NT - 03.09.1984, Blaðsíða 8

Þórarinn
Þórarinsson
ritstjóriskrifar
Mánudagur 3. september 1984
Vettvangur
Samningurinn við Efna
fram í aðalmálgagni ríkisstj.,
að íslendingar eigi þá þegar,
þ.e. í ágústmánuði 1961, að
leggja fram inntökubeiðni um
fulla aðild að Efnahagsbanda-
laginu. Þetta kom líka mjög
glöggt fram í gerðum viðreisn-
arstjórnarinnar á þessum tíma.
Þá var hóað saman í mikilli
skyndingu fulltrúum nokkurra
félagssamtaka og lagt fyrir þá
að segja til um það fyrir 16.
ágúst 1961, hvort þeir væru
því samþykkir, að sótt væri um
inngöngu í Efnahagsbandalag-
ið. Og málið var þar túlkað
þannig, að það væri útilokað að
taka upp nokkrar viðræður við
Efnahagsbandalagið öðruvísi
en það væri jafnframt sótt um
inngöngu, sótt um fulla aðild.
Frá því var svo sagt með
stóru letri í Morgunblaðinu
19. ágúst 1961, að samtök
meginatvinnuvega íslands
styðji inntökubeiðni íslands í
Efnahagsbandalagið. Það
gerðist svo einnig í framhaldi
af þessu, að á þingi, sem ungir
sjálfstæðismenn héldu í sept.
1961, var samþykkt að vinna
að því „að tryggja aðild íslands
að Efnahagsbandalaginu.“
Það kemur glöggt fram af
öllu þessu, að sumarið og haust-
ið 1961 var það stefna viðreisn-
arstjórnarinnar - að þá þegar
skyldi sótt um fulla aðild að
Efnahagsbandalaginu og hafð-
ur sem mestur hraði á.
„Aukaaðild
hentar fslandi
best“
Af hálfu viðreisnarstjórnar-
hagsbandalag Evrópu
hefur gefist fslandi vel
Þrjár leiðir
■ Rúmlega 11 ár eru liðin
síðan Alþingi staðfesti heimild
til handa ríkisstjórninni að
staðfesta samninginn við Efna-
hagsbandalag Evrópu um frí-
verslun á iðnaðarvörum og
gagnkvæmar tollalækkanir á
þeim, ásamt vissum tollalækk-
unum á sjávarútvegsvörum,
sem íslendingar flytja til landa
Efnahagsbandalagsins.
Alþingi samþykkti umrædd-
an samning samhljóða.
Það hafði verið stefna Fram-
sóknarflokksins frá upphafi,
að ísland ætti að stefna að
viðskipta- og tolla samningi
við Efnahagsbandalagið, en
forðast nánari skipti, eins og
fulla aðild og aukaaðild. Þetta
var hins vegar um skeið veru-
legt deilumál á íslandi, þótt
aldrei næði það eins langt og í
Danmörku og Noregi, þar sem
þjóðaratkvæðagreiðslur fóru
fram um aðild að bandalaginu.
I Danmörku var aðildin
samþykkt, en henni hafnað í
Noregi.
Reynslan hefur nú vafalaust
staðfest að íslendingar völdu
rétta leið. Því er ekki úr vegi
að rifja forsögu þessa máls
UPP-
Umræður um afstöðu Is-
lands til Efnahagsbandalagsins
hófust fyrst að ráði hér á landi
sumarið 1961, eða eftir að
Bretar höfðu óskað eftir aðild
að bandalaginu í fyrra skiptið.
Þá var Ijóst, að um þrjár leiðir
var að velja varðandi tengsli
við .bandalagið :
1. Fulla aðild, þ.e. að ganga
strax undir öll ákvæði Rómar-
samningsins, en svo er stofn-
samningur bandalagsins oftast
nefndur, og taka á sig allar
skyldur og fá réttindi í sam-
ræmi við það. í þessu eru m.a.
Frá aðalstöðvum Efnahagsbandalags Evrópu í Briisscl.
fólgin gagnkvæm réttindi til
atvinnurekstrar og atvinnu,
frjálsir fjármagnsflutningarog
fleira af slíku tagi.
2. Aukaaðild, sem er ætlað
löndum, sem skammt cru kom-
in í iðnþróun. Tilgangur auka-
aðildar er að veita viðkomandi
landi hæfilegan aðlögunartíma,
en að það verði fullur aðili að
honum loknum.
3. Sérstakir viðskipta- og
tollasamningar.
Krafa um
inntöku
beiðni strax
Þaö kom fljótt í Ijós í skrif-
um stuðningsblaða viðreisn-
arstjórarnarinnar sumarið
1961, að fyrstu viðbrögð henn-
ar voru þau, að ísland ætti að
sækja um fulla aðild að Efna-
hagsbandalaginu. I Morgun-
blaðinu 1. ágúst 1961 birtist
forustugrein, þar sem rætt var
um Efnahagsbandalagið og
rakin nauðsyn þess, að við
tækjum upp við það sem nán-
ust tengsl. I þessari grein segir
m.a. 5 þessa leið:
„í þessum efnum ber allt að
sama brunni. Við mundum
hafa geysimikinn hag af þátt-
töku í sameiginlega markaðin-
um.“
1 næstu blöðum Morgun-
blaðsins er svo haldið áfram að
ræða málið á þessa leið. 11.
ágúst birtist önnur forustu-
grein í blaðinu, þar sem það er
rakið enn frekar hvaða hag
íslendingar mundu hafa af því
að tengjast Efnahagsbandalag-
inu, og að lokum komist þann-
ig að orði:
„Þess vegna verðum við ís-
lendingar að vinda að því
bráðan bug að sækja um upp-
töku í sameiginlega markað-
inn, svo að við frá upphafi
getum gætt þar sérhagsmuna
okkar.“
Hér kemur sú stefna alveg
skýrt fram, að við eigum þá
þegar, - það var í ágústmánuði
1961, - að sækja um inngöngu
í Efnahagsbandalagið og meira
að segja sækja um fulla aðild.
því að annars getum við ekki
haft aðstöðu til þess að gæta
hagsmuna okkar sérstaklega
innan sameiginlega markaðar-
ins, cn það nafn var þá haft á
Efnahagsbandalaginu. í Morg-
unblaðinu 19. ágúst 1961 birtist
svo enn forustugrein undir
fyrirsögninni: „Verðursótt um
ingöngu í Efnahagsbandalag-
ið?“ Þarsegirm.a. áþessa leið:
„Ástæðan til þess, að kunn-
áttumenn telja, að ekki megi
lengi draga að leggja inn inn-
tökubeiðni, er fyrst og fremst
sú, að frambúðarskipun Efna-
hagsbandalagsins er nú í
mótun. Með því að sækja nú
um inngöngu geta íslendingar
haft áhrif á það, hvernig eins-
tökum málum verður háttað,
en ef við leggjum ekki fram
inntökubeiðni, erum við frá
upphafi einangraðir."
„Að tryggja
aðild íslands"
Þarna kemur það alveg skýrt
8
Frelsislind
Forarpyttur
Efftir Sigurbjart Guðjónsson
Hávarðarkoti, Þykkvabæ
■ Undanfarnadagahafafjöl-
miðlar „komist í æti“, þa: Sv.ii'
eru sölumál kartaflna. Viðtöl
og tilheyrandi myndir daglegt
efni. Hitt er annað, að sem
áheyrandi sumra viðtalanna
staðhæfi ég, að blaðamenn
hafa sleppt úr því, sem viðmæl-
andi hafði að segja, um Ijósa
punkta í samskiptum við
Grænmetisv. landb. Það virð-
ist ekki áhugamál blaðamanna
að neitt komi fram. sem geri.
hlut þess fyrirtækis bærilegan.
Þar er heldur ekki dreginn
fram hlutur heilbrigðisyfir-
valda í Reykjavík í sölumálum
kartaflna.
Þrásinnis mörg undanfarin
ár hefir sú hugmynd verið
rædd við ráðamenn í grænmet-
isv. landb., að selia kartöflur
ópakkaðar í verslunum. Heil-
brigðisyfirvöld hafa þvertekið
fyrir slíkt. Meðeftirgangsmun-
um tókst að fá leyfi til torgsölu
sumarið 1982. Nú, þegar sú
staða kemur upp, að verslanir
taka sér sjálfdæmi í þessu efni,
þegja yfirvöld þunnu hljóði,
auglýsa livað ekki má, en að-
hafast ekkert, þó vitað sé, að
boðum þeirra sinna fæstir. Það
er ekki sama Jón og séra Jón.
Því er haldið fram af sumum
viðmælendum blaðanna, að
■ Kartöflur í Grænmetisverslun landbúnaðarins: „...sem áheyrandi sumra viðtalanna staðhæfí
ég, að blaðamenn hafa sleppt úr því, sem viðmælandi hafði að segja urii Ijósa punkta í samskiptum
við Grænmetisverslun landbúnað?rins.“