Morgunblaðið - 09.07.2005, Page 30

30 LAUGARDAGUR 9. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Sem betur fer er veðrið ekkert sérstakt daginn
sem lopapeysumátunin fer fram, eilítil súld
sem sannar enn og aftur mátt peysunnar gegn
veður„ofsa“ Íslands. Það er í raun sama hvern-
ig veðrið er, lopapeysan á alltaf við.
Nú hefur færst í aukana að breyta hefð-
bundnu formi peysunnar en gamla, ís-
lenska munstrið hefur fengið að halda
sér. Munstrið hefur einnig sést annars
staðar, eins og til dæmis á T-bolum
Smekkleysu hér um árið. Þess má
geta að „gamla“ munstrið, eins og
við þekkjum það, sást ekki á lopa-
peysum á Íslandi fyrr en upp úr
1940 svo það er ekki eins gamalt
og margir halda.
Kvenlegar í útilegunni
Gömlu íslensku sauðarlitirnir
eru enn vinsælir en það er líka
hægt að fá peysur í öllum regn-
bogans litum. Þær eru margar
orðnar aðsniðnar, með víðari
ermum, rennilás, tölum eða stærri
krögum og henta því betur á konur
sem vilja líta kvenlega út, líka í úti-
legunni.
Lopapeysan, sem lengi hef-
ur verið einkennisbúningur
útihátíða og haustrétta, er
nú að verða algengari
sjón innan borgarmark-
anna, enda hlýleg flík
sem getur komið í stað-
inn fyrir jakka og verið
hentug á köldum vinnu-
stað. Hún passar líka á
alla, konur og karla,
stelpur og stráka og al-
mennt Íslendinga á öllum
aldri. Og ekki má gleyma
útlendingunum. Í verslun
Handprjónasambandsins
á Skólavörðustíg eru út-
lendingar í miklum meiri-
hluta viðskiptavina yfir
sumarið. Annað gildir um
verslun vetrarins og þar á
bæ er almenn ánægja með þá
aukningu sem hefur orðið á
vinsældum lopapeysunnar
meðal Íslendinga sjálfra.
Leist vel á aðsniðnu peysurnar
Hallveig, sem er oft kölluð Hadda, brá sér í
nokkrar mismunandi peysur frá handprjóna-
sambandinu. Leist henni sérstaklega
vel á aðsniðnu peysurnar, sem eru
prjónaðar úr fallegum, skærum
litum enda er hún mikil
áhugamanneskja um tísku.
Hún var ekki eins hrifin af
herðaslánni en bar hana
engu að síður með reisn.
Eins og sést á meðfylgj-
andi myndum, er fjarri
lagi að íslenska lopa-
peysan geti talist
lúðaleg og fellur hún
vonandi seint úr
tísku.

TÍSKA
Lopapeysur eru alls ekki lúðalegar
Gamla góða lopapeysan stendur fyrir sínu gegn veðri og vindum.
Hún hefur þó ekki verið talin sérstaklega kvenleg hingað til.
Sara M. Kolka fékk Hallveigu Ólafsdóttur, til að prófa nokkrar
nýjar, og gamlar gerðir af fallegum lopapeysum.
Hér er Hadda í blárri, aðsniðinni lopapeysu
með rennilás. Um hálsinn hefur hún fornt ís-
lenskt hálsmen er nefnist kinga.
Grátt „Poncho“ eða herðaslá er upplagt yfir
jakka og er með hærri kraga. Getur auðveld-
lega komið í staðinn fyrir sjal.
Bleik, aðsniðin lopapeysa er afskaplega
dömuleg. Þessi hefur rennilás sem er hægt
að renna, bæði uppi og niðri.
Hin hefðbundna lopapeysa með íslensku
munstri. Hún er lokuð og stroffið þrengir að
við ermar, háls og mjaðmir.
sara@mbl.is
Finnst þér unglingurinn á heimilinu ekki nógu þjóðlegur? Þá er
upplagt að gefa honum lopa-hettupeysu. Það eru vasar á henni og
hún er víð neðst sem og við ermarnar.
M
or
gu
nb
la
ði
ð/
Þ
Ö
K
Oftast er skilnaður hjóna eða slit á sambúð erf-
ið lífsreynsla fyrir alla sem hlut eiga að máli.
Ekki síst börnin. Benedikt Jóhannsson sál-
fræðingur, sem skrifað hefur bókina Börn og
skilnaður, segir að þó að skilnaður feli í sér
brostnar vonir þá sé hann ekki endirinn á lífs-
hamingjunni. Hann markar líka upphaf að
nýju og vonandi hamingjuríkara lífi fyrir alla
sem hlut eiga að máli.
„Til þess að svo geti orðið, og börn komist
vel frá skilnaði, þarf að standa vel að honum ef
svo má að orði komast. Umfram allt ætti að
hafa þarfir barnanna í fyrirrúmi. Þau eru ekki
hlutir eins og eignir og skuldir sem hægt er að
skipta á milli foreldranna við skilnað. Þótt for-
eldrar skilji sem makar eru þeir ekki að skilja
við börnin sín. Þeir þurfa áfram að rækja for-
eldrahlutverkið og þurfa þess vegna að hafa
samskipti um uppeldi barna sinna.“
Áframhaldandi deilur eftir skilnað hafa
slæm áhrif á börn. Rannsóknir benda til að
árekstrar foreldra, tengsl barna við foreldr-
ana, aðlögun forsjárforeldra, fjárhagur for-
eldra og álag í lífi barnanna skipti miklu máli
hvað varðar langtímaáhrif skilnaðar á börn.
Árekstrar foreldra og ofbeldi unglinga
Íslenskar rannsóknir sýna til dæmis að
tengsl eru á milli tíðra og mikilla árekstra for-
eldra og ofbeldis og depurðar hjá unglingum.
Stúlkur virtust viðkvæmari fyrir árekstrum
milli foreldra sinna. Deilur foreldra fyrir skiln-
að geta haft þau áhrif að frammistaða í námi,
hegðun í skóla og líðan barna versnar. Ef
skilnaður hefur í för með sér að börnin losna
við árekstra foreldranna getur hann leitt til
betri líðanar hjá börnunum. Áframhaldandi
deilur foreldra eftir skilnað hafa slæm áhrif á
börnin og virðist sem langtímaáhrif á börnin
séu mest undir því komin hvort foreldrunum
tekst að leysa deilur sínar.
Regluleg umgengni við föður
Mun algengara er að börn búi áfram hjá
móður sinni eftir skilnað en hjá föður. Börn
sem hafa reglulega umgengni við föður sinn
eftir skilnað eru betur aðlöguð og getur það
mildað verulega hin neikvæðu áhrif skilnaðar-
ins. Þetta á einkum við um drengi. Það virðist
mikilvægt að faðirinn fylgist með lífi barnanna
og taki þátt í því eins og kostur er, en sé ekki
helgarpabbi sem börnin eru í fríi hjá.
Bókin Börn og skilnaður kom út í endur-
skoðaðri útgáfu fyrir síðustu jól hjá Skálholts-
útgáfunni. Í bókinni setur Benedikt fram óskir
barna til foreldra við skilnað. Óskirnar eru að
fyrirmynd danska sálfræðingsins Mortens
Nissens og nokkuð er stuðst við hugmyndir
bandaríska sálfræðingsins E. Teyber.
Benedikt hvetur foreldra sem standa
frammi fyrir skilnaði að íhuga réttmæti þess-
ara óska þó sumum gæti þótt þær viðamiklar.
Með skilnaði eru foreldrar væntanlega að óska
sér betra lífs og þá auðvitað fyrir börnin sín
líka.

SKILNAÐUR
Hafa ætti þarfir barna í fyrirrúmi Óskir barna til foreldra við skilnað 1. Að foreldrarnir búi börn sín vel und-ir þær breytingar sem skilnaðurinn mun
hafa í för með sér, áður en þeir slíta sam-
vistum.
 2. Að skýrt sé út fyrir börnunum að
skilnaður sé nauðsynlegur vegna vanda í
samskiptum foreldranna.
 3. Að börnunum sé gert ljóst að þau
eigi ekki sök á skilnaðinum.
 4. Að börnunum sé ekki ætlað að
ákveða sjálf hjá hvoru foreldrinu þau
búa.
 5. Að börnin verði áfram í sama um-
hverfi, þannig að sem fæst félagsleg
tengsl rofni.
 6. Að stuðlað sé að stöðugleika og aga í
daglegu lífi barnanna.
 7. Að foreldrarnir gefi sér tíma til að
vera með börnunum og hlúa að þeim til-
finningalega.
 8. Að börnunum sé tryggð regluleg
umgengni við foreldrið sem þau búa ekki
hjá og að með aldrinum hafi þau aukin
áhrif á hvernig umgengni er háttað.
 9. Að börnunum séu tryggð tengsl við
fjölskyldur beggja foreldra, einkum við
afa sína og ömmur.
 10. Að foreldrarnir haldi áfram nauð-
synlegu samstarfi sem foreldrar eftir
skilnað.
 11. Að börnunum sé haldið utan við
deilur foreldranna og að foreldrar hall-
mæli ekki hvort öðru í áheyrn barnanna.
 12. Að börnunum sé ekki ætluð of mikil
ábyrgð eftir skilnaðinn og þeim ekki gert
að axla ábyrgð eins og þau séu fullorðin.
 13. Að foreldrarnir undirbúi börnin vel
áður en þeir stofna nýja fjölskyldu.