Morgunblaðið - 18.10.2005, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. OKTÓBER 2005 11
FRÉTTIR
ÁHRIF hnattvæðingar og
þekkingarþjóðfélags á Íslandi
verða til umræðu á málþingi
sem fram fer í Norræna hús-
inu í dag. Stofnun stjórnsýslu-
fræða og stjórnmála skipu-
leggur þingið en það er haldið í
tilefni af útkomu bókarinnar
Hnattvæðing og þekkingar-
þjóðfélag eftir Stefán Ólafsson
prófessor og Kolbein Stefáns-
son félagsfræðing og doktors-
nema við Oxford-háskóla í
Bretlandi. Bókin fjallar um
þjóðfélagsbreytingar sem
ganga yfir heiminn um þessar
mundir og tengjast einkum út-
breiðslu upplýsingatækni og
breyttri þjóðmálastefnu. Meg-
inmarkmiðið er að greina
helstu einkenni og afleiðingar
umræddra breytinga og hvar
Ísland er statt í þeim.
Höfundarnir munu flytja
erindi á málþinginu þar sem
gerð verður grein fyrir helstu
einkennum þjóðfélagsbreyt-
inganna og þær ræddar með
hliðsjón af helstu kenningum
fræðimanna á sviði hnattvæð-
ingar og þekkingariðnaðar.
Sérstök áhersla verður lögð á
aukið viðskiptafrelsi og fram-
farir á sviði upplýsingatækni
og fjallað um áhrif þeirra á
ýmsa þætti mannlífsins, að því
er fram kemur í tilkynningu
vegna þingsins.
Þá verður á þinginu fjallað
um viðbrögð þjóða við hinu
nýja umhverfi hnattvæðingar
og þekkingarþjóðfélags. Sér-
stök grein verður gerð fyrir
ólíkum leiðum Bandaríkja-
manna og Skandinava og
spurt hvor leiðin sé farsælli
fyrir þróun lífskjara almenn-
ings.
Að loknum erindunum gefst
tækifæri til fyrirspurna og
umræðna. Málþingið stendur
frá klukkan 12.10–13.30 og
stjórnandi verður Margrét S.
Björnsdóttir forstöðumaður.
Málþing
um hnatt-
væðingu og
þekkingar-
þjóðfélag
ágreiningur um það. „Allavega
hefur hann ekki verið við okk-
ur,“ segir Steingrímur en bæt-
ir því að þetta þýði ekki að VG
skrifi upp á hvað sem er. Í
þessu máli sé það Sjálfstæðis-
flokkurinn sem hafi þörf á að
líta í eigin barm, enda hafi þeir
unnið málstaðnum stórkost-
legt ógagn með framgöngu
sinni í fjölmiðlamálinu síðasta
sumar. Hann hafi vonast til
þess að eftir að málin komust í
nýjan og betri farveg væru
menn að taka upp ný vinnu-
brögð sem gætu leitt til árang-
urs. Það hafi þó ekki verið að
heyra á fráfarandi formanni
Sjálfstæðisflokksins, þar sem
hann hafi talað í ræðu sinni um
helgina um niðurstöðu fjöl-
miðlanefndarinnar sem meira
og minna handónýta. „En auð-
vitað skulum við bíða og sjá
hvað verður. Það er alveg ljóst
af okkar hálfu að við erum
tilbúin að skoða skynsamlegar
leikreglur í þessum efnum,“
segir Steingrímur.
Aukinn þingmeirihluti
Guðjón Arnar Kristjánsson,
formaður Frjálslynda flokks-
ins, segist vera andvígur því að
26. grein stjórnarskrárinnar
verði felld út en jákvæður í
FORMENN stjórnarand-
stöðuflokkanna eru andvígir
því að fella 26. grein stjórnar-
skrárinnar úr gildi eins og
ályktað var um á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins um síð-
ustu helgi. Í 26. grein stjórn-
arskrárinnar er kveðið á um
rétt forseta til að skrifa ekki
undir lög og senda þau þannig
til þjóðaratkvæðagreiðslu.
Leiðtogar stjórnarandstöð-
unnar eru hins vegar jákvæðir
í garð þess að auka heimildir til
þjóðaratkvæðagreiðslna al-
mennt og telja það vel geta far-
ið saman að bæði forseti og
þjóðin geti borið mál undir
þjóðina. Þá er samhljómur
meðal stjórnarandstöðunnar
fyrir því að setja lög um fjöl-
miðla, eins og raunar kom
fram í skýrslu þverpólitískrar
fjölmiðlanefndar.
Ekki til framdráttar
Ályktun landsfundar Sjálf-
stæðisflokksins um að fella úr
gildi synjunarvald forseta Ís-
lands er ekki til framdráttar
starfi stjórnarskrárnefndar,
segir Steingrímur J. Sigfús-
son, formaður Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs.
„Ef þetta eru einhverjir úr-
slitakostir af hálfu sjálfstæðis-
manna þá eru það auðvitað
talsverð tíðindi fyrir þá vinnu,“
segir Steingrímur og bætir því
við að hann sé ósammála orða-
lagi ályktunarinnar, um að
óhjákvæmilegt sé að málskots-
réttur forseta falli niður. Hins
vegar sé það auðvitað hugsan-
legt að umgjörð þessa réttar
breytist eitthvað í endurskoð-
un stjórnarskrárnefndar.
Hann segir tiltölulega óljóst
og veikt orðalag ályktunarinn-
ar um að skoða beri upptöku
almenns ákvæðis um þjóðarat-
kvæðagreiðslu hafa vakið at-
hygli sína. „Ber að skilja þetta
þannig að þeir telji jafnvel
koma til greina að fella mál-
skotsrétt forsetans niður si
svona án þess að önnur ákvæði
komi í staðinn? Það væru nú
tíðindi,“ segir Steingrímur og
tekur fram að hann líti ekki
svo á að þetta tvennt séu and-
stæður, enda séu mörg dæmi
um það í stjórnarskrám ann-
arra ríkja að ákvæði um þjóð-
aratkvæðagreiðslur og synjun-
ar- eða „bremsuvald“ þjóð-
höfðingjans fari saman.
Þarf að líta í eigin barm
Varðandi ályktanir um fjöl-
miðlalöggjöf segir Steingrím-
ur að í sjálfu sér sé ekki mikill
garð þess að taka upp heim-
ildir til þjóðaratkvæða-
greiðslu. Hann segist geta séð
fyrir sér þá útfærslu að mál
fari aftur til þingsins ef forseti
skrifar ekki undir lög eða ef til-
tekinn fjöldi kosningabærra
manna óskar eftir því. Þingið
yrði þá að samþykkja lögin
með auknum meirihluta.
„En ég er ekki hlynntur því
að taka þetta ákvæði út, það
hefur nú ekki komið til þess
nema einu sinni í 60 ár að því
sé beitt og ég sé ekki stórkost-
lega hættu í því að þetta sé
inni,“ segir Guðjón.
Aðspurður hvort þessi
ályktun komi til með að hafa
áhrif á starf stjórnarskrár-
nefndarinnar, segir Guðjón að
hún geti sett stífari pressu á
það hvernig málin þróast. „Ef
það er ófrávíkjanlegt skilyrði
af hálfu Sjálfstæðisflokksins
að þetta umboð verði tekið af
forsetanum, þá held ég að það
sé ekki mikið um sátt í nefnd-
inni.“
Þegar hann er inntur eftir
viðbrögðum við ályktun um
fjölmiðlalöggjöf segir Guðjón
ljóst að sátt hafi náðst um það í
fjölmiðlanefndinni að setja
ákveðnar skorður við eignar-
haldi á fjölmiðlum. „Ég átta
mig ekki alveg á því hvað þessi
framsetning myndi þýða í því
máli. Mun frumvarpið, þegar
það kemur, vera allt öðruvísi
en lesa mátti úr starfi nefnd-
arinnar? Ef svo verður er hætt
við því að málið sé komið í upp-
nám.“
Málskotsréttur,
ekki synjunarvald
Ingibjörg Sólrún Gísladótt-
ir, formaður Samfylkingarinn-
ar, segir það lýsandi fyrir
ályktun Sjálfstæðisflokksins
að talað sé um synjunarvald
forseta. „Ég hef alltaf litið svo
á þetta sé málskotsréttur, rétt-
ur forsetans er að skjóta lög-
um til þjóðarinnar,“ segir Ingi-
björg. Hún lítur hins vegar svo
á að ekki sé um það ágrein-
ingur að taka upp ákvæði um
þjóðaratkvæðagreiðslur í
stjórnarskrá.
„Ég lít svo á að taka eigi upp
í stjórnarskrá sjálfstætt
ákvæði, sem gæti bæði gefið
ákveðnum hluta þingmanna og
ákveðnum hluta þjóðarinnar
heimild til að fara fram á þjóð-
aratkvæðagreiðslu,“ segir
Ingibjörg, sem getur hugsað
sér að litið verði til dönsku
stjórnarskrárinnar. „Ákveðinn
hluti þingmanna geti óskað
eftir þjóðaratkvæðagreiðslu
og að með tilteknum fjölda
undirskrifta geti þjóðin farið
fram á það líka. Mér finnst að
forsetinn geti farið með þetta
vald engu að síður og ég sé
ekki að það þurfi að útiloka
hvert annað, þ.e. þing, þjóð og
forseti.“
Í ályktun landsfundarins um
fjölmiðlalöggjöf er skorað á Al-
þingi að setja lög sem tryggi
sjálfstæði íslenskra fjölmiðla.
Ingibjörg telur þetta endur-
speglast í starfi fjölmiðla-
nefndarinnar sem vann á síð-
asta vetri. „Niðurstaða þeirrar
nefndar var að við tilteknar að-
stæður þá þyrfti að setja þessu
skorður, til þess að reyna að
tryggja fjölbreytni á markaði,“
segir Ingibjörg. Aðspurð um
ummæli fráfarandi formanns
Sjálfstæðisflokksins um
skýrslu fjölmiðlanefndarinnar
segir hún ekki hafa heyrt
neinn annan segja það. „Og ég
get ekki lesið út úr þessari
ályktun að það sé verið að
hafna þeirri niðurstöðu sem
þessi þverpólitíska nefnd
komst að.“
Vilja halda 26. grein
stjórnarskrárinnar inni
Á landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins um helgina var
m.a. ályktað um að fella úr
gildi 26. grein stjórnar-
skrárinnar og nauðsyn
rammalöggjafar um fjöl-
miðla. Árni Helgason
ræddi við leiðtoga stjórnarandstöðunnar, sem vilja halda í 26.
greinina en eru sammála um nauðsyn fjölmiðlalöggjafar.
arnihelgason@mbl.is
Steingrímur J.
Sigfússon
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
Guðjón A.
Kristjánsson
„ÉG ER þeirrar skoðunar, að einkavæðing
eða sala Landsvirkjunar sé ekki á dagskrá af
hálfu Framsóknarflokksins,“ segir Guðni
Ágústsson, varaformaður Framsóknarflokks-
ins og landbúnaðarráðherra, þegar hann var
inntur eftir viðbrögðum við ályktun lands-
fundar Sjálfstæðisflokksins um Landsvirkj-
un. Í ályktuninni kom fram að huga skuli að
einkavæðingu að minnsta kosti hluta af
starfsemi Landsvirkjunar.
„Landsvirkjun er gríðarlega aflmikið fyr-
irtæki í eigu þjóðarinnar og hefur komið hér
miklu í kring. Við erum þeirrar skoðunar að
orkufyrirtækin séu fremur samfélagsleg eign
og jafnvel þótt menn þurfi að gera ein-
hverjar breytingar á því umhverfi, þá er það
alveg skýrt í okkar flokki að við höfum ekki
fallist á neina einkavæðingu,“ segir Guðni.
Hann telur hins vegar eðlilegt að fara yfir
hvernig haga megi samkeppni á þeim mark-
aði, þannig að neytendur njóti í ríkari mæli
þess að þar ríki samkeppni um verð og þró-
un mála.
Synjunarvaldið pólitískt átakamál
Á landsfundi Sjálfstæðisflokksins var jafn-
framt ályktað um að fella úr gildi 26. grein
stjórnarskrárinnar. Guðni segir að þetta
ákvæði verði sjálfsagt til umræðu í vinnu
stjórnarskrárnefndar og um leið lýðræðisleg-
ur réttur almennings til að koma að málum
með þjóðaratkvæða-
greiðslu.
„Mín viðbrögð eru auð-
vitað þau að ég hygg að
þessi réttur sem forsetinn
hefur haft sé nú í augum
margra, bæði í Framsókn-
arflokknum og í öðrum
flokkum, dálítið heilagur,
þótt menn hafi ekki verið
alveg sáttir við það sem
gerðist síðasta sumar. Ég býst því við að
þetta sé pólitískt átakamál en á þessari
stundu er auðvitað bara rétt að sjá hver nið-
urstaða stjórnarskrárnefndarinnar verður.
Það er auðvitað alveg ljóst í mínum huga að
um forsetaembættið verður að ríkja friður
og samstaða bæði stjórnmálaflokkanna og
þjóðarinnar,“ segir Guðni.
Þegar hann var inntur eftir viðbrögðum
við ályktun Sjálfstæðisflokksins um að setja
lög um fjölmiðla segir Guðni það vera al-
mennan vilja stjórnmálaflokka að vinna gegn
hringamyndun og ekki síður hitt, að tryggja
frelsi fjölmiðla. „Mér finnst mjög líklegt að
menn vilji eiga hlutlausa fjölmiðla, þar sem
það er tryggt að enginn einn eigi þar of-
urvald. Ég tel það líka mikilvægt fyrir fyr-
irtækin í landinu að þau séu hvorki vænd um
að hafa þar áhrif né vald í krafti eignarhluta,
því fjölmiðlar eru hverri þjóð mikilvægir.“
Guðni Ágústsson um ályktanir landsfundar
Einkavæðing Lands-
virkjunar ekki á dag-
skrá Framsóknar
Guðni Ágústsson
Á MÁLÞINGI Samhjálpar
kvenna í Norræna húsinu í
kvöld mun Ása Ásgeirsdóttir
Cetti, yfirlæknir í brjósta-
krabbameinsskurðlækningum
í Mamma Center í Vejle í Dan-
mörku, flytja erindi sem hún
kallar Frá forvörnum til end-
urhæfingar.
Mun erindi Ásu fjalla um
nýja tíma í brjóstakrabba-
meinsskurðlækningum og seg-
ir Ása að í nánustu framtíð
verði nýjar aðferðir teknar
upp við skurðaðgerðir á
brjóstakrabbameini. Mun
brjóstaskurðaðgerðum og
lýtalækningum vera blandað
saman í meiri mæli en áður
hefur verið gert. Segir hún
skurðlækna þá geta leyft sér
að taka stærri hluta úr brjósti
með sama og jafnvel betri ár-
angri en áður. Notuð eru snið
sem lýtalæknar hafa notað til
þess að forma brjóst, til dæmis
þegar verið er að minnka
brjóst. Þá geta brjósta-
krabbameinsskurðlæknar
einnig formað heilbrigða
brjóstið til samræmis við
brjóstið sem fjarlægja þurfti
hluta af ef það hefur minnkað
við aðgerðina. Kallast þessi
nýja aðferð onkoplastik og er
Ása nýkomin frá Ítalíu þar
sem hún kynnti sér þessa að-
ferð ítarlega.
Erindið
mun einnig
fjalla um
endurhæf-
ingu fyrir
brjósta-
krabba-
meinssjúkl-
inga og
þýðingu end-
urhæfingar
fyrir þjóðfélagið. Segir Ása
Ítalíu og Svíþjóð standa fram-
arlega í endurhæfingaráætl-
unum fyrir konur svo þær fái
hjálp við að fóta sig aftur í líf-
inu eftir aðgerð. Segir Ása
vanta fleiri meðferðarúrræði
hér á landi, til dæmis öfluga
endurhæfingar- og þjónustu-
miðstöð. Mun hún fjalla um
hvaða aðferðir hægt sé að nota
til endurhæfingar og segir hún
að óhefðbundnar lækningar
skili oft miklum árangri. Á
Ítalíu og í Svíþjóð og Dan-
mörku segir hún að oft sé not-
ast við óhefðbundnar lækn-
ingar, ekki sé endilega
mikilvægast hvað aðferðin
heiti og hver veiti hana heldur
hvaða árangri hún skili. Þá
segir hún skilning hér á landi á
óhefðbundnum lækningum oft
ekki mikinn.
Hvað forvarnir varðar segir
Ása það alltaf koma betur og
betur í ljós hve mikla þýðingu
þær hafa og mikilvægt sé að
konur þekki hvaða forvarnir
boðið sé upp á í þjóðfélaginu.
Hún segir að ekki þýði að gef-
ast upp þótt alltaf sé einhver
hluti kvenna sem ekki komi í
krabbameinsskoðun, halda
verði áfram að kynna forvarn-
arstarf og hvetja konur til að
panta tíma hjá Leitarstöðinni.
Ása fékk árið 2002 verðlaun-
in Gyllta skurðhnífinn (Gyldne
skalpel) í Danmörku sem eru
heiðursverðlaun veitt af
danska heilbrigðisráðuneytinu
til einstaklinga sem sýnt hafa
framtakssemi og frumkvæði
hvað varðar dönsk heilbrigð-
ismál. Var hún fyrst til að
hljóta þessi verðlaun í Dan-
mörku.
Málþingið er hluti af árverk-
niátaki um brjóstakrabbamein
þar sem frætt er um sjúkdóm-
inn og konur hvattar til að
nýta sér boð Leitarstöðvar
Krabbameinsfélagsins um
röntgenmyndatöku og hefst
kl. 20. Aðrir sem til máls munu
taka eru Baldur F. Sigfússon,
yfirlæknir á Leitarstöðinni og
Ásgerður Sverrisdóttir,
krabbameinslæknir á Land-
spítalanum. Umræður munu
fara fram að þeim loknum.
Ása Ásgeirsdóttir
Cetti
Nýjar aðferðir
við skurðaðgerðir