Morgunblaðið - 29.03.2005, Qupperneq 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 29. MARS 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
NÚ ERU sennilega flestir Íslend-
ingar að fagna komu „týnda son-
arins“, snillingsins fræga sem eitt
sinn sat á íslenskri grund og tefldi
skák! Sagt er að nýtt líf fæðist þá
gamalt hró líður undir torfu. Nú má
kannski segja að þetta sé að rætast,
í vissum skilningi, því nú hafa Ís-
lendingar úthýst einni af sínum
„stórstjörnum“, sem hefur gert
garðinn frægan á veraldarvísu, en
varð það á að missa skap sitt í op-
inberum samtalsþætti, þar sem
gömul og sífellt hækkandi holskefla
loksins gerðist svo ofreist að hún
brotnaði og dembdi sér yfir nær-
stadda. – Þarna var ekki leyft að
kasta stórum orðum til þjóðarinnar,
sem „kannski“ hefur til þess unnið.
Nú er annað mál; „afbrotamaður“
sem fór ekki að lögum síns heima-
lands er núna gerður að „íslenskum
ríkisborgara“.
Þarna þykir það engin lítillækkun
þótt hann úthúði sínu heimalandi og
öðrum í orði. Það virðist ekki vera
neitt mál, því hann er sko skáksnill-
ingur! – Mann setur hljóðan yfir
þessum skrípalátum?
BJÖRN B. SVEINSSON,
Hamarstíg 23, 600 Akureyri.
„Týndi sonurinn
á heimleið“
Frá Birni B. Sveinssyni
SÍMON Wiesenthal-stofnunin í
Jerúsalem hefur nú enn einu sinni
hlutast til um íslensk innanrík-
ismál, og skorað á íslensk stjórn-
völd að svipta Robert Fischer
skákmeistara nýfengnum íslensk-
um ríkisborgararétti. Efraim
Zuroff, forstöðumaður Símon
Wiesenthal-stofnunarinnar, gagn-
rýnir íslensk stjórnvöld ómaklega
og ásakar þau um hluti sem gjör-
samlega eru út í hött.
Færi betur ef þeir hjá Símon
Wiesenthal litu í eigin barm og
skoðuðu þau ótal og alvarlegu
mannréttindabrot sem þeirra eigin
stjórnvöld ástunda í Palestínu ár
eftir ár, í trássi við öll alþjóðalög
og mannréttindasáttmála. Allavega
eru afskipti þeirra af íslenskum
innanríkismálum með öllu ólíðandi
hvað þetta varðar, og mál til komið
að þeim sé svarað á viðeigandi
hátt.
Að lokum er vert að bjóða Ro-
bert Fischer velkominn til Íslands
með sinn íslenska ríkisborgararétt,
og óska honum alls hins besta í
framtíðinni. – Íslensk stjórnvöld
eiga hrós skilið hvernig þau tóku á
þessu máli.
GUÐMUNDUR JÓNAS
KRISTJÁNSSON,
Funafold 36, 112 Reykjavík.
Símon Wiesenthal
svarað
Frá Guðmundi Jónasi Kristjánssyni,
bókhaldara
Guðmundur Hafsteinsson:
„Langbesti kosturinn í stöð-
unni er að láta TR ganga inn
í LHÍ og þar verði höfuð-
staður framhalds- og háskóla-
náms í tónlist í landinu.“
Hjördís Ásgeirsdóttir: „Ég
er ein af þeim sem heyrði
ekki bankið þegar vágest-
urinn kom í heimsókn.“
Vilhjálmur Eyþórsson:
„Forystumennirnir eru und-
antekningarlítið menntamenn
og af góðu fólki komnir eins
og allir þeir, sem gerast
fjöldamorðingjar af hugsjón.
Afleiðingar þessarar auglýs-
ingar gætu því komið á
óvart.“
Jakob Björnsson: „Mann-
kynið þarf fremur á leiðsögn
að halda í þeirri list að þola
góða daga en á helvítis-
prédikunum á valdi óttans
eins og á galdrabrennuöld-
inni.“
Jakob Björnsson: „Það á að
fella niður með öllu aðkomu
forsetans að löggjafarstarfi.“
Ólafur F. Magnússon:
„Ljóst er að án þeirrar hörðu
rimmu og víðtæku umræðu í
þjóðfélaginu sem varð kring-
um undirskriftasöfnun Um-
hverfisvina hefði Eyjabökk-
um verið sökkt.“
Ásthildur Lóa Þórsdóttir:
„Viljum við að áherslan sé á
„gömlu og góðu“ kennsluað-
ferðirnar? Eða viljum við að
námið reyni á og þjálfi sjálf-
stæð vinnubrögð og sjálf-
stæða hugsun?“
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
RÁÐNING fréttastjóra Rík-
isútvarpsins er hneyksli. Með
henni var vegið að trúverðugleik
fréttastofunnar. Með henni var
vegið að faglegum og viður-
kenndum vinnubrögðum við
ráðningu starfsfólks. Með henni
var vegið að mannorði ungs
manns, sem hafður var að leik-
soppi fláráðra stjórnmálamanna
– en óvíst er hvort eða hvernig
hann kemst frá þeim leik. Með
henni var vegið að viðurkennd-
um gildum sem við viljum
standa vörð um og byggja sam-
félag okkar á. Það er augljóst að
þeir sem nú fara með hin póli-
tísku völd í landinu svífast
einskis til að tryggja þau og við-
halda – þar skiptir fórn á orðs-
tír starfsstéttar, stofnana eða
mannorði einstaklinga engu –
tilgangurinn helgar meðalið.
Vinnubrögðin í fréttastjóramál-
inu eru enn eitt dæmið um hvað
gerist þegar menn hafa setið of
lengi við völd – því vald spillir
og algert vald gjörspillir.
Spurningin er sú, hvort þeir
stjórnmálamenn sem skrifuðu
leikþáttinn um fréttastjóra-
hneykslið verða látnir bera
ábyrgð? Það er prófsteinn á lýð-
ræðið í landinu.
Eftir Lúðvík Bergvinsson
Prófsteinn
á lýðræðið
Höfundur er alþingismaður.
FORVÍGISMENNIRNIR, sem
leiddu sjálfstæðisbaráttu okkar,
lögðu jafnan á það mikla áherslu,
að ekki væri minna um vert að
gæta fengins frelsis og sjálfstæðis
en að afla þess. Þess vegna væri
baráttan fyrir fullveldi og sjálf-
stæði varanleg. Við yrðum alltaf
að vera á varðbergi til þess að
verja sjálfstæðið og
fyrirbyggja að gengið
yrði á rétt okkar sem
sjálfstæðs og full-
valda ríkis í samfélagi
þjóðanna.
Brautryðjendur ís-
lenskrar utanrík-
isþjónustu, eins og
t.d. Sveinn Björnsson,
Thor Thors, Pétur
Benediktsson og Agn-
ar Kl. Jónsson, gerðu
þessi sjónarmið að
sínum.
Fyrir þá var utan-
ríkisþjónustan eins
konar framhald sjálfstæðisbarátt-
unnar og tákn um fullveldi og
sjálfstæði Íslands.
Boðskapur þeirra til okkar, sem
komum á eftir þeim í þjónustuna
og nutum þess sum hver að vinna
með sumum þeirra og undir þeirra
leiðsögn, var sá, að fyrst og síðast
yrðum við að gæta virðingar og
fullveldis okkar sjálfstæða ríkis í
samskiptum við önnur ríki.
Í öllum milliríkjasamningum
yrði að gæta þess að rýra ekki eða
takmarka fullveldi okkar og sjálf-
stæði.
Við yrðum að gæta fengins
frelsis og verja það. Þessum æðstu
pólitísku gildum mætti ekki fórna
fyrir minni hagsmuni.
Þótt einhvern ábata mætti hafa
af takmarkandi samningum til
skamms tíma yrðu grundvall-
arhagsmunir okkar að ráða, pen-
ingagildin að víkja fyrir lífshags-
munum sjálfstæðs og fullvalda
ríkis.
Í þessum anda unnum við í ut-
anríkisþjónustunni öll þau 35 ár,
sem ég var þar embættismaður.
Og ég veit ekki betur en að þessi
andi ríki þar enn.
Það var líka lán íslenska lýð-
veldisins, að skömmu eftir stofnun
þess varð þjóðréttarreglan um
„fullveldisjafnrétti ríkja“ að al-
þjóðalögum.
Samkvæmt henni eru öll sjálf-
stæð og fullvalda ríki, smá eða
stór, jafnrétthá í alþjóða-
samskiptum.
Reglan var fest í stofnskrá Sam-
einuðu þjóðanna með því ákvæði,
að hvert aðildarríki, stórt eða
smátt, skyldi hafa eitt og aðeins
eitt atkvæði á Allsherjarþigi SÞ.
Síðan hefur reglan um „fullveld-
isjafnrétti ríkja“ yfirleitt gilt innan
fjölþjóða- og alþjóðasamtaka. Ein
undantekning er þó frá þessu. Það
eru Evrópusamtökin, sem, eftir
margar nafnbreytingar, ganga nú
undir nafninu ESB.
Þar er samþykki á fullveldis-
skerðingu skilyrði fyrir aðild.
Atkvæðavægið innan æðstu
valdastofnunarinnar, ráðherra-
ráðsins, brýtur líka stórlega í bág
við alþjóðalögin um fullveldisjafn-
réttið.
Eftir stækkun ESB
hafa stæstu ríkin 29
atkvæði hvert um sig,
þau minnstu 3–4 at-
kvæði. Fyrir breyt-
ingu voru þessar tölur
10 og 2. Stjórn-
skipulag ESB er því
ekki lýðræði byggt á
fullveldisjafnrétti
ríkja heldur smá-
klíkuræði byggt á
misrétti, sem svipar
til kommúnistaskipu-
lags Kremlverja á sín-
um tíma.
Davíð Oddsson, þáverandi for-
sætisráðherra, hafði lög að mæla
þegar hann á árinu 2001 sagði í
samtali við breska tímaritið
Economist: „Innganga í ESB
mundi þýða, að Íslendingar væru
að gefa sjálfstæði sitt eftir og fá í
besta falli lágværa rödd í staðinn í
Brussel.“
Sannleiksgildi sjónarmiða Dav-
íðs blasir við, þegar gildandi regl-
ur ESB eru skoðaðar.
Við, eins og önnur aðildarríki,
yrðum m.a. að færa eftirtaldar
fullveldisfórnir til ESB við inn-
göngu:
l. Sjálfstæði okkar í sjáv-
arútvegsmálum yrði takmarkað
með því að við yrðum að veita
ESB-ríkjum a) sama rétt og okkar
fólki til fiskveiða við Ísland; b) af-
henda þeim í Brussel yfirstjórn
kvótaákvarðana og úthlutun
veiðileyfa úr íslenskum fiski-
miðum; c) afsala til þeirra rétti
okkar til þess að gera sjálfstæða
samninga við önnur ríki um sjáv-
arútvegsmál.
2. Afhenda kerfiskörlum í Bruss-
el rétt okkar til þess að gera sjálf-
stæða viðskipta- og tollasamninga
við önnur ríki, eins og t.d. Banda-
ríkin, Japan, Rússland o.fl.
3. Yfirtaka allan Evrópuréttinn
og reglugerðafargan hans og gefa
okkar landsrétti minna vægi en
Evrópuréttinum.
4. Gefa dómstólum okkar minna
vægi í dómsmálum en Evrópudóm-
stólnum.
Þetta eru of stórar fullveld-
isfórnir fyrir aðild að fjölþjóða-
samtökum og ganga í berhögg við
okkar bestu hagsmuni og sjón-
armið bestu manna sjálfstæðisbar-
áttunnar um að gæta vel og verja
fengið frelsi og fullveldi. Í staðinn
fengjum við reyndar lítið sem ekk-
ert betri viðskiptakjör en við höf-
um þegar með EES og höfðum
reyndar áður með fríversl-
unarsamningnum. Með aðild vær-
um við því að fórna miklu fyrir lít-
ið.
Sagan sannar, að mesta auð-
legðin felst í sjálfstæði okkar og
fullveldi.
Í sjö aldir lutum við erlendu
valdi og bjuggum við nauðþurfta-
kjör, fátækt og eymd.
Strax og við fórum sjálf að
stjórna eigin málum, fyrst 1874,
en einkum eftir 1904, 1918 og
1944, komumst við á það framfara-
skrið, sem varir enn.
Sjálfsstjórn eigin mála, full-
veldið og sjálfstæðið, hefur fært
okkur þær efnahagslegu framfarir,
sem hafa tryggt okkur betri kjör
en flestar aðrar þjóðir njóta í dag.
Ragnar Arnalds hafði því rétt fyr-
ir sér, þegar hann sagði í merkri
bók sinni:
Sjálfstæðið er sívirk auðlind.
Ég vil árétta þetta með Ragnari
og segja: sjálfstæðið er okkar
mesta auðlegð.
Það væri lítið vit í því að fórna
þessari mestu auðlegð okkar fyrir
aðild að ESB, sem færði okkur lít-
ið sem ekkert hagstæðari efna-
hags- og viðskiptakjör en við höf-
um þegar með EES og höfðum
áður með fríverslunarsamn-
ingnum.
Auðlegðin mesta
Hannes Jónsson fjallar
um Evrópumál ’Það væri lítið vit íþví að fórna þessari
mestu auðlegð okkar
fyrir aðild að ESB,
sem færði okkur
lítið sem ekkert hag-
stæðari efnahags- og
viðskiptakjör …‘
Hannes
Jónsson
Höfundur er félagsfræðingur
og fv. sendiherra.
ÞÓ AÐ skák sé allra góðra gjalda
verð er óþarfi að tapa sér alveg
sem væri hér einn allsherjar vit-
lausraspítali. Það er ætlast til þess
af siðuðu fólki að það haldi sönsum,
jafnvel þótt orðhvatur, úreltur
skákmaður sé á ferð.
Ég tek undir það sem sagt er í
Morgunblaðinu 23. mars sl., að
margir menn séu verðugri íslensks
ríkisborgararéttar en þessi svokall-
aði Íslandsvinur, Bobby Fischer.
Að Ísland hafi verið ofarlega á
vinsældalista þessa manns getur
hann einn sagt um, en ansi er langt
síðan hann kom hér. Þá kom hann
til þess að tefla og neitaði að koma
nema fyrir meiri peninga. En nú
kemur hann á flótta og það hafa
margir gert hér garðinn frægan,
þótt ekki hafi það endilega verið að
endemum.
Það er sitthvað að bjóða mönn-
um landvist til óákveðins tíma eða
veita þeim ríkisborgararétt.
Hvers vegna þurfa flestir, en
ekki þessi maður, að sanna sig í
mörg ár áður en þeir geta svo mik-
ið sem sótt um íslenskt ríkisfang?
Það verður knapplega sagt að
Bobby Fischer sé vel að sér í
mannasiðum, nema þá helst þeim
sem götustrákar hafa tileinkað sér.
Það er hann sjálfur sem hefur
komið sér í þann vanda sem nú er
verið að reyna að hjálpa honum út
úr. En þar sem ég reikna ekki með
að framkoma þessa manns sé stað-
allinn sem stjórnvöld hafa almennt
sett fyrir því að fólk fái hér rík-
isfang, þá finnst mér þetta mál allt
hið undarlegasta.
Mér hefur skilist nokkuð lengi að
lög væru til þess að fara eftir þeim
og að allir eigi að vera jafnir fyrir
lögum. Sé svo hér á Íslandi þá sé
ég ekkert athugavert við að svo sé
líka í Bandaríkjunum.
Eða hefðu íslensk stjórnvöld
ekkert gert ef Íslendingur hefði
brotið alþjóða samþykkt sem Ís-
land væri aðili að? Það er vægast
sagt ólíklegt að Bandaríkin stælu
slíkum manni með sérstakri laga-
setningu og veittu bandarískt rík-
isfang.
Ég tel reyndar nokkuð víst að
hefði Fischer farið beint heim til
sín frá Júgóslavíu og svarað fyrir
brot sitt með vitrænum hætti væru
þrengingar hans að þessu leyti
löngu að baki.
Það er eilítið niðurlægjandi fyrir
mig sem Íslending að einhverjum
pörupilti á flótta undan réttvísinni í
sínu heimalandi sé boðið hérna rík-
isfang bara einn, tveir og þrír.
Á meðan bíður heiðvirt fólk ár-
um saman í fullkomlega andlegu
jafnvægi eftir því sama, fólk sem er
vel að sér í öllum siðum og reglum.
Fólk sem sýnir okkar siðum full-
komna virðingu, þrátt fyrir að sum-
ir þeirra hafi verið þeim nokkuð
framandi.
Það er ekki nóg að vera klár á
einu sérsviði, þannig hefði mann-
kynið aldrei orðið til.
Menn verða að bera virðingu fyr-
ir umhverfi sínu og samfélagi. Sýna
öðrum tillitssemi og temja sér al-
menna háttvísi, það er undirstaðan.
En þó að ég sé undrandi á fram-
göngu ýmissa aðila varðandi þetta
mál, þá er það gert og því vænti ég
þess að Bobby Fischer finni hér
hvíld og öðlist sálarfrið.
HRÓLFUR HRAUNDAL,
Fellasneið 1, Grundarfirði.
Sértækt (Fischer)
jafnrétti?
Frá Hrólfi Hraundal