Morgunblaðið - 09.10.2004, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. OKTÓBER 2004 25
UMRÆÐAN
EINS OG þjóðin veit væntanlega
lenti ég í vinnuslysi sumarið 2002 og
skaddaðist mjög alvarlega á þremur
útlimum. Í kjölfar þess hafa fylgt að-
gerðir og tilheyrandi
vesen bæði fyrir mig og
þá sem hafa löngun til
að styðja mig. Það seg-
ir sig sjálft að þetta
þýðir ekki að bara eitt
breytist í lífi manns
heldur bókstaflega allt.
Einn liðurinn í þessari
breytingu er að í bónus
fékk ég tiltekna lík-
amlega þætti og suma
félags- og sam-
skiptalega mjög óþægi-
lega vægast sagt.
Eins og við vitum
flest var einn aðal-
einstaklingur Gamla
testamentisins, Móses,
mjög alvarlegur stam-
ari. Svo alvarlegur að
hann gat ekki talað
sjálfur heldur hafði
bróður sinn sem túlk
fyrir sig. Eftir að hafa
öðlast öll einkenni
Móse-syndrómsins hef
ég kynnst ýmsu sem ég
þekkti ekki áður. Ég er
samfélagsþegn og á samskipti af
ýmsum toga sem ég kýs að láta fara
fram í gegnum síma frekar en annað,
þar sem ég geng við tvo stafi eða
göngugrind.
Það sem ég varð vör við mjög fljót-
lega, um leið og ég þurfti að nota sím-
ann, bæði hjá opinberum fyr-
irtækjum og ýmiss konar stofnunum
sem hafa með hvers kyns fyr-
irgreiðslu að gera, var ótrúlegur
hegðunarháttur þeirra sem sátu hin-
um megin á línunni og þurftu að eiga
við stamarann samskipti, sem fram
að þessu höfðu alltaf farið fram á
jafnréttisgrundvelli.
Ef við berum saman mismun þess
að þurfa stamandi að tala í símann og
síðan að mæta í viðlíka fyrirtæki far-
lama með tvo stafi, þá er algjör
grundvallarbreyting á þeim sem
þjónustuna veita. Ég er orðin þreytt
og dauðsár og í raun reið, út í ekki
bara áskellingar, útúrsnúninga og yf-
irheyrslur, heldur er ég yfir mig
hneyksluð og reið yfir því að ef fötlun
einstaklingsins er meðal annars tal-
andinn virðist það skapa skilyrði á
allt öðru framferði við hann en vegna
líkamlegrar fötlunar. Ef mér skrikar
sjáanlega fótur úti fyrir þá eru allir
boðnir og búnir að grípa mig. Það er
dásamleg samstaða samborgaranna
og mikill og jálægur kristilegur ná-
grannakærleikur. Þetta er auðvitað
dásamlegt en auðvitað getur þetta
verið óþægilegt fyrir stolt og skap
þess fatlaða. En hitti maður þetta
sama fólk í síma er viðmótið allt ann-
að. Þegar kemur í ljós að maður er
illa haldinn af barkafötlun og getur
ekki klárað neina setningu án þess að
humma eða hiksta, tafsa eða tvítaka
vegna sérhljóðavandkvæða og end-
urtekningaatferlis ýmissa orða innan
setninga er maður í vondum málum. Í
stað þess að láta ekki á neinu bera og
styðja mig eins og þjónustuhlutverk
viðkomandi býður upp á hef ég orðið
fyrir þeirri bitru og óskemmtilegu
reynslu að það er snúið út úr fyrir
mér, tekin upp orð mín og smjattað á
þeim, jafnvel skellt á mig eða talað til
mín eins og ég væri sauðdrukkinn, út-
úrdópuð eða hreinlega kvartviti. Ef
ekkert af þessu gerist heyrist sam-
úðarfull rödd upphefja níutíu gráðu
yfirheyrslu eins og ég væri stödd hjá
Rannsóknarlögreglu Reykjavíkur.
Jafnvel við þessar annars vegar Sher-
lock Holmes-yfirheyrslur og hins
vegar Florence Nightingale-
aðstæður þjónustuaðilans, þótt ég
hafi bent kurteislega á að ég hafi
vegna talanda míns ekki tök á því að
útskýra ástand mitt, þá er samt hald-
ið áfram að yfirheyra mig þvert á
mótmæli mín, til að undirstrika sem
best við mig að á ferðinni sé einhvers
konar skilningur sem virkar bara
þveröfugt á þann sem er haldinn
þessum skelfilegu barkafjötrum. Það
liggur í hlutarins eðli að sá sem hefur
viðlíka fötlun og þarf að eiga sam-
skipti í gegnum Bellu vill ekki láta
beina athyglinni að því
með neinum hætti eða
að það verði til þess að
tefja þjónustuaðilann
eða hafa af honum tæki-
færi til að styðja mann
fallega af nærfærni og
tillitssemi.
Vegna þess að á þessu
þarf að verða bragarbót
ákvað ég að leggja höf-
uðið í bleyti og fann upp
pottþétta uppskrift. Og
viti menn, eftir að ég fór
að nota þessa uppskrift
er framferðið allt annað.
Ég vil segja ykkur,
kæra þjóðin mín, um
hvað málið snýst. Núna
mæti ég öðru viðhorfi
vegna þess að ég tók þá
ákvörðun niðurlægð og
sár, að gefa ekki fólki
færi á að fara svona með
mig. Núna segi ég áður
en nokkur getur sagt
annað en halló hinum
megin á línunni: ég er
stamari, ég vil ekki láta
snúa út úr fyrir mér, yfirheyra mig,
skella á mig eða efast um ágæti mitt,
heldur fá sömu góðu þjónustu hjá fyr-
irtækinu þínu og áður en ég varð fyrir
vinnuslysi og eignaðist þetta sérstaka
stamara-syndróm. Og viti menn, noti
ég þessa stamara-uppskrift þá eru
engin leiðindi, heldur sama háttvísin
og áður var.
Ég segi bara, er þjóðin mín svo
furðulega illa upplýst varðandi stam-
ara eða þá sem eiga við talgalla að
stríða, að hún kunni ekki að dæma
ekki fólk þó að það komi í ljós að tal-
andi þess er ekki sniðinn algjörlega
að hefðbundnum hugmyndum? Með
þessu er verið að segja okkur fatlaða
fólkinu, að við hentum ekki sem sjálf-
stæðir, sterkir persónuleikar inn í
samfélag manna. Samkvæmt þessu
ætti að rífa allt sem er öðruvísi upp
með rótum og útrýma því, og slíkt
framferði mundum við ekki bjóða
trjánum úti í garði hjá okkur þótt þau
vaxi svolítið kræklótt upp. Eða er það
elskurnar?
Fatlaður! Fínt,
ég skelli á!
Jóna Rúna Kvaran fjallar
um framferði við fatlaða
Jóna Rúna Kvaran
’Og viti menn,noti ég þessa
stamara-upp-
skrift þá eru
engin leiðindi,
heldur sama
háttvísin og áð-
ur var. ‘
Höfundur er blaðamaður
og rithöfundur.
Eftirfarandi greinar eru á mbl.is:
Jón Steinsson: „Það er engin til-
viljun að hlutabréfamarkaðurinn í
Bandaríkjunum er öflugri en
hlutabréfamarkaðir annarra
landa.“
Regína Ásvaldsdóttir: „Eitt af
markmiðum með stofnun þjón-
ustumiðstöðva er bætt aðgengi í
þjónustu borgaranna.“
Jónas Gunnar Einarsson:
„Áhrifalaus og mikill meirihluti
jarðarbúa, svokallaður almenn-
ingur þjóðanna, unir jafnan mis-
jafnlega þolinmóður við sitt.“
Jakob Björnsson: „Mörg rök
hníga að því að raforka úr vatns-
orku til álframleiðslu verði í fram-
tíðinni fyrst og fremst unnin í til-
tölulega fámennum, en
vatnsorkuauðugum, löndum …“
Tryggvi Felixson: „Mikil ábyrgð
hvílir því á þeim sem taka ákvörð-
un um að spilla þessum mikil-
vægu verðmætum fyrir meinta
hagsæld vegna frekari ál-
bræðslu.“
Stefán Örn Stefánsson: „Ég
hvet alla Seltirninga til kynna sér
ítarlega fyrirliggjandi skipulags-
tillögu bæjaryfirvalda …“
Gunnar Finnsson: „Hins vegar
er ljóst að núverandi kerfi hefur
runnið sitt skeið og grundvallar-
breytinga er þörf …“
Eyjólfur Sæmundsson og
Hanna Kristín Stefánsdóttir:
„Öryggismál í landbúnaði falla
undir vinnuverndarlög og þar með
verksvið Vinnueftirlitsins.“
Jakob Björnsson: „Með þvílíkum
vinnubrögðum er auðvitað lítil von
um sættir.“
Guðmundur Hafsteinsson: „Því
eru gráður LHÍ að inntaki engu
fremur háskólagráður en þær sem
TR útskrifaði nemendur með,
nema síður sé.“
María Th. Jónsdóttir: „Á landinu
okkar eru starfandi mjög góðar
hjúkrunardeildir fyrir heilabilaða
en þær eru bara allt of fáar og
fjölgar hægt.“
Hafsteinn Hjaltason segir landa-
kröfumenn engar heimildir hafa
fyrir því að Kjölur sé þeirra eign-
arland, eða eignarland Biskups-
tungna- og Svínavatnshrepps.
Sveinn Aðalsteinsson: „Nýjasta
útspil Landsvirkjunar og Alcoa er
að lýsa því yfir að Kárahnjúka-
virkjun, álbræðslan í Reyðarfirði
og línulagnir þar á milli flokkist
undir að verða „sjálfbærar“!“
Á mbl.is
Aðsendar greinar
VIKULEG vinnuskylda kennara
í fullu starfi er 42,86 klst. Í meg-
indráttum má segja að vinnutíminn
skiptist í þrennt. Í fyrsta lagi er
sjálf kennslan, 28 kennslustundir á
viku = 18,67 klst. Svo
eru 9,14 klukkustundir
sem skólastjóri hefur
til umráða og fer að
jafnaði að mestu í
fundi af ýmsum toga.
Að lokum er svo und-
irbúningstími kennara
sem er 9,33 klukku-
stundir á viku. Ein af
meginkröfum kennara
er að auka hlut und-
irbúningstímans í 30
mínútur fyrir hverja
kennslustund.
Undirbúningstími er
sá tími sem kennarinn
hefur til umráða til þess að leysa
öll þau störf sem inna þarf af hendi
vegna kennslunnar og til að halda
utan um námshóp. Sumum finnst
eflaust að 20 mínútur ættu að
nægja. Þess vegna langar mig að
taka hér dæmi um í hvað tími minn
sem umsjónarkennari færi ef ég
héldi mig innan tímarammans:
Vikuleg kennsluáætlun (1 klst.)
Vikuleg kennsluáætlun kennara
(skrifleg) og birting heima-
vinnuáætlunar á Netinu fyrir for-
eldra/nemendur. Sending tilkynn-
inga/frétta á Netið.
Verkefnaöflun (1 klst.)
Leit og val á verkefnum í möpp-
um, kennsluleiðbeiningum, á Net-
inu og bókum
Ljósritun, flokkun, heftun og
götun. Glærugerð.
Yfirferð/leiðrétting verkefna (2
klst.)
Yfirferð verkefna/kannana/bóka
nemenda í viku hverri.
2 klst. gera um 5 mín á hvern
nemanda = 1–3 einföld verkefni á
viku.
Stærri kannanir, próf eða rit-
gerðir taka mun lengri tíma.
Skráningar/símat (½ klst.)
Skráningar kennara á heima-
vinnu, niðurstöðum kannana/prófa,
mætingum, hegðun, vinnubrögðum,
ástundun o.fl. í Stundvísi/eyðublöð.
(6 mín á dag = 1,2 mín á nem. á
viku)
Frágangur/flokkun (0,33 klst.)
Röðun verkefna/flokkun í möpp-
ur. Frágangur kennslugagna, bóka
og vinnubóka nemenda.
Samskipti við foreldra (½ klst.)
Tölvupóstur/símtöl/upplýs-
ingablöð til foreldra vegna nem-
enda/skólastarfsins. Skráning á
slíkum samskiptum í Stundvísi. (6
mín á dag = 1,2 mín á nem. á viku)
Verkefnagerð (1 klst.)
Endurvinnsla/
breytingar eldri verk-
efna.
Gerð nýrra verk-
efna/ítarefnis/einfaldra
kannana.
Undirbúningur og
skipulag kennslu (3
klst.)
Val og öflun
kennsluefnis. Frum-
skoðun og greining
kennsluefnis. Ná-
kvæmur lestur og/eða
úrlausn efnis. Lestur
kennsluleiðbeininga.
Öflun og lestur ít-
arefnis.
Skipulagning kennslustunda.
Umræðustjórnun, spurningar, mat
o.fl.
3 stundir/28 kst. = 6,4 mínútur á
kennslustund
Samtals 9,33 klst.
Hér að ofan eru fjölmargir þætt-
ir sem ekki eru tilgreindir, t.a.m.
er ekki gert ráð fyrir þeim mikla
tíma sem fer í gerð námsáætlana,
ýmsa skipulagsþætti, aðlögun
námsefnis og áætlana vegna ein-
staklinga með sérstakar náms-
þarfir, prófagerð og úrvinnslu
þeirra.
Ég er umsjónarkennari í 6. bekk
og er að kenna tólfta veturinn
minn. Ég hef nokkrum sinnum
kennt 6. bekk og þekki því náms-
efnið og þroskastig nemenda nokk-
uð vel. Ég er því líklega mun fljót-
ari að vinna og undirbúa mig en
kennari sem er að fara í gegnum
námsefnið í fyrsta sinn. Þó er mér
að jafnaði ómögulegt að skipu-
leggja kennsluna innan þeirra
tímamarka sem kveðið er á um í
kjarasamningi. Í það minnsta yrði
sú kennsla ekki mikil að gæðum.
Vegna smæðar okkar hefur
framboð á námsefni hér á landi oft
verið af skornum skammti sam-
anborið við fjölmennari þjóðir. Víða
erlendis geta kennarar valið úr
vönduðu heildstæðu námsefni með
úrvali fylgigagna. Hérlendis hefur
tími kennara að miklu leyti farið í
að búa til verkefni, ítarefni og
kannanir. Í sumum tilfellum fylgja
engar eða takmarkaðar kennslu-
leiðbeiningar með íslensku náms-
efni. Kennarar þurfa því að finna
áhugaverðar leiðir til að kenna efn-
ið auk þess að afla sér viðbót-
arþekkingar. Þessi staða býður upp
á ákveðið frelsi og nokkurn sveigj-
anleika, en það tekur heilmikinn
tíma að gera vönduð verkefni og
hugsa upp áhugaverðar leiðir í
kennslunni. Á síðustu árum hefur
þó framboð á náms- og kennsluefni
aukist m.a. með tilkomu Netsins.
Ég er orðin þreytt á því að verja
vinnu mína og þurfa að sannfæra
fólk um framlag mitt. Af hverju
efast fólk um að kennarar vinni
störf sín? Heldur fólk virkilega að
það sé hægur vandi að standa fyrir
framan hóp nemenda, stjórna þeim,
vekja áhuga og halda þeim að
vinnu? Ég held að almennt vanmeti
fólk hversu mikinn tíma góð
kennsla tekur. Að sjálfsögðu tekur
minni tíma að vera lélegur kennari.
Þessi sem allir bera á borð fyrir
mann, sem fer úr skólanum kl. 14,
undirbýr sig aldrei, fer aldrei yfir
verkefni, finnur aldrei upp á neinu
nýju, talar sem minnst við foreldra,
er alltaf í fríi o.s.frv. Telur almenn-
ingur virkilega að margir slíkir séu
til? Vinna kennarar ekki almennt
störf sín af alúð og samviskusemi?
Þeir sem þekkja mig vita hversu
mikið ég legg á mig fyrir starf
mitt. Ég er svo lánsöm að hafa
mikla ánægju af starfi mínu og ég
vil helst ekki starfa við neitt annað.
En það er löngu tímabært að fólk
geri sér grein fyrir því álagi og því
vinnuframlagi sem fylgir því að
reyna að gera það vel. Ég greiði
ekki reikningana mína með starfs-
ánægjunni. Ég vil uppskera laun
sem eru í samræmi við ábyrgð,
menntun og vinnuframlag.
Í hvað fer undirbúnings-
tími kennara?
Anna Magnea Harðardóttir
fjallar um kennaradeiluna ’Ég er orðin þreytt áþví að verja vinnu mína
og þurfa að sannfæra
fólk um framlag mitt. ‘
Anna Magnea
Harðardóttir
Höfundur er grunnskólakennari.
Jólaskeið
Ernu
kr. 6.700
Gull- og
Silfursmiðjan Erna
Skipholti 3 • sími 552 0775 • www.erna.is
Landsins
mesta úrval
Silfurbúnaður
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111