Heimilistíminn - 13.05.1976, Blaðsíða 9

Fleiri börn fæddust
Ýmislegt breyttist i Aberfan eftir
slysið. Tveir læknar, sem hafa rannsakað
Ibúana sérstaklega og fylgzt meö þeim,
segja að á næstu fimm árum eftir slysið
hafi tiðni fæðingaaukiztmjög. Þá fæddust
132börnum fleiraen búast hefði mátt við,
samkvæmteldritölum. Börnin, sem látizt
höfðu eignazt arftaka að minnsta kosti
tölulega.
Nýja félagsheimilið, sem er einnar
hæðar hús úr gulum múrsteini, er tákn
stundir vissi allur heimurinn um Aberfan,
sagði séra Erasmus Jones, sem býr i litlu
gráu húsi rétt þar hjá, sem skólinn stóð.
Hann var sendur til Aberfan til hjálpar
eftir hamfarirnar, en fór ekki aftur.
Aðspurður um Aberfau nú rúmum niu
árum síðar, segir hann:
— Ég verð að segja, að við erum orðin
þreytt. Þegar fólki varð mögulegt að fara
að taka upp daglegt líf eftir þetta, var
tekin ákvörðun i sambandi við ferðafólk.
Við sáum, að það yrði engin leið að stööva
ferðamannastrauminn hingað, svo /ið
urðum að bjóða fólkið velkomið. Við
trúum þvi að það komi hingað af með-
aumkun en ekki forvitni. Það má ekki
gleymast að við litum hlutina öðrum
augum. 1 augum þessa fólks, nam timinn
hér staðar 21. október 1966, en fyrir okkur
heldur lifið áfram.
Leikfangahús undir
úrgangsfjöllum
Þegar tekið er eftir Merthyr-Tidfil
veginum til Aberfan, sér maður raðhúsin
handan dalsins. Falleg hús með hurðum
og gluggum i sterkum litum og vandlega
hirtum görðum fyrir framan. Þarna búa
5060 manns, sem eiga allt sitt undir kola-
námunni.
Það var árið 1869 að John nokkur Nixon
frá Durham hóf aö grafa þarna. 1 þá daga
var Aberfan agnarlitiö bændaþorp.
Á næstu tiu árum hurfu bændabýlin og
múrsteinshús námaverkamannanna risu
á túnunum. Arið 1880 gaf náman af sér
milljón lestir af kolum og var útbúin
öllum nýtizkulegustu tækjum þeirra tima.
En úrgangurinn var lika mikill. Það var
dýrt að flytja hann burt og þótti tilgangs-
laust. Honum var þvi fleygt á nærtækasta
stað: hliðarnar niður að dalnum.
Alls staðar risu upp úrgangshaugar,
drápu grasið og grófu trén. Árið 1944
gnæfðu f jórir miklir haugar yfir þorpið og
um páskana 1956 voru þeir orðnir sex.
Milljónir lesta af svörtum salla lá þarna
undir veðri og vindum. Fjallgarður
gerður af mannahöndum og i samanburði
við hann voru húsin i dalnum rétt eins og
leikfangahús.
Haugur númer sjö spratt upp með vor-
blómunum 1956 og óx jafnt og þétt I hlið-
inni fyrir ofan Pantglas-barnaskólann.
Rannsókn leiddi I ljós tiu árum siðar, að
undir honum rann lækur, sem óx mjög i
úrkomu og gróf undan haugnum.
Viku eftir slysið fóru konungshjónin I heimsókn til Aberfan og hittu þeir m.a. nokkur
skólabörn, sem lifðu slysið af.
um samheldni bæjarbúa og endurreisn
bæjarins. Það stendur þar sem röð rað-
húsa fór undir skriðuna. Unglingaskólinn,
sem stóð þar rétt hjá, hefur verið rifinn og
i stað hans komið stórt bilastæði.
Ráðstefnur i félagsheimilinu, sem haldn-
ar eru af ýmsum félagasamtökum I
Wales, tryggja fulla nýtingu hússins og
stæðisins.
Það er kaldhæðni örlaganna, að ekki er
vitað, hvernig á að fjármagna þetta nýja
samfélag, þrátt fyrir allar peninga-
gjafirnah. Fólkið I bænum neitaði að hefj-
ast handa við endurbyggingu fyrr en búið
væri að fjarlægja úrgangshaugana og þar
með seinkaði byggingaráætlunum. A þvi
timabili hækkaði kostnaðurinn gifurlega
og nú hefur verðbólgan brennt upp flesta
hjálparsjóði Aberfan.
1 augum einstakra Walesbúa er
Aberfan eins og tákn um hugsunarleysi
mannsins, hvað varðar nýtingu auðlinda
jarðar. En i augum flestra i Aberfan er
þetta persónulegra.
/