Morgunblaðið - 18.10.2005, Blaðsíða 4

Morgunblaðið/Golli
Samtaka á
beinu brautinni
4 ÞRIÐJUDAGUR 18. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
fyrir krakka“
„Da Vinci lykillinn
Bók um óskýranlega hluti verður til að Petra
og Calder kynnast og undarlegir atburðir taka
að gerast. Ómetanlegt málverk eftir Vermeer
hverfur. Áður en þau vita af eru þessi tvö börn
flækt í alþjóðlegt listaverkahneyksli þar sem
engir – hvorki nágrannar, foreldrar né
kennarar – eru hafnir yfir grun.
Þessi heillandi skáldsaga er dularfull
ráðgáta, búin ljóma ævintýris og sett fram
á listrænan hátt.
Bókin hefur hlotið afbragðsdóma og viðurkenningar
og selst í metupplögum. Warner Bros. hefur
keypt kvikmyndaréttinn á sögunni.
Newsweek
www.jpv.is
NÚ ER hægt að skoða og lesa
veðurfregnir á ensku og ís-
lensku á veðurvef mbl.is.
Til að skoða ensku útgáfuna
nægir að smella á tengil sem
er hægra megin fyrir neðan
kortið. Þá birtast veðurhorfur
til kl 18 næsta dag ásamt því
að lesa má veðurhorfur næstu
daga. Veðurkortið efst á síð-
unni breytir einnig um ásýnd
og sýnir með myndrænum
hætti spá dagsins og næstu
daga.
Staða tunglsins
Í hægra dálki á veðurvefnum
má nú einnig skoða tunglstöð-
una frá degi til dags. Allar
upplýsingar sem notaðar eru á
veðurvef mbl.is eru fengnar
frá Veðurstofu Íslands.
Veðurfréttir á
ensku á mbl.is
FULLTRÚAR Alþjóðagjaldeyrissjóðsins sem
heimsóttu Ísland í sumar hrósa Íslendingum fyrir
efnahagslega frammistöðu á síðustu árum í skýrslu
sinni um heimsóknina. Þessi árangur hefur náðst
þrátt fyrir að þær umbætur sem ráðist hefur verið í
í hagkerfinu ættu fyrst og fremst að stuðla að stöð-
ugleika. Þeir nefna þó að helstu fjárfestingarverk-
efni að undanförnu hafi leitt til óstöðugleika og mis-
vægis í hagkerfinu og að þeirra mati eru
mikilvægustu verkefni næstu missera að koma
böndum á einkaneyslu, húsnæðismarkaðinn, við-
skiptahallann og verðbólguna. Til þess að þetta sé
hægt þurfa efnahagsstefnan (ríkisstjórnin) og pen-
ingastefnan (Seðlabankinn) að vinna saman.
Fjármál hins opinbera eru góð og skuldir þess
lækka og telja fulltrúar IMF enga ástæðu til þess
að ætla að sjálfbærni sé í hættu til miðlungslangs
tíma. Hins vegar leggja þeir áherslu á að frekara
aðhalds sé þörf í ríkisfjármálum til þess að koma í
veg fyrir misvægi og þær áhættur sem því fylgja.
Þessu aðhaldi má að þeirra mati ná með því að flétta
saman á einhvern hátt frestun skattalækkana og
frestun nýrra fjárfestinga auk þess að reyna að
draga úr aukningu í samneyslu.
Hvað varðar hækkun stýrivaxta Seðlabankans
um 0,75 prósentustig hinn 29. september sl. er það
mat fulltrúa IMF að sú lækkun hafi átt rétt á sér.
Verðbólgumarkmiðið sem tekið var upp snemma
árs 2001 hefur gagnast landinu vel að mati fulltrúa
IMF en mat margra þeirra var að enn mætti bæta
úr, meðal annars með því að auka miðlun peninga-
stefnunnar til almennings. Einnig lögðu margir
þeirra til að þegar núverandi uppsveifla væri í rén-
un ætti að íhuga endurskoðun á vísitölu neysluverðs
og fjarlæga sveiflukennda þætti, t.d. orku- og mat-
vælaverð. Í skýrslunni er sérstaklega tekið fram að
ekki sé átt við húsnæðisverð.
Bent er á að útlánasprengja sú er hér hefur ríkt
ógni fjármálastöðugleika og lögð áhersla á að hafa
þurfi mikið eftirlit með fjármálageiranum. Þrátt
fyrir að efnahagsreikningur fyrirtækja sé traustur
felist áhættur í hækkandi eignaverði og háu skulda-
hlutfalli fyrirtækja. Því er Fjármálaeftirlitið hvatt
til þess að koma áætlunum sínum um strangari
álagspróf í verk og ennfremur taka vaxta- og geng-
isáhættu með í reikninginn.
Innkoma bankanna á húsnæðismarkaðinn hefur
dreift eignasafni þeirra og þar með aukið fjárhags-
legan stöðugleika þeirra. Það er hins vegar mat full-
trúa IMF að bankarnir gætu lent í vandræðum með
að fjármagna fasteignalánasafn sitt á arðbæran
hátt til meðallangs tíma litið þurfi þeir að keppa við
Íbúðalánasjóð. Með tilliti til þess að samkeppni á
lánamarkaði hefur leitt til þess að fasteignaverð
hefur hækkað verulega og einkaneysla aukist sem
síðan hefur leitt til aukinnar verðbólgu telja fulltrú-
ar IMF að þörf sé á breytingu á Íbúðalánasjóði.
Breytingu sem eykur stöðugleika fjármálageirans
og viðheldur þeim jákvæðu þáttum sem eru í núver-
andi kerfi.
Fulltrúar IMF hrósuðu hinu opinbera fyrir
einkavæðingu Símans og fagna því að hluta af fénu
eigi að nota til þess að draga úr skuldum.
Böndum komið á einkaneyslu
Eftir Guðmund Sverri Þór
sverrirth@mbl.is
INGUNN S. Þorsteinsdóttir, hagfræðingur hjá
Alþýðusambandi Íslands (ASÍ) segir að sam-
tökin taki undir ábendingu Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins um nauðsyn á auknu aðhaldi í opin-
berum fjármálum. ASÍ hafi lengi kallað eftir
auknu aðhaldi á þessu sviði til þess að létta á
Seðlabankanum og draga úr aðhaldssamri pen-
ingamálastjórn. „Mikið aðhald í peningamála-
stjórn eykur á vanda útflutnings- og sam-
keppnisgreinanna,“ segir Ingunn.
Hún segir að ASÍ sé hlynnt skattalækkunum
en telji hins vegar að tímasetning þeirra sé
óhentug eins og staða mála er nú. „Þegar farið
er í skattalækkanir í uppsveiflu eykur það enn
frekar á þensluna,“ segir hún.
Um þá ráðleggingu IMF að draga úr sam-
neyslu segir Ingunn að máli skipti hvernig það
er gert, en ASÍ hafi kallað eftir ábyrgari stjórn
í þessum málum. Hún segir hins vegar að auð-
veld leið sé sú að draga úr opinberum fram-
kvæmdum meðan á þessu tímabili stendur, líkt
og IMF hafi lagt til. ASÍ hafi bent á að fresta
mætti framkvæmdum á borð við jarðganga-
gerð og annað meðan á stóriðjuframkvæmdum
standi.
Lengi kallað eftir
auknu aðhaldi í
ríkisfjármálum
ÁRNI Mathiesen fjármálaráð-
herra kveðst ekki samþykkur
niðurstöðu Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins um að auka þurfi aðhald
í fjármálum ríkisins. Hann segist
telja að aðhaldið
sé nógu mikið
til þess að kom-
ast megi út úr
„ákveðinni snú-
inni stöðu í
þessum málum í
dag“. Árni segir
að aðhaldið
megi hins vegar
ekki vera minna
en það er nú.
Eigi hins vegar að auka það sé
ekki hægt að gera slíkt með því
að hækka skatta nema að tak-
mörkuðu leyti því skattahækk-
anir hafi tiltölulega lítil áhrif á
þensluna, að minnsta kosti til
skemmri tíma litið. Þá hafi þær
margfalt minni áhrif en það hafi
að minnka útgjöldin.
Horft verði á útgjaldahliðina
frekar en tekjuhliðina
„Þeir sem telja að við þurfum
að auka aðhaldið verða þá að
horfa á útgjaldahliðina frekar en
tekjuhliðina,“ segir Árni. Hann
bendir á að nú séu aðstæður
þannig í landinu að eftirspurn
eftir vinnuafli sé mikil jafnvel
þótt atvinnuþátttaka sé mikil.
„Þá hafa skattalækkanir þau
áhrif að auka framboð á vinnu-
krafti þannig að það í sjálfu sér
getur haft áhrif til þess að draga
úr þenslunni,“ segir Árni.
Hann segir að nýjar fjárfest-
ingar hjá hinu opinbera séu mun
minni núna en verið hafi undan-
farin ár, eða um tveir þriðju af
því sem þær voru fyrir tveimur
árum síðan. „Við erum búin að
ganga mjög langt í þeim efnum,“
segir Árni og segist telja að
menn séu komnir að þeim mörk-
um sem eru skynsamleg.
Hann segir að í dag sé langur
vegur frá því að þensluvandi fel-
ist í fjárfestingum ríkisins. „Það
eru aðrar fjárfestingar sem er
um að ræða,“ segir Árni og bend-
ir á að einkaneyslan aukist nú
mun meira en samneyslan milli
ára.
Aðhaldið
nógu mikið
Árni Mathiesen