Morgunblaðið - 17.08.2005, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. ÁGÚST 2005 11
FRÉTTIR
ÞEGAR Baugsmálið verður þingfest í Hér-
aðsdómi Reykjavíkur klukkan 13.30 í dag
verða hinir ákærðu spurðir af dómara hvort
þeir játi eða neiti þeim sökum sem bornar
eru á þá í ákæru og einnig mun dómari form-
lega leggja fram í dóm ákæruna og önnur
gögn málsins. Þeir sem ákærðir eru í málinu
hafa raunar þegar lýst því yfir opinberlega að
þeir neiti sök en í dag gera þeir það fyrir
dómi.
Þeir sem eru ákærðir í málinu hafa verið
boðaðir til að mæta í þingfestinguna, þ.e.: Jón
Ásgeir Jóhannesson, Jóhannes Jónsson,
Kristín Jóhannesdóttir, Tryggvi Jónsson,
Stefán Hilmar Hilmarsson og Anna Þórð-
ardóttir. Fyrir hönd ákæruvaldsins er ákær-
andi skráður Jón H. B. Snorrason, saksókn-
ari og yfirmaður efnahagsbrotadeildar
ríkislögreglustjóra.
Dómurinn í Baugsmálinu er fjölskipaður,
þ.e. þrír sitja í dómi. Dómsformaður er Pétur
Guðgeirsson héraðsdómari. Ekki hefur verið
greint frá því hverjir sitja með honum í dómi
en það verður væntanlega gert við þingfest-
inguna í dag.
Meðdómendur eru yfirleitt starfandi dóm-
arar en það er þó leyfilegt að kveðja til sér-
fræðinga sem ekki eru dómarar, s.s. löggilta
endurskoðendur, verkfræðinga eða lækna,
allt eftir eðli málsins. Meðdómendurnir taka
þátt í málsmeðferðinni og dómsuppsögunni
en það er dómsformaður sem stýrir vinnu
dómsins, kveður einn upp úrskurði o.þ.h. og
kemur fram út á við fyrir hönd dómsins.
Bannað að hljóðrita og taka myndir
Þegar fjallað er um mál fyrir dómi kallast
það þinghald í lögum. Þinghöld í Baugsmál-
inu verða fyrir opnum tjöldum og er því öll-
um heimilt að vera í dómsalnum á meðan
húsrúm leyfir. Dómari hefur þó vissar heim-
ildir til að vísa fólki frá og getur t.d. vísað
börnum yngri en 15 ára og ölvuðum mönnum
úr dómsal. Óheimilt er að hljóðrita eða taka
myndir í þinghaldi en dómari getur veitt und-
anþágu ef sérstaklega stendur á.
Við þingfestingu er yfirleitt ákveðið hvaða
dag aðalmeðferðin fer fram en einnig er
hugsanlegt að því verði frestað og þess í stað
verði dagsetningin ákveðin á sérstöku milli-
þinghaldi.
Krefjist verjendur að málinu verði vísað frá
dómi tekur dómari afstöðu til þess með úr-
skurði. Ef hann hafnar frávísunarkröfu geta
verjendur ekki kært úrskurðinn til Hæsta-
réttar en þeir geta á hinn bóginn krafist frá-
vísunar frá héraðsdómi þegar og ef málið
kemur til kasta Hæstaréttar. Ef héraðsdóm-
ari vísar málinu frá getur ákæruvaldið kært
úrskurðinn til Hæstaréttar sem getur ann-
aðhvort staðfest frávísunarkröfu eða synjað
henni.
Skýrslur gefnar við aðalmeðferð
Næsta stig í málsmeðferðinni er aðalmeð-
ferð. Hún hefst á því að fulltrúi ákæruvalds-
ins gerir stuttlega grein fyrir ákæru og máls-
gögnum. Því næst er tekin skýrsla af ákærðu
og síðan vitnum. Þegar skýrslutökum lýkur
fer fram munnlegur málflutningur, þ.e. sækj-
andi og verjendur flytja ræður þar sem þeir
færa rök fyrir sekt og sýknu. Sækjandi byrj-
ar og má hvor aðili flytja tvær ræður. Að
loknum málflutningi er málið tekið til dóms.
Dómarar fara þá yfir málsgögn, framburð
ákærðu og vitna og málflutning sækjanda og
verjenda og ákveða hvort ákærðu verði sak-
felldir eða sýknaðir, að hluta eða í heild. Sam-
kvæmt lögum um meðferð opinberra mála
skal kveða upp dóm svo fljótt sem auðið er og
að jafnaði ekki síðar en þremur vikum eftir
að málið er tekið fyrir dóm.
Dómur í Hæstarétti haustið 2006?
Afar erfitt er að meta hversu langan tíma
málsmeðferðin mun taka. Málið er að sönnu
umfangsmikið og til marks um það eru máls-
kjölin hvorki meira né minna en um 20.000
blaðsíður. Til þess að gefa einhvern sam-
anburð um hversu langan tíma málsmeðferð
getur tekið má geta þess að málverkaföls-
unarmálið svonefnda var þingfest í lok janúar
2003, aðalmeðferð fór fram í apríl og maí og
dómur var kveðinn upp í byrjun júlí. Það tók
því héraðsdóm um hálft ár að ljúka málinu.
Málverkafölsunarmálið var afar flókið og það
má búast við að Baugsmálið taki skemmri
tíma. Að því gefnu má ætla að héraðsdómur
kveði upp sinn dóm fyrir jól.
Hver sem niðurstaðan verður má telja afar
líklegt að dómi héraðsdóms verði áfrýjað til
Hæstaréttar og má búast við að málsmeðferð
þar taki töluvert lengri tíma en í héraði. Sé
málverkafölsunarmálið aftur notað til sam-
anburðar, þá féll dómur í Hæstarétti rúmlega
11 mánuðum eftir að dómur í málinu var
kveðinn upp í héraði.
Með fyrirvara um nokkurra mánaða
skekkjumörk má því búast við hæstarétt-
ardómi í Baugsmálinu haustið 2006, verði
málinu áfrýjað til Hæstaréttar.
Þingfest í Baugsmálinu í
Héraðsdómi Reykjavíkur í dag
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Morgunblaðið/Kristinn
MÁLSSKJÖL í Baugsmálinu
verða ekki aðgengileg almenningi
fyrr en 80 árum eftir að gögnin
urðu til, samkvæmt upplýsingum
frá Þjóðskjalasafninu. Hinir
ákærðu geta þó veitt einstakling-
um leyfi til að lesa skjölin en það
flækir málið að sex manns eru
ákærðir og hugsanlega yrði því að
fá leyfi hjá þeim öllum. Fram hefur
komið að málsskjöl í Baugsmálinu
eru yfir 20 þúsund talsins.
Að sögn Péturs G. Kristjánsson-
ar salvarðar í Þjóðminjasafninu er
80 ára reglan byggð á 8. grein upp-
lýsingalaga þar sem segir að upp-
lýsingar sem varða einkamálefni
einstaklinga skuli fyrst veita að 80
árum liðnum frá því þau urðu til.
Undir þessi grein falli málsskjöl í
dómsmálum.
Í upplýsingalögum er almenna
reglan sú að veita skuli aðgang að
öllum gögnum en á öðrum stað í
lögunum er upplýsingarétturinn
takmarkaður. Þannig segir í 5.
grein að óheimilt sé að veita al-
menningi aðgang að gögnum um
einka- eða fjárhagsmálefni ein-
staklinga sem sanngjarnt er og
eðlilegt að leynt fari, nema sá sem í
hlut á veiti samþykki sitt. Sömu
takmarkanir gilda um mikilvæga
hagsmuni fyrirtækja og annarra
lögaðila. Málsaðilar hafa ávallt rétt
til að sjá málsskjöl sem varða þá
sjálfa.
Það ríkir því strangari leynd um
gögn sem varða einstaklinga en t.d.
um leyndarmál ríkisins. Í upplýs-
ingalögum er stjórnvöldum m.a.
veitt heimild til að takmarka að-
gang að gögnum sem hafa að
geyma upplýsingar um öryggi rík-
isins eða varnamál en þær tak-
markanir geta ekki varað lengur
en í 30 ár frá því gögnin urðu til.
Vantar hillur í safnið
Frumrit málsskjala eru að jafn-
aði varðveitt hjá dómstólunum en
þeim ber að afhenda þau Þjóð-
skjalasafni ekki síðar en eftir 30 ár.
Pétur segir að vegna skorts á
geymsluplássi vilji safnið helst ekki
taka við gögnum frá opinberum
stofnunum fyrr en þau eru orðin 30
ára gömul. „Við erum með nóg af
flatarmáli en getum ekki nýtt rúm-
málið því við erum ekki með nógu
margar hillur,“ segir hann. Til þess
að hægt sé að bæta við nægilega
mörgum hillum þurfi að gera
breytingar á húsnæðinu og til þess
hafi ekki fengist fjármagn.
Rétt er að taka fram að dómar
Héraðsdóms Reykjavíkur og
Hæstaréttar verða öllum aðgengi-
legir. Þá afhenda fulltrúar ákæru-
valdsins fjölmiðlamönnum jafnan
ákærur í sakamálum þegar mál
hefur verið þingfest.
Hjá Héraðsdómi Reykjavíkur
fengust þær upplýsingar að máls-
skjöl yrðu afhent þeim sem hefðu
lögvarða hagsmuni. Í lögum og
reglugerð væri kveðið á um að að-
eins þeir sem hefðu lögvarða hags-
muni, þ.e. fulltrúar ákæruvalds,
sakborningar eða umboðsmenn
þeirra gætu fengið þau afhent. Þá
hefur embætti ríkislögreglustjóra
staðfest við Morgunblaðið, að emb-
ættið muni ekki afhenda málsskjöl-
in öðrum en þeim sem hafa lög-
varða hagsmuni í málinu.
Málsskjöl að-
gengileg almenn-
ingi eftir 80 ár
- % 0
2 "
% 28 7  
72
'(' 
9#7#
')**
(()
:;<:#7#
')**

')+'

#7#
')**
'('
:<=#7#
')**

',-
'
>#7#

')**
',-
'
?=#7#
')**
' :<=#7#
')**

'." =#7#
')**

'!-
' =<=#7#
')**

'!-
' ?<>#7#
')**

'!-
' >=<>#7#
')**
'
#7#
')**
'." ;=#7#
')**
0 0
#(
>:@' %(
-!)
/(""-""+0
(" 123""-
,2((*!,
(.24*
'5((*/
)3*(
6!**+3*(!.)(
,-
-
-) %(
-!)
/(""-""+4*
'5(( */3*(
6!*+3*(!.)(
,-
-
-) &)"-"3*(!6+"*%.)!'
5((*/)3*(
6!**+'"-(-3!'
&)"-"3*(!6+"*%.)!'
5((*/)3*(
6!**+
!()
"-""+4*
-+"*/
)3*(
6!*7-
-"3
8&-(",
!((#89:5
-+-
4*

!;3*(#89:5$
/((*
(-3!'
!()
"-""+4*
-+"
*/)!
(-+"$3 ! !((<
",

"
-+-

)3*(!.)!*!;4*
4**!63*(
6!%*+-*
-
*
-, '=+
( !; .2"
!((#89:5 =
*"(-+",
$ *-(*"" %;)
 

'

""+*
$
/("+-"+*(

 '!-
 4-(*//-!(3
-(
 +-+*')+
( 4-((',-

#*,+-*//-*/*
*+
) *3*(!6$
/( (*
(?""
'." %.2+-
*
)*
(*+
!)4*)(
"*
'( (
',-

4-(*//-@
-
+-!""(' ++-,,* '
-/(' 4-(*//-@
-
+-!""(' ++-,,* '
-/(' 4-(*//-@
-
+-!""(' ++-,,* '
-/(' 4-(*//-@
-
+-!""(' ++-,,* '
-/(' !()
" -""+4*

!((
0*/?"+

&)"-"3*(!6+"*%.)!'
5((*/)3*(
6!**+
9)
(!
,+*
(5,
9-
(*"(4*/A
-3*(!.) !+4*
?!6+
,,"+,2((*!6 %A,"+
- -+*4*
'!'
4-(*//-!(3
-(
 +-+*')+
( 0-!(*(*+


""+
-+.?-

*//3
3!-?2"*"(4*
!;
!!)6((
"*-+"?)((( A>,"+-+"!.)!-
("+A ,
4-(*//-@
-
+-!""(' ++-,,* '
-/('