Morgunblaðið - 25.11.2005, Blaðsíða 24

24 Jólablað Morgunblaðsins 2005
LEPPALÚÐI er nú eig-
inlega lagstur í kör, karl-
anginn. Í hittifyrra voru
ekki öll börn jafnhrifin af
honum svo það er ekki víst
að hann fái bæjarleyfi í ár,
ekki nema að hann lofi að
vera góður og vænn við
börnin og aðra gesti Jóla-
þorpsins,“ segir Helga sem
sér um skipulag og und-
irbúning að Jólaþorpinu í
Hafnarfirði. Jólaþorpið er í
raun fyrsti alvöru jólamark-
aðurinn hér á landi og er
hann að erlendri fyrirmynd.
„Það var starfsmaður Hafnarfjarð-
arbæjar sem lærði í Heidelberg í
Þýskalandi og kynntist þar jóla-
markaðshefðinni og flutti hugmynd-
ina hingað yfir í Hafnarfjörð fyrir
þremur árum. Þá hóf Hafnarfjarð-
arbær þetta samstarf við Sparisjóð
Hafnarfjarðar og úr varð Jólaþorp-
ið.“
Jólamarkaðir með þessu sniði
tíðkast víða í Evrópu, það myndast
mikil stemmning við sölubásana
enda þykja þeir ómissandi hluti af
jólaundirbúningnum bæði í Skand-
inavíu, þýskumælandi löndum og
Mið-Evrópu. Þá er litlum kofum
komið fyrir á aðaltorgi bæjarins og
þar er yfirleitt boðið upp á fallegt
jólaskraut, handunnin tréleikföng,
kerti og annað sem tengist jólunum.
Yfirleitt er boðið upp á fjölbreytt
úrval af mat og drykk til að ylja
gestum. Sá sem þetta ritar hefur
borðað metralanga pylsu á jóla-
markaði í Berlín, djúpsteiktar kart-
öflukökur með hvítlauk í Vínarborg,
reyktan ál í Stokkhólmi, grillaða
klobasa-pylsu í Prag og soðköku í
Kraká og allstaðar hefur verið boðið
upp á heita drykki, súkkulaði með
rjóma, glögg með rúsínum, púns
með rommi eða jólate.
Það er ánægjulegt að þessi hefð
skuli vera að ná fótfestu hér á Ís-
landi og spennandi að sjá hvaða sér-
íslenska brag við getum sett á hinn
hefðbundna jólamarkað. Kleinur og
kakó?
Nýtt Thorsplan
Hafnarfjarðarbær hefur keypt
hingað til lands tuttugu sérsmíðaða
jólamarkaðskofa frá Þýskalandi og
er mikil ásókn í að fá aðstöðu í þeim
og komast færri að en vilja. Hið ný-
uppgerða Thorsplan í hjarta bæj-
arins er vettvangur Jólaþorpsins
enda var það hannað með það í
huga. Það er skjólgott, niðurgrafið,
kringlótt torg með fallegri tjörn og
sviði. Allt í kringum torgið eru
grenitré sem börn á leikskólum
bæjarins hafa skreytt. Á miðju torg-
inu er stóra jólatréð sem er gjöf frá
Frederiksberg, vinabæ Hafn-
arfjarðar í Danmörku og það verður
kveikt á því með viðhöfn á morgun
klukkan tvö.
Helga segir að framboðið í Jóla-
þorpinu verði með besta móti að
þessu sinni. „Í ár verðum við með
sælgætisgerð, bakarí, fisksala með
harðfisk og jólasíld og fleira í þeim
dúr. Það verður hægt að láta taka af
sér mynd með jólasveininum, hvísla
jólagjafaóskum sínum í hans skiln-
ingsríka eyra og einnig verður hægt
að stinga höfðinu í gat á fígúru sem
Brian Pilkington gerði, láta vin eða
vandamann smella af mynd og búa
síðan til jólakort úr því. Við verðum
með glerlistamenn og listmálara
sem bjóða listmuni sína til sölu og
fleira og fleira, það verður hægt að
fá póststimpil Jólaþorpsins á jóla-
póstinn sinn. Síðan verðum við með
eitt góðgerðarhús, það eru systur úr
Karmelita-klaustrinu sem koma aft-
ur þriðja árið í röð. Þær eru mjög
ánægðar með að fá að vera með
enda hafa þær laðað fólk til sín. Þær
selja kerti og ýmislegt sem þær
hafa sjálfar búið til í höndunum.
Síðan verður skemmtidagskrá alla
dagana frá tvö til fjögur og þar
koma fram hafnfirskir kórar og
skólahljómsveitir og skemmtiatriði
frá leikhúsunum og þekktar persón-
ur sem munu höfða til krakkanna og
svo verður hátíðardagskrá hjá okk-
ur á Þorláksmessu.“
Opið allar helgar í desember
Jólaþorpið verður opið allar helg-
ar í desember frá tólf á hádegi til
fjögur og til hálf ellefu á Þorláks-
messu. Helga segir að Grýla muni
láta sjá sig. „Grýla er orðin mjög
spennt að mæta, hún er alltaf að
senda mér sms og spyrja um Jóla-
þorpið. Það er alveg óhætt að heilsa
upp á hana því hún hefur meyrnað
með aldrinum, hún fór nefnilega til
næringarfræðings og fékk þær ráð-
leggingar að það væri óhollt að
borða óþekk börn og síðan þá hefur
hún grennst um tvöhundruð börn.
Hún kemur á morgun með einn
jólasvein með sér. Grýla og jóla-
sveinarnir kunna að sjálfsögðu ákaf-
lega vel við sig í Jólaþorpinu og
Hafnarfirði, hér höfum við víkinga
fyrir og í hrauninu búa auðvitað álf-
ar og forynjur.“ Á Þorláksmessu
verður svo jólaganga sem endar á
Thorsplani þar sem kertum verður
fleytt á nýju tjörninni við hátíðlega
athöfn.
En hvernig er að vera ráðskona
hjá Grýlu og Leppalúða? „Það er
skemmtilegt verkefni, þau eru ákaf-
lega samvinnuþýð og við erum gott
þríeyki og störfum vel saman. Ég
fæ að ráðskast með þau að vild enda
er smá ráðskonurass undir mér. Ég
vona að í framtíðinni verði Hafn-
arfjörður þekktur sem jólabærinn
sem fólk hlakkar til að heimsækja í
notalegheitin á aðventunni.“ Það
verður mjög mikið að gera í Hafn-
arfirði í desember því í tengslum við
Jólaþorpið verður jóladagskrá bæði
í Bókasafni Hafnarfjarðar, Kvik-
myndasafni Hafnarfjarðar og í
Hafnarborg.
Ráðskona Grýlu og Leppalúða
Það getur ekki verið auðvelt starf að vera ráðskona hjá herra Leppalúða og frú
Grýlu en Helga H. Magnúsdóttir er hvergi bangin. Hún hefur sinnt því starfi
undanfarin þrjú ár og líkar vel. Dagur Gunnarsson kom við í Hafnarfirði.
Grýla steikir engar venjulegar kleinur fyrir Leppalúða og drengina sína.
Það er oft handagangur í
öskjunni í Jólaþorpinu.
Gæti þetta verið jólakortið í ár?
Morgunblaðið/Dagur
Ráðskona jólasveinsins hefur í mörg horn að líta á aðventunni.
GRÝLA heldur eldhúsinu sínu
vel hreinu, eins hreinu og hægt
er þegar maður býr í helli. Hún
sópar moldargólfið daglega svo
hellaskúm, sót, ryk, köngullær
og annar ófögnuður safnist
ekki fyrir. Hún notar ösku og
sandinn sem fokið hefur inn um
hellismunnann til að þrífa eld-
húsáhöldin.
Uppáhaldsréttur Leppalúða er
íslensk kjötsúpa að hætti
Grýlu, hún hlýjar svo vel í köld-
um hellinum. Hér áður voru
óþekk börn sett í pottinn, en nú
á tímum þróaðrar næringar-
fræði hafa Grýla og Leppalúði
tekið upp nýtískulega siði og
notast ýmist við nautgripa- eða
sauðakjöt.
Hjá Grýlu fer ekkert til spillis
og henni finnst til dæmis mjög
gott að bragðbæta jólaketsúp-
una með feitum og pattara-
legum köngullóm, en jólasvein-
arnir mega ekki vita af því, þeir
eru nefnilega dauðhræddir við
þær. Grýla hefur alla sína bú-
stjórnarvisku úr bók sem heitir
Kvennafræðarinn eftir Elínu
Jónsson sem var fædd Briem.
Bókin kom út í jólabókaflóðinu
1904.
Ketsúpa að hætti Grýlu
Varúð, þessi uppskrift er ekki
fyrir viðkvæmar sálir
25 kg ket
5 kg nautatungur
10 rjúpur, helst hamflettar
en slíkt pjatt er þó ekki
nauðsynlegt
Lungu, hjörtu og nýru
eftir smekk.
1 svuntufylli af fjallagrösum
10 kg af hvönn, skorin niður
í ca 5 cm bita
berjalyng og blóðberg
eftir smekk
1 strigapoki af jarðeplum,
rófum úr garði bústýrunnar í
Kaldárseli.
1 tunna af vatni úr Kaldá.
Þessu er öllu skellt í pottinn og
soðið vel í nokkra daga, hrært
reglulega í með vendi úr girð-
ingavír eða trjágreinum.
Í eftirrétt eru oftast ábristir og
þá notar hún uppskrift fyrir 15
manns sem hún eldar í blikkfötu
með loki og setur í sjóðandi vatn
yfir eldinum.
Grýla segir jólasveinana verða
nokkuð fituga eftir matinn enda
rekur hún þá í heita laug í Krísu-
víkinni í það minnsta á 10 ára
fresti og þvær þeim með heima-
lagaðri tólgarsápu sem hún hefur
bætt með álkurli úr Straumsvík,
svo óhreinindin náist betur af
strákunum.
Uppskrift frá Grýlu