NT - 21.06.1984, Blaðsíða 13

ingu öllu ofar? Par sem fátt
væri auðveldara fyrir þær þús-
undir hermanna, lögreglu-
manna og annarra starfsmanna
ríkisvaldsins, en að sjá til þess
að vinnulöggjöfin sé virt og
eftir henni farið. Skýringin er
einföld. Ríkisstjórnin lítur á
það sem helsta verkefni sitt, að
vernda hagsmuni valda og for-
réttindastéttar í landinuog
skapa sem ákjósanlegustu
skilyrði fyrir áframhaldandi
drottnunarstööu hennar og
auðsöfnun, þar sem sérhver
gagnrýnisrödd er þögguð niður
án vægðar. Efnahagslífið er
gegnumrotið af spiliingu og
hömlulaus rányrkja er
stunduð, þar sem hinn ört
vaxandi fólksfjöldi er sú auð-
lind sem næst er gengið.
Sé einhver í vafa um viðhorf
stjórnvalda, þá lýsti iðnaðar-
ráðherra Thailands því yfir nú
nýlega, að engar breytingar
væru fyrirhugaðar í þessum
efnum á næstunni: „Verkalýð-
ur Thailands á enn langt í land
með að öðlast skilning á þeirri
ábyrgð sem hann ber og hvað
felst í hugtakinu ábyrgt lýð-
ræði. Ég tel að hugtakið lág-
nrarkslaun eigi ekki við þessa
„Sé einhver í vafa um
viðhorf stjórnvalda, þá
lýsti iðnaðarráðherra
Thailands því yfir nú ný-
lega, að engar breytingar
væru fyrirhugaðar í þess-
um efnum á næstunni.“
stundina, því Thailand er enn
þróunarland, fátækt land, sem
þarfnast þess að öll þjóðin
starfi saman og leggi hart að
sér. „Og varla þarf ráðherrann
að kvarta, hvað snertir fataiðn-
aðinn.
Ábyrgð vestrænna
kaupahéðna
Það er ljóst, að það eru
atvinnurekendur og stjórnvöld
„Það er ekkert leyndar-
mál að vestrænir kaupa-
héðnar þekkja þá kúgun
og þá ómannúðlegu með-
ferð sem fólkið býr við.“
í Thailandi sem bera höfuð
ábyrgðina á þeim ómannúð-
legu aðstæðum sem börnum
og fullorðnum sem vinna í
fataiðnaðinum er gert að búa
við. En ábyrgð vestrænna
kaupahéðna er einnig mikil.
Þeir halda verðinu á fram-
leiðslunni niðri eins og mögu-
legt er vitandi vits, að með því
stuðla þeir beint og óbeint að
lögbrotum verksmiðjueigend-
anna og eiga sinn þátt í að
viðhalda þeim kverkatökum
sem verkafólki þessara vinnu-
staða er haldið í. Það er ekkert
leyndarmál að þessir kaupa-
héðnar þekkja þá kúgun og þá
ómannúðlegu meðferð sem
■ Þrælkun á stúlkubörnum er ein af skýringum hins lága vöruverðs.
fólkið býr víð. Þeir heimsækja
verksmiðjurnar og þeim er
sýnt livað þar fer fram. Mr.
Sandej er stoltur af fyrirtækinu
sínu og hefur gaman af að
fylgja viðskiptavinum sínum
um svæðið. Aðspurður um við-
brögð þeirra sagði hann: „Þeir
segja ekkert. Þeir brosa og eru
ánægðir". Og ástæðan fyrir
ánægju kaupahéðnanna er
auðsæ. Þeir kaupa inn eins
ódýrt og mögulegt er og selja
eins dýrt og þeim er fært. Og
hagnaðurinn er oft með ólík-
indum, ekki síst fyrir tilverkn-
að barnaþrælkunarinnar í fata-
iðnaðnum í Bangkok. Sé á þá
gengið er allt eins víst að
kaupahéðnarnir og stuðnings-
menn þeirra úr röðum frjáls-
hyggjumanna réttlæti aðild
sína að óþverranum með því
að segja, eins og oft hefur
verið gert, að vel megi vera að
þær barnungu stúlkur sem
vinna hjá Fortuna Garmet,
Dynasty Fabrics, Thai Thon
og öðrurn hliðstæðum verk-
smiðjum séu látnar vinna á
nóttunni, fái lítið að borða
annað en hrísgrjónaskál, búi
við aðstæður sem vart sé svín-
um bjóðandi, allt fyrir fáeinar
krónur á mánuði. En ólíkt
hundruðum þúsunda kynsystra
þeirra hafi þær ekki verið
neyddar til að selja kaupa-
héðnunum og fyrirtækjum
þeirra meydóm sinn. Dæmi
svo hver þessa réttlætingu á
framferði þessara manna eins
og hugur hans segir til um.
Mikilvægi alþjóðlegrar
samstöðu verkafólks
Á síðari árum hefur hin
alþjóðlega verkalýðshreyfing
vaknað til stöðugt betri skiln-
ings á nauðsyn þess, að reyna
að hafa áhrif á þróun mála í
Austurlöndum fjær, sem og
annars staðar í þróunarlönd-
unum, þar sem svipað ástand
ríkir, með því að koma verka-
fólki í þessum löndum til að-
stoðar með margvíslegum
hætti. En betur má ef duga
skal.
Aukin afskipti verkalýðs-
hreyfingarinnar af málefnum
verkafólks í þróunarlöndunum
eiga sér tvær samofnar for-
„Samkeppni við innflutn-
ing frá þróunarlöndunum
hefur leitt til mikillar
hnignunar í þessari at-
vinnugrein víða á Vestur-
löndum og í kjölfarið hef-
ur fylgt fjöldaatvinnu-
leysi.“
sendur. f fyrsta Iagi, má rekja
þau til hreinna mannúðará-
stæðna og skilnings á mikilvægi
alþjóðahyggjunnar og alþjóð-
legrar samstöðu verkafólks um
hagsmunamál sín. í öðru lagi,
er vaxandi skilningur á því, að
launakjör og aðbúnaður
verkafólks í einu landi getur
og hefur oft veruleg áhrif á
kjör og baráttustöðu verka-
fólks annarsstaðar. Þessi stað-
reynd hefur ekki hvað síst
orðið verkafólki í fataiðnaðin-
um á Vesturlöndum stöðugt
Ijósari nú hin síðari ár. Sam-
keppnin við innflutning frá
þróunarlöndunum hefur leitt
til mikillar hingnunar í þessari
atvinnugrein víða á Vestur-
löndum og í kjölfarið hefur
fylgt fjöldaatvinnuleysi. Og
hér á landi, þar sem við höfum
að mestu sloppið við atvinnu-
leysi í þessari grein fram að
þessu, hefur áróður atvinnu-
rekenda barlómur þeirra og
atvinnuleysisvofan verið ó-
spart notuð til að halda niðri
launum í fataiðnaðinum og
réttlæta andstöðu við hvers-
konar lagfæringar á kjörum
þess fólks sem í iðnaðinum
starfar. Eða hvaða saumakona
kannast ekki við viðkvæði at-
vinnurekenda, að aukist launa-
kostnaðurinn, neyðist þeir til
að hætta starfsseminni eða fara
út í innflutning frá þróunar-
löndunum. Að vísu virðist
þessa sömu atvinnurekendur
ekki alltaf skorta fé eigi að
nota það til annarra hluta. Og
með þeirri ríkisstjórn sem nú
situr að völdum hafa þessir
iðnrekendur öðlast dyggan
bandamann, sem virðist sjá þá
leið eina í baráttunni fyrir
„endurreisn íslensks efnahags-
lífs“ og „uppbyggingu atvinnu-
lífsins“ í samkeppni við inn-
fluttan varning og fyrir aukinn
útflutning, að koma kjörum
íslensks verkafólks, ekki að-
eins í fataiðnaðinum, heldur
almennt, og áhrifum verka-
lýðshreyfingarinnar sem næst
því sem tíðkast í þróunarlönd-
unum. Eða eins og haft var
eftir iðnaðarráðherranum: að
ísland væri Singapore norðurs-
ins. Gegn þessum fyrirætlun-
um verður íslensk verkalýðs-
hreyfing að bregðast af hörku
og eindrægni. Og þar skiptir
árangursríkt starf hennar inn-
an alþjóðlegrar verkalýðs-
hreyfingar að málefnum þró-
unarlandanna ekki svo litlu
máli fyrir baráttustöðu hennar
hér.
H.G.
Fimmfudagur 21. júni 1984 13
r
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm)
og Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síöumúli .15, Reykjavík. Sími:
686300. Auglýsingasími: 18300.
Kvöldsimar: 686387 og 686306.
Verð í lausasölu 25 kr.
Áskrift 275 kr.
rar
tV>T
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent hf.
Kynt undir
verðbólgu
■ Liðið er á annað ár síðan núverandi ríkisstjórn tók
rösklega á í slagnum mikla við verðbólguna, sem var
komin á það stig að efnahagslífið var allt að fara úr
böndum, atvinnuvegirnir að komast á vonarvöl og
efnahagslegt sjálfstæði komið í stóran voða.
Þær ráðstafanir sem dugðu var að skera á víxlhækk-
anir kaupgjalds og verðlags og taka upp aðhaldsstefnu
á ýmsum sviðum. Jafnframt var verðlag gefið frjálst og
látið reyna á kenninguna um að samkeppni væri
trygging fyrir að verðlagi væri haldið niðri.
Ríkisstjórnin ávann sér traust fyrir að hafa kjark til
að framkvæma stefnu, sem aðrar stjórnir skorti þor til
og mikill meirihluti landsmanna studdi aðgerðirnar í
þeirri vissu að það tækist að koma á efnahagslegum
stöðugleika, sem var og er þjóðarnauðsyn.
Launþegasamtökin hafa tekið á sig byrðar möglun-
arlítið og fyrr á þessu ári samþykktu þau hóflega
kjarasamninga, og létu ekki hávaðasama lukkuriddara
í Alþýðubandalaginu hafa sig til að eyðileggja þann
mikla og góða árangur sem náðst hefur í baráttunni við
verðbólguna.
En það er greinilegt að aðrir aðilar í þjóðfélaginu
hafa ekki til að bera þann þegnskap sem launþegar hafa
sýnt. Verslun og þjónusta hafa sýnilega aldrei ætlað sér
að missa spón úr sínum aski og í þessum greinum
sumum hverjum, mata menn krókinn og hegða sér eins
og óðaverðbólgan sé enn við lýði og verðleggja
samkvæmt því.
Margar vörutegundir halda áfram að hækka í verði
þótt liðið sé á annað ár síðan gengi varð stöðugt, sem
og vextir. Innflytjendur og kaupmenn verðleggja eins
og þeir þurfi að mæta 60% verðbólgu, eða svo, eins og
þeir gerðu áður. Þjónustugreinar halda áfram að
auglýsa hækkanir eða læða þeim inn án þess að nokkur
fái þar rönd við reist.
Mörg stórfyrirtæki gefa upp góðan hagnað þrátt fyrir
gífurlegar afskriftir, en hagnaðurinn virðist í fæstum
tilvikum koma fram í lækkuðu verði á vöru eða
þjónustu. Minni fyrirtækin bera hagnað sinn ekki á
torg, en vel má merkja á umsvifum þeirra og eigend-
anna, að þar eru engir bónbjargamenn á ferð.
Frjálsa verðmyndunin virðist ekki skila sér eins og
til var ætlast.
Verðkannanir Verðlagsstofnunar sýna svart á hvítu
að sumir selja dýrara en aðrir. Á það við bæði um vöru
og þjónustu. Við því er í sjálfu sér ekkert að segja, en
hitt er verra að í mörgum tilvikum er hreinlega um okur
að ræða. Enn treysta sölumenn á langbrenglað verð-
skyn neytenda og að því er virðist með góðum árangri.
Fjárfestingabrjálæði verslana og þjónustufyrirtækja,
svo sem veitingahúsa gengi engan veginn upp ef verði
væri haldið í skefjum, eins og laununum.
Eitt af meginmarkmiðunum með efnahagsaðgerðun-
um var og er að treysta rekstrargrundvöll atvinnu-
fyrirtækjanna. En þeir, sem reka fyrirtæki, verða að
láta sér skiljast að það er ekki ætlunin að þeir raki
saman fé á kostnað annarra eftir að stöðugleika er náð.
Launþegar sætta sig ekki við að verðlag haldi áfram
að hækka langt umfram launahækkanir. Þeir sem
hvorki skilja frjálsa verðmyndun, samkeppni eða
kaupþol almennings né yfirleitt í hverju baráttan við
verðbólgu felst, geta orðið til að eyðileggja góðan
árangur efnahagsstefnunnar ef þeir sjá ekki að sér.