Morgunblaðið - 25.11.2005, Blaðsíða 22

Held jól með vinum
og vandamönnum
„ÉG var mikið jólabarn á meðan ég
var og hét, “ segir Kristjana Ragn-
heiður Ágústsdóttir. „Það kemur
náttúrulega öðruvísi út þegar maður
er kominn á svona vistheimili og
maður undirbýr ekki eins og maður
gerði á meðan maður hafði sitt eigið
heimili. Jólahaldið er öðruvísi, en
hér er yndislegt að vera.“
Fyrstu jólaminningar Kristjönu
eru frá því í æsku.
„Það var afskaplega mikil til-
hlökkun. Ég er alin upp á góðu
heimili hjá afa mínum og ömmu og
það var gert mikið með mig. Ég
spilltist nú samt ekkert við það vona
ég, það var allt í hófi,“ segir hún.
„Ég var hrifin af öllum undirbún-
ingnum og jólahaldinu. Fyrir það
fyrsta var það tilhlökkunarefni og
svo var þetta skemmtilegt eins og
alltaf er þegar fólk hefur heilsu á
heimilinu. Það er auðvitað númer
eitt.“
Boðskapur jólanna er ávallt sá
sami, en finnst Kristjönu að margt
hafi breyst við jólahald síðan hún
var barn?
„O já, það hefur það nú. Þetta er
öðruvísi núna. Ég var til sjö ára ald-
urs í Borgarfirði eystra og þegar ég
kom hingað suður var þetta ekki
orðið neitt svipað því sem er núna,“
segir hún. „Mér finnst gauragang-
urinn eiginlega orðinn of mikill. Þeg-
ar jólahátíðin loksins kemur eru allir
svo þreyttir og stressaðir að þeir ná
ekki að njóta hennar almennilega.
Því miður.“
Fer alltaf í eina messu
yfir hátíðarnar
Kristjana segir að sterkar hefðir
hafi tengst jólunum í hennar fjöl-
skyldu.
„Það var reglulegt jólahald. Við
fórum til skiptis í jólaboð innan fjöl-
skyldunnar og svo til vina og vanda-
manna. Þetta stóð yfirleitt fram yfir
þrettándann, en þá um kvöldið vor-
um við alltaf hjá vinafólki mömmu
og þar var sægur af fólki,“ segir hún
og bætir við að þá hafi fólk virkilega
skemmt sér. „Þá var hátíðin að líða
og það varð léttara yfir öllu.“
Kristjana segist því miður ekki
hafa haldið fast í gamlar hefðir. Hún
hefur hefðbundið jólahald í mat og
drykk og slíku og fer síðan alltaf í
eina messu yfir hátíðarnar. En
skyldi henni finnast boðskapurinn
gleymast í jólahaldi nútímans?
„Ég veit það ekki, það er nú mis-
jafnt,“ segir hún. „Ekki þar fyrir, að
það er kannski ekki aðalatriði að
fara í messu,“ segir hún. „Maður
getur líka hlustað á guðsþjónustu í
útvarpinu en mér finnst maður njóta
þess betur ef maður fer til kirkju.
Ég er nú svona gamaldags.“
Að lokum tekur Kristjana fram að
best sé að halda hátíðina með vinum
og vandamönnum.
„Svo vildi maður nú hafa þau frek-
ar róleg,“ segir hún, „því það var
maður alinn upp við í gamla daga.“
Morgunblaðið/Ásdís
Kristjana Ragnheiður Ágústsdóttir
22 Jólablað Morgunblaðsins 2005
ember og setti þær svo í frysti þeg-
ar heim kom. Uppskriftina setti ég
að mestu saman sjálf.
Ég lét öndina þiðna vel í ísskáp,
saltaði hana og pipraði og fyllti
hana með eplum og gráfíkjum og
stakk svo tannstöngli í opið til að
loka því. Setti hana svo í forhitaðan
ofn á 150 gráður á Celsíus í tvo til
þrjá klukkutíma, eftir þyngd. Hún
á að verða brún að ofan og paran
stökk. Ég eys alltaf yfir hana með
jöfnu millibili meðan hún er að
steikjast.
Sósan er safinn af öndinni þegar
búið er að veiða fituna ofan af. Þá
er settur út í safann einn pip-
arostur og matreiðslurjómi. Anda-
kraft setur maður út í ef með þarf,
það er best að smakka sig áfram í
þessu, það er svo misjafnt hve
sterka sósu fólk vill. Ég vil hafa
hana sterka. Andakraftur frá Ósk-
ari hefur reynst mér ágætlega.
Brúnkál með andasteikinni
Með þessu ber ég fram brúnkál
og ávaxtasalat.“ Brúnkál Vigdísar
og ættkvenna hennar: „Brúnkálið
mitt er að hætti mömmu og ömmu
og jafnvel lengra aftur í ættir,“
segir Vigdís.
„Eitt hvítkálshöfuð er saxað
smátt og um 40 g af smjöri sett í
pott og hvítkálið þar ofan í. Látið
malla smástund. Þá eru settar út í
3 til 4 matskeiðar af sykri og látið
malla við hægan hita þar til allt er
orðið meyrt og ljósbrúnt. Muna
þarf að hræra í annað slagið. Þetta
er að vísu ekki mjög hollur réttur
en afar góður og ómissandi á jól-
um.
Heima hjá mér þegar ég var að
alast upp var alltaf haft með
ávaxtasalat, þ.e. þeyttur rjómi og
blandaðir ávextir úr dós en ég er
farin að hafa ferska ávexti, svo sem
banana, epli, perur og fleira sem til
er. Í saxaða ávextina bæti ég svo 1
pela af rjóma og einn bolla af söx-
uðu suðusúkkulaði. Þetta er mjög
gott með öndinni og brúnkálinu.“
Hefur þú aldrei átt erfitt með að
fá endur fyrir jólin?
„Jú, það er oft erfitt að fá ís-
lenskar endur fyrir jólin en oftast
nær tekst það. Ég hef tvisvar haft
erlendar endur, í annað skipti
enska og hitt skiptið sænska.“
Fannstu mikinn mun?
„Já, útlendu endurnar eru stærri
og stórgerðari, mér finnst þær ís-
lensku miklu betri.“
Ís í eftirrétt
Hvaða eftirrétt ertu með á að-
fangadagskvöld?
„Ég er með ís, heimalagaðan. Ég
þeyti 3 eggjarauður og 1 msk. af
flórsykri saman og síðan bæti ég í
þremur pelum af rjóma og loks
þremur stífþeyttum eggjahvítum.
Áður en þetta er hef ég lokið við að
baka púðursykurmarens sem er
brotinn niður í skál og ísmassanum
hrært saman við og sett í frysti.
Ég hef tvær gerðir af ísnum,
þessi uppskrift sem hér var greint
frá á undan er fyrir börnin og með
þeim ís ber ég fram heita súkku-
laðisósu.
Fyrir fullorðna fólkið hef ég ísinn
bragðbættan með koníaki, svona 2
til 3 matskeiðar á hvern pela af
rjóma. Með þessu hef ég þeyttan
rjóma ef fólki finnst ísinn of bragð-
sterkur.
Ingibjargarsmákökur
Seinna um kvöldið ber ég fram
kaffi og smákökur.
Piparkökurnar sem ég bý til eru
frá Ingibjörgu, ömmu mannsins
míns, sem bjó á Njálsstöðum í
Húnavatnssýslu, ég kalla því kök-
urnar Ingibjargarkökur.“
Ingibjargarkökur
250 g hveiti
125 g sykur
90 g smjörlíki
1 tsk matarsódi
1 tsk negull
1 tsk engifer
2 tsk kanell
¼ tsk pipar
½ dl síróp
½ dl mjólk
Þessu er blandað saman og hnoðað
með höndunum og mótaðar litlar kúl-
ur með höndunum. Bakist á smurðri
plötu í ofni við 180°C hita.
Fuglakjöt er vinsæll jólamatur. Endur eru
þó ekki algengasta fuglasteikin. Vigdís
Fjeldsted lífeindafræðingur hefur haft önd
með gráfíkjum, eplum og brúnkáli í jóla-
matinn í 43 ár. Hún segir hér Guðrúnu
Guðlaugsdóttur frá jólamatseðlinum.
Morgunblaðið/Þorkell
Vigdís Fjeldsted í eldhúsinu sínu, tilbúin í jólaslaginn.
FUGLAKJÖT er talsvert vinsælt
sem jólamatur. Hver kannast ekki
við rjúpurnar frægu og jólagæsina
sem litla stúlkan með eldspýturnar
sá í draumsýn í loga síðustu eldspýt-
unnar? Endur eru óvenjulegri jóla-
matur en greinilega mjög góðar ef
marka má þá hefð sem skapast hef-
ur í fjölskyldu Vigdísar Fjeldsted,
lífeindafræðings hjá Landspítalanum
við Hringbraut.
„Ég er búin að hafa önd í jólamat-
inn í 43 ár,“ segir Vigdís Fjeldsted
við blaðamann Morgunblaðsins, sem
spyr að bragði hvers vegna öndin
hafi orðið fyrir valinu í upphafi en
ekki rjúpa, gæs eða kalkúni?
Setti saman uppskrift
að öndinni
„Föðurbróðir minn var bóndi í
Andakíl og á næsta bæ, Ausu í
Andakíl, var gott andabú. Ég frétti
af þessu árið 1963, þá var ég nýlega
byrjuð að búa og fyrstu jólin mín
sem húsmóður framundan. Ég kom
við í Ausu og keypti endur í nóv-
Önd með eplum
og gráfíkjum og
Ingibjargarkökur