Morgunblaðið - 25.11.2005, Síða 52

52 Jólablað Morgunblaðsins 2005
HJÓNIN Jóhanna Vigdís Þórðardóttir og Jón
Reykdal eru ákaflega samhent, þau starfa bæði
sem myndlistarmenn. Þau sóttu sömu myndlist-
arskóla og bæði starfa þau sem lektorar í
myndmennt við Kennaraháskólann og svo eru
þau bæði miklir matgæðingar. Þau elda sér-
staka jólaskinku sem er orðin víðfræg enda er
skemmtileg saga á bakvið hina sænskættuðu
skinku.
Skinkuhefðin
Jólaskinkan þeirra er fjölskylduhefð sem á
sín upptök í Svíþjóð þar sem þau voru bæði við
nám í myndlist snemma á áttunda áratugnum.
„Þetta kom þannig til að við tókum út okkar
þroska í matargerðinni á námsárunum í Stokk-
hólmi,“ segir Jón og heldur áfram: „Þá vorum
við komin úr foreldrahúsum og farin að bauka
við að laga mat sjálf. Við leigðum íbúð á Upp-
landsgötunni niðri í bæ en allir vinir okkar
bjuggu á stúdentagörðum utar í borginni. Og
ein jólin þegar Nanna dóttir okkar var nýfædd
fengum við það verkefni að útvega jólasteikina
fyrir vinafagnaðinn.“ Jóhanna tekur við frá-
sögninni því hún man vel hvernig stóð á því að
þau elduðu skinkuna í fyrsta sinn. „Ég hafði
keypt jólablað sænska tímaritsins Allt om mat
og þar var einmitt uppskrift að jólaskinkunni.
Og blaðið góða eigum við ennþá. Þar er talað
við hjón sem eru svo umhverfissinnuð að þau
vilja ekki borða skinku sem hefur verið verkuð
með nítrati og þau krydduðu sína skinku á sér-
stakan hátt og það höfum við einnig gert á einn
máta eða annan allar götur síðan. En, þessi jól
1971 var ég svo upprifin af þessari uppskrift að
það varð úr að við sáum um skinkuna.“
Skinkuilmur ærir óstöðugan
Jón tekur við skinkusögunni og mig er farið
að renna grun í að þessi skinka sé fræg fyrir
meira en að vera vellukkuð jólamáltíð. „Við for-
elduðum skinkuna heima á aðfangadag og
bjuggum svo vel um hana til fóta hjá Nönnu í
barnavagninum því við áttum svolítið ferðalag
fyrir höndum. Við tókum lestina á Odenplan.
Við vorum ein í síðustu lestinni þennan helgi-
dag, fyrir utan nokkra utangarðsmenn sem
húktu þar, trúlegast til að halda á sér hita. Það
heyrðist ekki púst í Nönnu sem var hlýtt á tán-
um. En við sjáum þessa menn einn af öðrum
rakna úr rotinu.“ Jón grípur til leikrænna til-
þrifa og leikur það hvernig utangarðsmennirnir
ranka við sér og fara einn af öðrum að hnusa út
í loftið. „Det luktar skinka [Ég finn ilm af
skinku], jovisst, det luktar skinka [ég er viss um
að ég finn ilminn af skinku]. Við reyndum að líta
sakleysislega út þegar þeir fóru að rífast um
skinkuilminn því einn þeirra fann enga lykt og
benti þeim á að það væri engin skinka sjáanleg
og að það væri þeirra eigin delerium tremens
sem væri að valda þessum ofskynjunum. Þeir
voru komnir í hávaðarifrildi þegar við komum á
endastöðina og rúlluðum okkar jólaskinku út og
heim til vinanna.“ Jóhanna segir að matreiðsla
skinkunnar hafi þróast hjá þeim í gegnum árin.
„Jón getur alls ekki hugsað sér að fylgja þessari
forskrift endalaust.“ Jón segir að uppskriftir
séu ekkert heilagar og að það sé nauðsynlegt að
fabúlera svolítið. Jóhanna hlær að honum og er
greinilega aðeins fastheldnari á gömlu upp-
skriftina. Skinkuhefðin er þeim báðum kær-
komin og för fyrstu skinkunnar í barnavagn-
inum var kannski táknrænni en þau gera sér
sjálf grein fyrir, því mér er það ljóst að skinkan
hefur breyst í ómissandi fjölskyldumeðlim.
„Já,“ segir Jóhanna, „það þykir öllum vænt um
hana“. Jón er nánast dreyminn á svipinn þegar
hann segir: „Hún er ekkert falleg þegar hún
kemur út úr ofninum, hún er nánast grásvört af
öllum piparnum og öðru kryddi. Í ár erum við
spennt að nota franska Provance-kryddblöndu
sem okkur áskotnaðist og við erum með æði
fyrir þessa dagana. Það er óþarfi að hanga allt-
af nákvæmlega í því sama þó að grunn-
hugmyndin sé ávallt eins,“ segir Jón þegar
hann lýsir skinkunni. Þau hafa stundum farið í
kirkju á aðfangadag og Jón segir að því geti
fylgt kvíðaköst og skinkuáhyggjur. „Þá hefjast
gríðarlegir stærðfræðiútreikningar, það þarf að
mæla út hlutföllin milli hitastigs og þess tíma
sem messan tekur. Þá mallar skinkan hér
heima og í kirkjunni stressast ég upp og fer að
ímynda mér allan þann hrylling sem komið gæti
fyrir skinkuna, ofbökuð og þurr inn að beini.“
Jóhanna hlær að þessum áhyggjum og segist
aldrei hugsa út þessa möguleika. Þau fóru að-
allega til að hlusta á dóttur sína og tengdason
syngja í kirkjunni en Jón segir að nú hafi þau
ekki lengur þá ástæðu og eftir því sem hann
eldist þá magnast skinkuáhyggjurnar margfalt
og hann er hættur að leggja það á sig og fjöl-
skylduna. Þau leggja bæði áherslu á að þau geti
vel haldið skinkulaus jól, það er engin skylda að
hafa skinku, en hún er trúlegast eini fasti
punkturinn í matreiðslu þeirra hjóna. „Hún er
góð, hún er auðfáanleg og matreiðir sig að
miklu leyti sjálf í ofninum og því höfum við leit-
að á náðir hennar oftar en ekki,“ segir Jóhanna
til skýringar.
Ábendingar og þjóðráð
Skinkuna kaupa þau án undantekningar hjá
Birni í Kjöthöllinni í Skipholti, þar nægir að
Sænska jólaskinkan
Á námsárunum fóru Jón
Reykdal og Jóhanna Vigdís
Þórðardóttir í jólaboð með
veislu í farangrinum. Dagur
Gunnarsson bað þau að segja
sér frá sögufrægri jólaskinku.
Morgunblaðið/Kristinn
Jón og Jóhanna eru samhent og samtaka í matargerðinni eins og flestu sem þau taka sér fyrir hendur.
Jón málaði hátíðarmatseðilinn.
Listræn og metnaðarfull borðskreyting Jóhönnu heillaði veislugesti með einfaldleik sínum og glæsileika.