NT - 24.08.1985, Blaðsíða 8

Malsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútiminn h.f,
Ritstj.: Helgi Pétursson
Framkvstj.: Guömundur Karlsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gíslason
Innblaösstj Oddur Ólafsson
Skrifstofur: Siðumúli 15, Reykjavik.
Sími: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, iþróttir 686495. tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prenfun: Blaiaprent h.f.
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Verð i lausasölu 35 kr. og 40 kr. um helgar. Askrift 360 kr.
Styður Morgunblaðið
íslensku þjóðina?
■ Það er oft vandséð hverra hagsmuni Morgun-
blaðið er að verja. Blaðið leggst nú með öllum sínum
þunga gegn því að varnarliðið kaupi íslenskar
landbúnaðarvörur í stað þess að flytja þær inn frá
Bandaríkjunum í trássi við íslensk lög. Framleiðend-
ur landbúnaðarvöru á íslandi verða að fylgjast náið
með rökum blaðsins gegn því að íslendingar selji
vörur sínar til varnarliðsins. ímynd þessarar afstöðu
Morgunblaðsins er Þorsteinn Pálsson formaður Sjálf-
stæðisflokksins og setning, sem hann lét frá sér fara
í vikunni: „Við megum ekki verða háðir viðskiptum
við varnarliðið.“
Pessi afstaða er barnaleg, svo ekki sé meira sagt.
í forystugrein Morgunblaðsins í gær er setning,
sem er svo makalaus, að menn verða að athuga
tvisvar með hvaða blað þeir eru í höndum: „Varnar-
liðið á að sjá um sig“ stendur þar. Til hvers er það
hér? hljótum við að spyrja. Vill Morgunblaðið
kannski láta það fara? Eru þetta ekki bandamenn
okkar, hér samkvæmt samningi milli okkar og
stjórnar Bandaríkjanna? Eru þetta einhverjir túristar
í pakkaferð?
Morgunblaðið og Þorsteinn Pálsson segja, að við
eigum ekki að selja varnarliðinu landbúnaðarvörur,
vegna þess, að ráðherrar Framsóknarflokksins hafi
ekki gert kröfu til þess þegar þeir voru utanríkisráð-
herrar og heldur ekki ráðherrar Alþýðuflokksins.
Það er nýtt, ef Morgunblaðið og Sjálfstæðisflokkur-
inn er farinn að skýla sér á bak við gerðir ráðherra
Framsóknarflokksins fyrr á tíð, en við vitum öll, að
framboð okkar á landbúnaðarvörum var til ótrúlega
skamms tíma ákaflega einhæft. Núna framleiðum við
hins vegar allar landbúnaðarvörur, sem þörf er á í
eldhúsum varnarliðsins og í eldhúsum landsmanna,
þökk sé víðsýnni stefnu Framsóknarflokksins í
landbúnaðarmálum bænda og framtaki bænda og
bændasamtakanna. NT vill minna Morgunblaðið og
Þorstein Pálsson á framleiðslu kjúklingabænda,
eggjabænda, kalkúnabænda, svínabænda og stór-
aukna framleiðslu á fyrsta flokks nautakjöti. Hvað
hafa þessir menn til saka unnið? Af hverju mega þeir
ekki selja sína vöru til varnarliðsins? Við höfum oft
reynt fyrir okkur með sölu á lambakjöti á erlendum
mörkuðum og borið fyrir okkur sérstöðu íslenska
lambakjötsins, en ætla Morgunblaðið og Þorsteinn
Pálsson að fara að flytja út kjúklinga, svínakjöt og
nautakjöt? Hvert í veröldinni? Er leiðarahöfundur
Morgunblaðsins svo ótrúlega illa að sér í markaðs-
málum erlendis, að hann eigi við slíkan útflutning
þegar hann talar um að nær væri „að við öfluðum
eðlilegra markaða í öðrum löndum með dugnaði og
útsjónarsemi“?
Vilja Þorsteinn Pálsson, Geir Hallgrímsson og
Morgunblaðið kannski flytja inn bandaríska verka-
menn og byggingarverktaka svo við þurfum ekki að
vera háðir viðskiptum við varnarliðið í gegnum
íslenska Aðalverktaka?
Og NT vill spyrja þetta þríeyki að einu: Deilan um
kjötsöluna hefur komð fram í dagsljósið að nýju í
kjölfar flutninga bandaríska skipafélagsins Rainbow
Navigation hingað til lands. Morgunblaðið krafðist
þess þá, að íslensk skipafélög ættu að fá í sinn hlut
þá flutninga og gerði mikið úr samningaviðræðum
Geirs Hallgrímssonar, utanríkisráðherra vegna
málsins. Hvernig ætlaði Geir Hallgrímsson að tryggja
það, að íslensk skipafélög yrðu ekki háð varnarliðinu
fjárhagslega, ef þau fengju flutninga fyrir það í sinn
hlut? ■ * - <• ± * - * ■
Laugardagur 24. ágúst 1985 8
Vettvangur
Þorsteinn Guðjónsson:
Hvalirogmenn
Þorsteinn Guðjónsson.
■ Um hvalmálin og hval-
friðunarmálin þvkir mér það
ískyggilegast, ef íslendingum
skyldi verða á að vanmeta
styrk náttúruvemdarstefnunnar
og láta tölulega léttvæga hags-
muni nokkurra útgerðar-
manna og veiðimanna verða
til að stórspilla því sem miklu
rneira virði er. Og þó að sjávar-
útvegsráðherra okkar sé óefað
bæði duglegur ög skylduræk-
inn maður, sem kynnir vel hin
ýmsu sjónarmið, þá gæti verið
að það sem virðist heilbrigð
skynsemi hér heima, stæðist
ekki í hinum stóra heimi og á
hinum stóra niarkaði. Miklu
meira kann að tapast en vinn-
ast með því að ríghalda í
hvalveiðarnar.
Þetta sem nú var sagt hefur
sjálfsagt verið þegar sagt af
niörgum og verður sagt næstu
vikur, og segi ég þetta einungis
til að taka undir með öðrum.
En ég held að benda mætti
þrefa um rök þeirra. En það er
ekki líklegt að menn komist
nærri kjarna málsins og því
sem sköpum skiptir fyrir landið
með því. Og þeirri röksemd
hvalfriðunarmanna, að „vís-
indaáætlun" íslendinga í þessu
sambandi sé fyrirsláttur og
yfirdrepsskapur einn, hefur
ekki verið svarað með neinum
rökum af ískenskri hálfu.
Til þess að girða fyrir stór- -
slys eins og það, að íslendingar
töpuðu fiskmörkuðum fyrir
náttúrufræðingur, sem alla
sína vísindamannsævi - um 50
ár - mótmælti hvalveiðum mjög
eindregið. Þessi náttúru-
fræðingur hélt einnig fram
nýrri heimspeki sem ósennileg
þótti á þeirri tíð, svo ólíkleg að
jafnvel aðrar rannsóknir sama
manns voru um tíma látnar
gjalda höfundar síns. Þetta var
jarðfræðingurinn og líffræð-
ingurinn dr. Helgi Pjeturss, og
þarf sá sem þetta ritar varla að
taka fram, að þeim sem reynt
En ég held að benda mætti betur á það en
gert hefur verið, að hugsun, hugsunarhátt-
ur og hugarfar, getur stundum orðið að
sterkara afli en „raunsæismennirnir“ gera
sér grein fyrir, - og að hvalfriðunarstef nan
sé einmitt dæmi um það sem gerist, þegar
slíkir kraftar losna úr læðingi.
löngun sína til að veiða hvali,
mundi það eitt nægja að rekja
sögu hvalfriðunarhugsjónar-
innar í réttu samhengi. A fyrri
hluta þessrar aldar var hér á
landi uppi brautryðjandi
hafa hér á landi að taka upp
merki hans, liefur nálega ekk-
ert orðið ágengt, nema síður
sé. En erlendis horfir málið
dálítið öðruvísi við. Jafnt og
þétt fer það vaxandi að vitnað
sé til dr. Helga í ýmiss konar
ritum og má þó segja, að ekki
síður séu það málefni mjög
skyld hans málum, sem unnið
hafa verulega á.
Það er því býsna eftirtektar-
vert, að þegar svo er koinið að
nafn dr. Helga er farið að rísa
erlendis, skuli einnig hvalfrið-
unarhugsjón hans ná í sig afli.
Það er eins og íslendingar eigi
að komast að því fullkeyptu í
viðskiptum sínum við þennan
brautryðjanda. sem þeir vildu
ekki viðurkenna. Afl hugsana
hans ráða þeir ekki við, þegar
það kemur til þeirra úr annarri
átt.
Vonandi átta ráðamenn
Dr. Helgi Pjeturss.
betur á það er gert hefur verið, •
að hugsun, hugsunarháttur og
hugarfar, getur studum orðið
að sterkara afli en „raunsæis-
mennirnir" gera sér grein fyrir,
- og að hvalfriðunarstefnan
sé einmitt dæmi um það sem
gerist, þegar slíkir kraftar
losna úr læðingi. Það er að vísu
auðvelt að velja hvalfriðun-
armönnum nöfn hér heima, og
okkar sig á því, að hvalfrið-
unarmálið er þeim ofurefli.
Vonandi fara menn ekki að
setja metnað sinn í það að
halda dauðahaldi í hinar
dauðadæmdu hvalveiðar. Það
er meiri manndómur í því að
snúa við af rangri leið en að
halda áfram á hinni metnaðar-
ins vegna.
Þorsteinn Guðjónsson
Skátar og templarar
■ Þaðereinungishiðóvenju-
lega og furðulega sem hlægir.
En vaninn slævir athyglina, og
það sem, ætti í raun að vera
aðhlátursefni verður fljótlega
jafn hversdagslegt og afsagnar-
hótanir Alberts. Þess vegna er
ekki hlegið að skátum og templ-
urum. Um þessar mundir er
þó næg ástæða til þess að taka
andköf og bakslög. En það ku
vera stutt milli hláturs og tára,
því þó að þessi samtök séu
fáránleikinn holdi klæddur, þá
virðast þau hafa undraverð
áhrif meðal embættis- og
stjórnmálamanna, ýmist vegna
óskilgreindra „oíd boy“ til-
finninga eða þröngsýni. Það er
full ástæða til þess að brynna
músum yfir þessu áhrifavaldi.
Gíng, gang, gúllí, gúllí
Það er óþarft að rifja upp þá
sögu er Baden-Powell stofnaöi
þá „para-militarísku“ hreyf-
ingu er hlaut nafnið skátar
(sbr. boy scout) hér á íslandi.
I eina tíð naut þessi hreyfing
einhverra vinsælda og virðing-
ar, enda þóttu ungmenni nema
eitt og annað gagnlegt innan
vébanda hennar. Fyrir utan
það að klífa fjöll og firnindi í
fagurlitum einkennisbúning-
um, þá söfnuðust strákar og
stelpur saman í tjaldbúðum
þar sem þeim var innrætt ákveð-
ið lífsviðhorf. Svona ósköp
svipað og hjá Hitler, Jugend
eða Komsomol. En það var í þá
gömlu góðu daga.
Fyrir einhverra hluta sakir
dofnaði áhugi vormanna ís-
lands á gráðum og torkennileg-
um stauramannvirkjum, og nú
segja áreiðanlegir heimildar-
mennað meðalaldur íslenskra
skáta sé 65 ár. Engilsaxar tala
oft um „endangered species“,
og þá má segja að það sé
viðeigandi upphrópun þegar
fjöldi og fjör íslenskra skáta er
annars vegar. Sumsé fátt um,
fína drætti í þeim búðunum.
En vei þeirn er vanmetur
hina tinandi arftaka Baden-
Powell, þeim hefur tekist að
gera hrun hreyfingarinnar að
opinberu leyndarmáli. Sem
slíkt er það aldrei nefnt, og
menn láta eins og ekkert hafi í
skorist. Enn safnast höttum
prýddir öldungar í kringum
varðeldinn og kyrja: „Gíng,
gang, gúllí, gúllí, gúllí, gúllí,
vassa, gíng, gang, gú, gíng,
gang, gú, o.s.frv." Það er svo
sem ekkert við því að segja.
Hitt er svo annað að þess eru
dæmi að skátahreyfingin hafi
fengið inni í grunnskólum fyrir
starfsemi sína, þar sem hús-
næðisskortur hefur háð venju-
legu skóla- og félagsstarfi.
Slíkt ástand hefur varað á ein-
um stað a.m.k. svo áratugum
skiptir, og vakið undrun þeirra
er til þekkja.
En blekkingunni skal við-
haldið, skátar skulu enn heita
fulltrúar íslenskrar æsku og
manna heiðursvörð sem slíkir
við ótal tækifæri, svo ekki sé
minnst á aðstöðu til handa
hreyfingunni a.m.k. ákostnað
þess félagsstarfs er ungum
líkar.
Steingeld hreyfing
Þó að skátahreyfingin hafi
fæðst í stríði er hún ekki hálft
eins ógnvænleg og hreyfing
templara sem varð til á friðar-
tímum. Hver man ekki alda-
mótakynslóðina, fulla af eld-
móði, æskutápi, og ungmenna-
félagshugsjónum. Að vissu
marki var hreyfing templara
barn síns tíma, vel fallin til
þess að eiga við tvíeflt böl
fátæktar og ofneyslu áfengis
miðað við aðstæður þá. En
það var í þá daga. Nú er það
'sama upp á teningnum með
templara og skáta þ.e. þeir
muna sinn fífil fegurri en segja
engum frá því og vonast til
þess að enginn taki eftir þvi.
Æskuljóminn er horfinn af
andlitum stúkumanna, og þeir
eru reyndar ekki margir eftir
sem setja ábúðarmiklir upp
virðingarnierki og kraga.
En hver er opinber staða
templara á íslandi, hafa áhrif
þeirra og völd breyst í sam-
ræmi við hnignun hreyfingar-
innar? O, sei sei nei. Það er
nefnilega einnig opinbert
leyndarmál að hinn íslenski
tempiari er orðinn jafn fágætur