Heimilistíminn - 07.03.1974, Síða 15

Þa6 var um sumar í Fontainebleu-
skógi, rétt fyrir utan Paris. Litill hóp-
ur vegfarenda hafði numið staðar til
að horfa á ungan mann mála. Hann
var ekki mikill fyrir mann að sjá,
fremur illa klæddur. Vegfarendurnir
voru heldur ekki ýkja hrifnir af lista-
verkinu, svo þeir fóru að hlæja og
spjalla saman.
Skyndilega kom aðvifandi stórvax-
inn maður með tréfót. Hann veifaði
staf sinum og rak áhorfendurna burt,
en sneri sér siðan aö unga málaran-
um.
— Ekki slæmt, sagöi hann og tók sið-
an að gefa unga manninum ýmis ráð
um notkun litanna. Maðurinn með tré-
fótinn var nefnilega kunnur listamað-
ur og hét Diaz.
Þessi saga segir i hnotskurn fyrsta
hlutann af framasögu unga mannsins,
sem hét Auguste Renoir og það átti
fyrir honum að liggja að verða einn af
fremstu listamönnum Frakklands. En
i mörg ár cnn átti hann eftir aö sjá
verk sin fyrirlitin af flestum, en dáð af
örfáum.
Still Renoirs breyttist oft á ævi hans,
en hann er frægur sem einn af
Impressjónistunum, sem fyrir öld eða
svo gerðu uppreisn gegn hinum dauða
stil, sem þá var i tizku.
Renoir fæddist 1841. Faðir hans var
fátækur klæðskeri, svo Auguste varð
snemma að fara að vinna. Hann var
ráðinn til að mála á postulin og notaði
að mestu gamla meistara til fyrir-
myndar i þvi.
Að þvi kom, að Renoir hætti að vinna
og ætlaði að lifa á list sinni. Hann fór
að vera með hópi ungra listamanna,
sem siðar urðu félagar hans i hópi im-
pressjónista. Leiðtogi hópsins var
Claude Monet.
Þessir ungu listamenn lifðu mörg ár
við fátækt og strit, vegna þess að lista-
gagnrýnendur og hiö opinbera fyrirleit
þá eins og pestina. Loks kom þó að þvi
að þeir uppskáru launin, tryggð þeirra
við listina var metin. Þá var Renoir
nærri fertugur.
Arið 1881 málaði Renoir eina af bezt
þekktu myndum sinum „Hádegis-
veizla i siglingaklúbbnum" heitir hún,
eða eitthvað þar um bil. A henni sézt
meðal annars ung stúlka með hvolp.
Hún hét Alice Charigat og ekki löngu
siðar varð hún eiginkona Ilenoirs.
List hans héit áfram að þróast með
hamingjusömu fjölskyldulifi. Honum
1
þótti afar vænt um börn sin og það var
eitt þeirra, Jean, sem átti eftir að auka
hróður Renoir-nafnsins. En Auguste
átti einnig við erfiðleika að striða. Um
fimmtugt datt hann af reiðhjóli og
handleggsbrotnaöi og fékk síðan liða- f
g'gt-
Hann var enn að, þegar heimsstyrj-
öldin fyrri hófst, þrátt fyrir að hann
var orðinn verulega fatlaður af völd-
um liðagigtarinnar. Þá bjó liann i
Gagnes i Suður-Frakklandi. En það
varpaði skugga á lif hans, að tveir
elztu synir hans voru á vigstöðvunum
að berjast við Þjóðverja. Þeir særðust
báðir, en lifðu af. Sá yngri, Jean varð
siðar herflugmaður og ákafur áhuga-
ljósmyndari.
Þab hefur ef til vill verið, þegar
hann flaug yfir vigvellina með mynda-
vélina að fræinu var sáð, sem siðar
bar ávöxt við myndatökur af allt öðrtf
tagi.
Augustu Renoir andaðist rétt eftir
styrjöldina, árið 1919. Fólk minnist
hans sem málara, sem grundvallaði
stil sinn á kenningum, sem brutu
„reglur” iistarinnar i þá daga. En
sonur hans vissi betur. ,,Hann var al-
gjörlega sannfærður, segir Jean — um
að hann væri aðeins að mála hlutina
um hverfis sig. Það var lika þannig, en
Auguste Renoir sá bara hlutina með
augum snillings.
Jean varð mikill listamaður eins og
faðir hans. Myndirnar, sem hann
gerði, eru þó ekki málaðar á striga,
heldur eru það kvikmyndir.
Eins og faðir hans, varpaöi Jean
fyrir róða öllum rikjandi stefnum
kvikmyndagerðarmanna og færði
kvikmyndina nær lifinu sjálfu. Hann
varð lika að þola það, að fólk kunni
ekki að meta list hans i byrjun, en
hann barðist og sigraði.
Á árunum fyrir 1940 þegar ógnir fas-
isma og nazisma voföu yfir Evrópu,
átti Jean við aðra óvini að etja. ,.Hug-
sjónin mikla” hét kvikmynd sem hann
gerði til. að mótmæla striöi i öllum
myndum, og „Leikreglurnar” voru á-
deila á lifnaðarhætti þeirra, sem höfðu
auð og völd. Fyrir áhrif fasismans i V-
Evrópu, voru báðar myndirnar bann-
aðar.
Þegar siðari heimsstyrjöldin hófst
og Frakkland féll, fór Jean til Banda-
rikjanna, heldur en aö búa við hernám
Þjóðverja. Þar hefur hann stjórnað
kvikmyndum, samið kvikmyndahand-
rit og leikið i kvikmyndum.
Margar hugmyndir Jeans Renoir
þóttu i meira lagi undarlegar, þegar
hann lét þær fyrst i ljósi, en kvik-
myndaiðnaðurinn á honum áreiðan-
lega eins mikið að þakka eins og
málaralistin föður hans...
)
15