Morgunblaðið - 16.11.2005, Qupperneq 12

12 MIÐVIKUDAGUR 16. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
MAGNUS Eliason,
fyrrverandi borgar-
fulltrúi í Winnipeg í
Kanada, andaðist á
heimili sínu í Winnipeg
föstudaginn 11. nóvem-
ber síðastliðinn, 94 ára
að aldri.
Magnus Eliason
fæddist 21. júní 1911.
Foreldrar hans voru
Guðmundur Elíasson,
sonur Elíasar Vigfús-
sonar, frá Görðum
undir Snæfellsjökli, og
Margrét Sveinsdóttir
Þorsteinssonar frá
Fosshóli í Víðidal. Guðmundur flutti
frá Íslandi til Norður-Dakóta 1891,
en hann var systursonur Ragnhild-
ar á Mæri, konu Jóns á Mæri og
móður Jósefs á Mæri. Margrét var
gift Sveini Þorsteinssyni sem dó
1898. Hún var þá ekkja með tvö
börn og flutti til Winnipeg 2. ágúst
1900.
Foreldrar Magnusar bjuggu á
bænum Norður Laufhóli í Árnesi,
skammt fyrir norðan Gimli. Þar
fæddist Magnus. Hann var erind-
reki Nýja demókrataflokksins í 14
ár og borgarfulltrúi í Winnipeg í
fimm kjörtímabil, frá 1968 til 1989,
þegar hann lét formlega af emb-
ætti. Um tíma var hann aðstoð-
arborgarstjóri og starfaði því sem
borgarstjóri í fjarveru borgarstjór-
ans. Er hann eini maðurinn af ís-
lenskum ættum sem gegnt hefur
því embætti í Winnipeg og talaði ís-
lensku sem slíkur á opinberum
fundi.
Árið 1965 kvæntist Magnus
Catherine (Kay) MacFarlane. Hún
stóð við hlið manns síns í stjórnmál-
unum og saman stofnuðu þau með
Jim Maloway tryggingafyrirtæki
1978. Kay andaðist árið 2000.
Magnus fæddist
með um 10% sjón og
sjóndepran auðveldaði
honum ekki lífið en
hann lagði alla tíð
áherslu á það sem
hann gat gert og
studdist við kynni sín
af Dale Carnegie í því
efni. Hann var eftir-
sóttur ræðumaður,
talaði góða íslensku og
var þekktur fyrir
mikla ljóðakunnáttu.
Guttormur J. Gutt-
ormsson frá Riverton
var í uppáhaldi og
kunni hann öll ljóð skáldsins utan-
bókar. Kvæðið langa, Sandy Bar,
skipaði sérstakan sess hjá Magnusi
og fór hann gjarnan með það allt
eða hluta úr því á mannamótum,
sér í lagi þegar Íslendinga bar að
garði.
Íslensk málefni voru Magnusi
sérlega mikilvæg og lagði hann sitt
af mörkum í íslenska samfélaginu í
Manitoba. Norræna húsið, eins og
hann kallaði Miðstöð Skandinavíu
(Scandinavian Centre) í Winnipeg,
var honum mikilvægt og var hann
þar lengi í fararbroddi auk þess
sem hann vann að fjáröflun fyrir
húsið og starfsemi þess þar til yfir
lauk. Hann heimsótti Ísland sex
sinnum, fyrst 1979, og var sæmdur
riddarakrossi hinnar íslensku fálka-
orðu 2002.
Magnus Eliason verður jarðsett-
ur í fjölskyldugrafreitnum í Árnesi
laugardaginn 19. nóvember og
minningarathöfn verður í West-
minster-kirkju í Winnipeg síðar
sama dag. Þeir sem vilja minnast
hans geta sent samúðarkveðjur
(condolences@nbardal.mb.ca) og/
eða styrkt Scandinavian Centre,
764 Erin Street, Winnipeg.
Andlát
MAGNUS ELIASON
MÉR finnst bókin vera frekar
grimm í minn garð en þannig hef-
ur líf mitt verið. Bókin speglar ein-
mitt þá umgjörð sem ég hef þurft
að búa við allt mitt líf í viðskiptum
og það er hvergi dregið undan.
Stundum er ég ekki alveg sáttur,
en það er eins og það er. Ég hef
heldur ekkert verið voðalega sátt-
ur síðastliðin þrjátíu ár þannig að
þetta er bara eins og það er.“
Þetta sagði Jón Ólafsson at-
hafnamaður en bók um ævi hans
og störf, sem Einar Kárason rit-
höfundur skrifaði, kom út í gær.
Bókin heitir því virðulega nafni
Jónsbók en við vinnslu hennar
ræddi Einar við yfir hundrað ein-
staklinga sem komið hafa við sögu
í lífi Jóns. Nokkrir vildu ekki tjá
sig, þeirra á meðal voru Sigurður
Gísli Pálmason, fyrrverandi við-
skiptafélagi Jóns, og Árni Sam-
úelsson kvikmyndahúsarekandi.
„Ég vil ekki vera að tala illa um
Jón sagði einhver,“ rifjaði Einar
upp á blaðamannafundi í gær, úr
samtölum við einn þeirra sem
vildu ekki láta hafa neitt eftir sér í
bókinni. „Ég spurði þá hvort hann
vildi ekki tala vel um hann en sá
hinn sami sagðist ekki geta það.“
Einar sagðist fljótlega hafa
fengið smjörþefinn af því hversu
umdeildur og umtalaður Jón væri
og „hvað hann vekur oft tilfinn-
ingaþrunginn áhuga“, sagði Einar
en hann átti sjálfur frumkvæðið að
skrifum bókarinnar. „Ég hef fund-
ið fyrir tortryggni alla leiðina og
ég hef svona smám saman farið að
skilja hvernig stendur á því að þó
að Jón sé rólegur og tiltölulega
geðgóður maður, þá er eins og alls
staðar í kringum hann vilji vera að
kvikna eldar.“
Auk þeirra einstaklinga sem
Einar ræddi við notast hann við
blaðagreinar og annað ritað efni
sem snertir Jón við skrifin. Þá
koma sjónarmið Jóns sjálfs einnig
fram í bókinni, þótt hann sé aðeins
heimildarmaður að litlu leyti að
sögn Einars.
Í samtali við Morgunblaðið sagð-
ist Einar hafa reynt að draga fram
sjónarmið beggja vegna eldlín-
unnar. Ef fólk hafi ekki verið
tilbúið að tala við hann hafi hann
leitað til annarra sem þekktu til
þessa fólks og þeirrar atburða-
rásar sem um var að ræða hverju
sinni. Hann segir bókinni ekki ætl-
að að hvítþvo Jón Ólafsson.
Einar benti á að þegar Jón var
að hasla sér völl, langt á undan
sinni samtíð, hafi viðskiptalífið og
fjölmiðlaumhverfið verið í föstum
skorðum og á höndum sömu aðila
fyndist að vera ekki lengur „óvinur
ríkisins númer eitt“, og sagði hann
það sem á undan væri gengið
segja meira um aðra en sig sjálfan.
Þetta sýndi hvað vopn fjandmanna
sinna væru vesæl. Hann gagnrýndi
harðlega að skýrslur, sem teknar
hefðu verið af sér sem unglingi
vegna „fikts við fíkniefnamál“,
skyldu leka frá stofnunum ríkisins
og í fjölmiðla. „Ég myndi halda
það að í hvaða ríki sem er hefði
dómsmálaráðuneytið fyrirskipað
opinbera rannsókn, því það er
klárt að þarna brýtur einhver
starfsmaður öll lög sem kveða á
um opinbera starfsmenn. En af því
að þetta var ég þá mátti gera
þetta.“
Menn óvægnir
Aðspurður hvort honum hefði
komið á óvart hvernig hann kemur
öðrum fyrir sjónir samkvæmt bók-
inni sagðist hann verða að við-
urkenna að hann hefði orðið sár.
„Mér finnst menn svolítið óvægnir
í minn garð og ég tók það nærri
mér á tímabili en svo gerði ég mér
grein fyrir að þetta er ekkert nýtt,
þetta er bara eins og það hefur
verið. Bókin endurspeglar mitt líf.
Frá því að ég hóf viðskiptaferil
minn og þangað til ég var farinn
að ná lengra en menn voru
kannski sáttir við. Þá er farið að
leggja alls konar hluti í veg fyrir
mig til þess að fella mig og ég er
alltaf að synda á móti straumnum
og reyna að komast þangað sem
ég vildi en öfl í þjóðfélaginu vildu
ekki sjá mig gera það og bókin
sýnir það. Það er í raun dálítið
merkilegt að ég skuli þó hafa náð
þangað sem ég náði við þær að-
stæður sem ég bjó við.“
lengi. Þessu hafi Jón storkað.
Bankakerfinu hafi verið miðstýrt
og fjármagni til ákveðinna við-
skiptamanna hægt að stjórna. En
Jón fór aðrar leiðir, hann fékk er-
lenda banka til að ábyrgjast sín
viðskipti. Þetta hafi ekki verið gert
áður. Þá hafi ýmsir talið að þarna
væri á ferðinni óviðráðanlegur ein-
staklingur.
Baráttusaga
Jón segir Einar hafa fengið
frjálsar hendur við skrifin, hann
hafi ekki ritstýrt honum á nokkurn
hátt. Bókin hafi átt að vera ævi-
saga „en hún breyttist í að verða
baráttusaga sem lýsir því umhverfi
sem ég bjó við og þeim darraðar-
dansi sem ég hef þurft að stíga
hér allar götur síðan ég hóf minn
viðskiptaferil“.
Einar var spurður hvort hann
hefði leitað til Davíðs Oddssonar
eða Hannesar Hólmsteins Giss-
urarsonar, sem báðir hafa op-
inberlega verið harðorðir í garð
Jóns og viðskipta hans, við gerð
bókarinnar og svaraði því á eft-
irfarandi hátt: „Það er vitnað í
Hannes. Það er líka vitnað töluvert
í Davíð. Ég þurfti nú tiltölulega
lítið að tala við Davíð því hann hef-
ur haft sínar skoðanir alveg kirfi-
lega.“
Allt satt
„Það er allt satt og rétt sem er í
bókinni,“ sagði Jón aðspurður um
hvort hann teldi að bókin myndi
valda pólitískum skjálfta. „Ef ein-
hverjum finnst hann knúinn til að
svara henni eða verja sig er það
vegna þess að sá hinn sami hefur
slæma samvisku.“
Jón var spurður hvernig honum
Jónsbók – saga Jóns Ólafssonar athafnamanns komin út
Bókin grimm en sönn
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Viðfangsefnið, Jón Ólafsson, og höfundurinn, Einar Kárason, kynna Jónsbók.
JÓN Ólafsson var gagnrýninn í
garð skattrannsóknarstjóra á
blaðamannafundi í gær þar sem
hann kynnti bók um ævi sína,
Jónsbók og Einar Kárason hefur
ritað. Í bókinni er m.a. fjallað um
viðskiptasögu Jóns. Jón sagðist á
blaðamannafundinum í gær hafa
verið tjáð að „þessi stofnunarmað-
ur [skattrannsóknarstjóri] hafi
verið á fylliríi úti í bæ og sagt þar
við kollega sinn að honum hafi
verið boðnar 20 milljónir í auka-
fjárveitingu til stofnunarinnar í
tvö ár í senn gegn því að hann
færi í mig og Jón Ásgeir [Jóhann-
esson, forstjóra Baugs]“.
Skúli Eggert Þórðarson skatt-
rannsóknarstjóri segir ásakanir
Jóns Ólafssonar dylgjur og varla
svara verðar.
Á fundinum sagði Jón gögn sem
hann hefði undir höndum stað-
festa þetta álit sitt. „Af hverju?
Af því að umsvif voru svo gíf-
urlega mikil og voru að aukast.
Þetta er áður en þeir fóru í mig.
Trúi ég þessu? Það er erfitt að
gera það ekki.“ Jón sagðist hafa
heyrt það frá fleiri aðilum að
svona hafi verið í pottinn búið.
Dylgjur af versta tagi og
ekki svara verðar
Skúli Eggert Þórðarson skatt-
rannsóknarstjóri segir ásakanir
Jóns Ólafssonar dylgjur og vart
svara verðar. Sagðist Skúli lítið
vilja tjá sig um
málið þar sem
ummæli Jóns
dæmdu sig
sjálf. Hann væri
algjör bindind-
ismaður og
hefði verið það í
30 ár, eins og
vinir hans og
þeir sem þekktu
hann gætu borið
vitni um. Þetta væru dylgjur af
versta tagi og ekki svara verðar
og sýndu að menn væru komnir
út í horn og að annaðhvort hefði
einhver skrökvað þessu að Jóni,
eða þá að hann hefði spunnið
þetta upp sjálfur. Hann hefði
aldrei talað við Davíð Oddsson,
þáverandi forsætisráðherra, og
aldrei hitt hann, fyrr en löngu eft-
ir að fjárveitingin var samþykkt.
Hann hafi talað við Davíð fyrst
tveimur árum eftir að rannsókn
hófst.
Skúli segir að hann hafi haft
samband við fjármálaráðuneytið í
lok árs 2002 þar sem hann hefði
talið að fjárveitingar myndu ekki
duga embættinu og Alþingi sam-
þykkti hana skömmu síðar. Upp-
hæðin sem um ræðir, 20 milljónir,
hafi verið ákveðin nokkru síðar.
Hann sagði það fráleitt að nokk-
urt samhengi væri milli fjárfram-
laga og hvaða verkefni væru tekin
til rannsóknar.
Algjör bind-
indismaður
í þrjátíu ár
Skúli Eggert
Þórðarson
Ásakanir Jóns Ólafssonar í garð Skúla
Eggerts Þórðarsonar skattrannsóknastjóra
GESTIR á uppskeruhátíð hesta-
manna, sem haldin var á Broadway
á laugardagskvöldið. fögnuðu ákaft
þegar tilkynnt var að Sigurður Sig-
urðarson hefði verið kjörinn knapi
ársins.
Sigurður hefur sýnt frábæran ár-
angur á ýmsum sviðum hesta-
mennskunnar og varð meðal annars
Íslandsmeistari og heimsmeistari í
fjórgangi á árinu. Á myndinni eru,
taldir frá vinstri, Jóhann Skúlason,
annar af tveimur íþróttaknöpum
ársins, Sigurbjörn Bárðarson,
skeiðknapi ársins, Árni Björn Páls-
son, gæðingaknapi ársins, Sigurður
Straumfjörð Pálsson, efnilegasti
knapi ársins, Þórður Þorgeirsson,
kynbótaknapi ársins, Sigurður Sig-
urðarson, knapi ársins og Styrmir
Árnason, einnig íþróttaknapi ársins
Fagráð í hrossarækt valdi einnig
ræktunarbú ársins og urðu Blesa-
staðir 1A fyrir valinu. Bændurnir á
Blesastöðum, þau Magnús Trausti
Svavarsson og Hólmfríður Björns-
dóttir, veittu verðlaununum við-
töku.
Jóhann Þorsteinsson, sem lengst
af bjó að Miðsitju í Skagafirði, fékk
heiðursverðlaun á hófinu.
Sigurður
Sigurðar-
son knapi
ársins
Morgunblaðið/Sigurjón Guðjónsson
Sigurður Sigurðarson var valinn knapi ársins á uppskeruhátíð hestamanna.