feðg*
ana í Syðsta-bænum og á jörðinni
þar, einkum eftir að ómegð tók að
hlaðast á yngri hjónin, og var þeim
það happ mikið er jarðnæði losn-
aði á Efri-Steinsmýri og þau
hrepptu það, árið 1926 — eftir tíu
ára búskap eða húsmennsku á
Syðsta-bænum. Eftir það losnuðu
þau hægt og bítandi úr fátæktinni
og þó einkum að sjálfsögðu, eftir
að íbörninn voru öll orðin vel
vinnandi, enda þótt eldri piltarnir
færu nokkuð fljótt að heiman, því
að búið gat þá ekki enn boðið
þeim viðunandi kjör. Engu að síð-
ur var fjölskyldan sérlega vel sam-
taka og atorkumikil. enda var þar
orðið með meiri búum í Meðal-
landi, er þau hjónin og yngstu
börnin tvö — sem alla tíð unnu I
búi foreldra sinna og urðu nán-
ustu félagar sem þau nokkurn
tima áttu um ævina — ákváðu að
bregða búinu og flytjast til Reykja
víkur. Hafði Bjarni síðustu árin
tapað mjög sínum ágætu kröftum,
en hin dugmikla húsfreyja hafði
mest alla þeirra búskapartíð,
þjáðst af gallsteinum, og Bjarni
raunar sjálfur á tímabili verið veill
í maga. Síðasta áratuginn hafði og
sandágangur þvælt vatni svo á
engjar og haglendi Efri-Steinsmýr-
ar, að sambýlismenn Bjarna höfðu
hrokkið undan af jörðinni og
Bjarni um hrið verið eini búand-
inn þar. Að vísu jókst við það
jarðnæði þeirra Ólafs meira en
nam ágangi vatns og sands, en
smalamennskur urðu því erfiðari
og hið stóra tún — er liggur á
gamalli, hárri og mishæðóttri
hraunbrún, hlýlega, suðaustan í
krika í brún Skaftáreldahraunsins
— slógu þeir alltaf með orfum.
Allt heimilisfólkið var orðið
þreytt. Bjarni slitinn og hans góða
kona æ meira böguð af gallsteina-
veikinni. Þau voru að vísu á leigu
jörð. þarna á Efri-Steinsmýri,
í eigu mágs Bjarna. Halldórs bróð-
ur Katrínar, er kvæntur var Hall-
dóru systur hans og hafði tekið
við búi á Syðsta-bænum ikömmu
eftir burtflutning þeirra Bjarna
þaðan. En þau Katrín höfðu hins
vegar eignazt sjálf aðra af Efri-
Steinsmýrarjörðunum. Nú seldu
þau þá jörð og bústofn sinn og
höfðu sameiginlega, hjónin og
yngri börnin, það fjármagn, eftir
hið langa strit, að þau gátu keypt
sér hæð í myndarlegu húsi í Hlíð-
unum hér í Reykjavík og búið
hana sæmilega húsgögnum. Báðir
fengu feðgarnir staðfasta vinnu
hér í iReykjavík, svo og dæturnar.
—- Sigrún fluttist til þeirra með
son sinn. Húsfreyja hafðl kviðið
því nokkuð að óyndi myndi ásækja
mann sinn, sem var fremur vana-
fastur o>g lifað hafði alla sína ævi
við hin lifrænu störf bónda við
skepnuhirðingu og útilíf á vegum
hinnar fjölskrúðugu, bragðstehku
náttúru Vestur-Skaftafellssýslu, —
en Bjarni undi sér, er til kom, hið
bezta í höfuðstaðnum. Þess mætti
geta, í þessu sambandi, að hér
endurnýjaðist íkunningskapurinn
við málvininn, sem ég ræddi nokk
uð um hér að framan og flutzt
hafði hingað áður frá Efri-Steins-
mýri. Og hér varð fjölskyldan
fyrir þeirri miklu gleði, að hús-
freyjan læknaðist alveg, eða a.m.k.
merkilega vel, af hinum langvlnna
gallsteinasjúkdómi. En fljótt á eft-
ir færðist ný blika á loftið. Bjarni
hafði lengi verið heilsugóður að
kalla, enda þótt veill hefði verið í
meltingarfærum á tímabili. Nú, á
þriðja vetri sínum hér, varð hann
magaveikur. Hann var settur í
rannsókn en ekkert ískvpoilegt
fannst, og með vorinu batnaði hon
um og ekkert virtist að — þang-
að til veðrið kólnaði með nýju
hausti: þá gerði magaveilan aftur
vart við sig. Bjarni vildi ekki láta
undan, en honum fór hríðversn-
andi og loks voru kraftarnir með
öllu þrotnir. Þá fyrst hætti hann
að vinna og fór í rúmið. Þann 25.
nóvember var Bjarni skorinn upp
á Landsspítalanum og bráði þá
snöggvast af honum. En rétt fyrir
jólin bráðversnaði honum og leið
þá illa nokkra daga. Þá var beðið
fyrir honum á safnaðarsamkomu,
og skilst mér að upp frá því hafi
honum liðið tiltölulega vel, bæði á
líkama og sál. og er sagt að hann
hafi svo sem liðið út af í dauðann,
í kyrrð og friði. Alveg sams konf
ar scgulokum hef ég sjálfum orðið
vitni að. fvrir skemmstu.
Á annan í jólum hringdi Hall-
dóra, systir Bjarna — þá enn hús-
freyja í Syðsta-bænum — til mín
og sa'gði að bróðir sinn lægi dauð-
vona á Landsspitalanum og heim-
sótti ég hann samdægurs. Varð þá
ekki séð að hann þjáðist mikið, né
lieldur hin tvö skiptin sem ég kom
eftir það til hans. Bar andlát hans
því fyrr að en ég átti von á. En
þó að heimsóknirnar yrðu færri en
ég hafði ætlað, urðu þær mér til
gleði og trúnaðarstyrkingar. Það
var áhrifamikið að sjá gleðina og
ástúðina ljóma af göfuglegri ásýnd
fornkunnin'gjans og finna yl
leggja í sig af handtaki hans. Ég
vissi líka að hann, sem áður fyrr
var efasemda- og skynsemistrúar-
maður, var nú af hjarta trúaður,
kvíðalaus og friði fylltur. Og ég
efa ekki að ástúðarhugsanir hafi
geislað frá honum í allar áttir, ef
svo mætti að orði kveða — fyrst
og fremst vegna sinnar kæru fjöl-
skyldu, sem honum var vissulega
viðkvæmt að yfirgefa en gat þó
glaðst af að vita að öðru leyti vel
á vegi stadda, — þá og vegna for-
eldranna sem ég veit hann muni
hafa hugsað til með innilegri gleði
að hitta aftur, — hjartfólginnar
syslur, safnaðarins sem bað fyrir
honum, vinanna og ekki hvað sízt
átthaganna. Og mér finnst hann
muni hafa hugsað ástúðleea til
þjóðar sinnar, hafi ég þekkt hann
rétt (sem ég efa ekki), og jafnvel
mannkynsins alls. Ég á þess von,
að Bjarni Eyjólfsson hafi beðið
fyrir mörgum og mörgu eftir að
af honum bráði varanlega.
Allir, sem Bjarna Eyjólfs-
son þekktu, minnast hans með
virðingu og gleði.
Halldóra, systir Bjarna, hefur
beðið mig fyrir eftirfarandi
kveðju:
Ég þakka vil, í þessu litla ljóði,
ljúfa, trygga fylgd, minn bróðir
góði,
marga dáð og miklar dyggðir
þínar
mest er snertu tilfinningar
mínar.
Björn 0. Björnsson.
islendingaþættir
11