Morgunblaðið - 03.12.2005, Blaðsíða 18

18 LAUGARDAGUR 3. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
T
uttugasti og fyrsti febrú-
ar 2002 var stormasam-
ur dagur í sögu fjöl-
miðla- og afþreyingar-
fyrirtækisins Norður-
ljósa. Þá afhenti Hreggviður
Jónsson, forstjóri fyrirtækisins,
uppsagnarbréf sitt og lét af störfum
samdægurs og einnig sagði fjár-
málastjóri fyrirtækisins starfi sínu
lausu. Sama dag mættu starfsmenn
skattrannsóknarstjóra í húsakynni
fyrirtækisins og lögðu hald á ýmis
gögn þess.
Tveimur mánuðum fyrr, eða 21.
desember 2001, höfðu Norðurljós
og bankar fyrirtækisins undirritað
svonefndan kyrrstöðusamning sem
gerður var vegna erfiðrar skulda-
stöðu Norðurljósa. Kyrrstöðusamn-
ingurinn og brotthvarf Hreggviðs
frá Norðurljósum eru meðal þess
sem rætt er í nýútkominni bók Ein-
ars Kárasonar, Jónsbók. Þar er
haft eftir Jóni Ólafssyni að enn
þann dag í dag viti hann ekkert um
hvers vegna Hreggviður kaus að
láta af störfum í febrúar 2002. Í
bókinni segir einnig að ljóst sé að
Jón, sem var staddur í Frakklandi
þegar hann frétti af uppsögn
Hreggviðs og skattrannsókninni,
hafi, að minnsta kosti á þeim tíma,
ekki efast um að tengsl væru á milli
útgöngu forstjóra fyrirtækisins og
húsleitar skattrannsóknarstjóra í
því.
Ástæður uppsagnar end-
urtekin brot Jóns á kyrr-
stöðusamningi
Hreggviður segir ummæli Jóns
um brotthvarf sitt frá Norður-
ljósum í bókinni vera með ólík-
indum og að ekki verði við þau un-
að. „Meginástæður þess að ég hætti
störfum hjá Norðurljósum voru
endurtekin brot Jóns á kyrr-
stöðusamningnum og lítill stuðn-
ingur hans við stjórnendur fyrir-
tækisins í þeirri viðleitni þeirra að
endurskipuleggja fjárhag þess. Um
þetta var Jóni fullkunnugt,“ segir
Hreggviður.
Spurður um aðdraganda kyrr-
stöðusamningsins segir Hreggviður
að undir árslok 2001 hafi verið svo
komið að Norðurljós hafi átt í erf-
iðleikum með að greiða afborganir
og vexti af lánum sem höfðu hækk-
að úr 3,7 milljörðum króna í tæpa 5
milljarða króna vegna gengisbreyt-
inga. „Vegna þessa höfðu verið við-
ræður í gangi um nokkurt skeið á
milli Norðurljósa og banka fyrir-
tækisins sem stóðu að svokölluðu
sambankaláni frá árinu 1999.
Ákveðin tímamót urðu í þessum
viðræðum þegar skrifað var undir
kyrrstöðusamninginn við bankana
21. desember 2001,“ segir Hregg-
viður.
Átti að leggja til 300 milljónir
Samningurinn kvað á um fjár-
hagslega endurskipulagningu Norð-
urljósa á tímabilinu janúar til apríl
2002. Undir hann skrifuðu Norður-
ljós, Jón Ólafsson, sem aðaleigandi
félagsins og þeir bankar sem tóku
þátt í sambankaláninu frá 1999.
Landsbanki Íslands var aðili að
sambankaláninu ásamt því að vera
eftirlitsaðili með því og sjá um yf-
irdráttarlán. Í samningnum skuld-
bundu bankarnir sig til að inn-
heimta ekki vexti og afborganir af
lánum á gildistíma hans, væri stað-
ið við samninginn. Jafnframt skuld-
batt aðaleigandi félagsins sig til að
leggja Norðurljósum til 300 millj-
ónir í nýju hlutafé á samningstím-
anum.
Hreggviður segir að samkvæmt
samningnum hafi aðaleiganda borið
að greiða 100 milljónir eins fljótt og
auðið væri eftir undirritun samn-
ingsins, 50 milljónir eigi síðar en
15. janúar 2002, aðrar 50 milljónir í
síðasta lagi 15. febrúar og 100 millj-
ónir ekki síðar en 15. mars. Þá hafi
sérstaklega verið tekið fram í
samningnum að þessi framlög aðal-
eiganda skyldi einungis nota til að
mæta veltufjárþörf Norðurljósa og
að engar ráðgjafagreiðslur skyldu
inntar af hendi til aðaleiganda fyr-
irtækisins vegna ráðgjafarstarfa.
Tekist á um kröfu Jóns
Hreggviður segir að samkvæmt
viðskiptamannabókhaldi Norður-
ljósa hafi fyrirtækið skuldað Inuit
Enterprises Ltd., ráðgjafarfyr-
irtæki Jóns Ólafssonar, 74 milljónir
króna þegar skrifað var undir
samninginn við bankana í lok árs
2001. Skuldin hafi verið tilkomin
vegna sölu fyrirtækisins á ráðgjöf
sem Jón átti að sjá um að inna af
hendi. „27. desember krafðist Jón
þess að Norðurljós greiddu Inuit
Enterprises 16 milljónir upp í þessa
skuld. Það var tekist á um þessa
kröfu vegna þess að ég gerði Jóni
grein fyrir því að þetta væri brot á
samningnum við bankana,“ segir
Hreggviður. Hann bætir við að
upphæðin hafi verið greidd og hafi
Jón skýrt frá því að hann væri að
vinna að því að koma með sína inn-
greiðslu í félagið.
Önnur greiðsla aðaleigandans
samkvæmt kyrrstöðusamningnum
átti að greiðast eigi síðar en 15.
janúar 2002, en Hreggviður segir
þá greiðslu ekki hafa borist frekar
en fyrri greiðsluna. Næst hafi dreg-
ið til tíðinda í málinu 11. febrúar
2002. Þá hafi fjármálastjóra Norð-
urljósa borist tilkynning frá tilsjón-
armanni Inuit Enterprises Ltd. hjá
Rothschild-bankanum, þess efnis að
eftirstöðvar viðskiptakröfu Inuit
Enterprises á hendur Norður-
ljósum, alls 58 milljónir, hefðu verið
yfirfærðar og ánafnaðar fyrirtæk-
inu Jón Ólafsson & Co sf.
56 milljónir greiddar
inn á reikninga Jóns
Hreggviður segir að þremur dög-
um seinna, 14. febrúar, hafi Jón
komið á skrifstofu Norðurljósa og
krafist þess að 40 af 58 milljóna
króna skuld við Jón Ólafsson og Co
sf. yrðu greiddar samdægurs. „Ég
er seinþreyttur til vandræða en
þarna var þolinmæði mín gagnvart
vinnubrögðum Jóns Ólafssonar
þrotin og ég gekk út nokkrum dög-
um síðar,“ segir Hreggviður. Þegar
hann hætti störfum hjá Norður-
ljósum 21. febrúar voru liðnir tveir
mánuðir frá því kyrrstöðusamning-
urinn við bankana var undirritaður,
en þann dag hafði enn engin
greiðsla borist frá Jóni. Hins vegar
hafði fyrirtækið þá greitt 56 millj-
ónir króna inn á reikninga Jóns í
samræmi við kröfur hans um
greiðslur fyrir ráðgjafarstörf í þágu
Norðurljósa. „Jón vissi vel að hann
var að brjóta samninginn með þess-
um gjörningi,“ segir Hreggviður.
„21. febrúar 2002 þegar Jón Ólafs-
son átti að vera búinn að skila 200
milljónum inn í félagið og var ekki
búinn að skila neinu, bara búinn að
taka út 56 milljónir, þá var mjög
erfitt að átta sig á því hvað mað-
urinn var að hugsa,“ bætir hann
við.
Hringfærsla á peningum
engu skipt fyrir Norðurljós
Hreggviður segir ekki útilokað
að Jón hafi haft í hyggju að láta
þessa peninga fara í hring og skila
sér aftur inn í Norðurljós og að sú
greiðsla yrði þá túlkuð sem hluti af
300 milljóna króna skuldbindingu
hans sem honum bar að greiða
samkvæmt kyrrstöðusamningnum.
„Slíkt hefði auðvitað engu skipt fyr-
ir Norðurljós og sú hringfærsla á
peningum hefði ekki gert neitt til
að bæta greiðslustöðu fyrirtæk-
isins,“ segir Hreggviður.
Í bók Einars Kárasonar er sér-
staklega tekið fram að bankarnir
sem stóðu að sambankaláninu hafi
ekki deilt þeirri skoðun með
Hreggviði að Jón hefði ekki staðið
við þær skuldbindingar sem hann
tókst á hendur með kyrrstöðusamn-
ingnum við bankana. „Ég spyr
hvaða bankar og hvaða menn hjá
hvaða bönkum?“ segir Hreggviður
um þetta atriði. Hann bendir á að
engan þeirra erlendu bankamanna
sem skrifaði undir kyrrstöðusamn-
inginn í desember 2001 sé að finna í
nafnaskrá Jónsbókar. Þar sé aðeins
að finna nafn fulltrúa Landsbank-
ans, sem einu sinni sé nefndur í
bókinni, en þá vegna annars máls.
„Ég hefði talið eðlilegt að bank-
arnir sjálfir eða fulltrúar þeirra
væru inntir svara við því hvort
kyrrstöðusamningurinn hefði verið
brotinn,“ segir Hreggviður. „Það er
athyglisvert að velta því fyrir sér
hver hefur hag af því að þessi full-
yrðing standi óhögguð,“ bætir hann
við.
Í fórum sínum hefur Hreggviður
bréf sem hann sendi fulltrúum
Chase Manhattan-bankans og NIB-
bankans, sem voru í hópi þeirra
banka sem áttu aðild að kyrr-
stöðusamningnum við Norðurljós
og leiddu þá vinnu sem fór fram
undir kyrrstöðusamningnum, þegar
hann hætti störfum hjá fyrirtækinu.
Þar kemur fram að aðaleigandi
Norðurljósa hafi ekki staðið við
þær skuldbindingar sem hann tókst
á hendur með kyrrstöðusamn-
ingnum og þess vegna hafi Hregg-
viður séð sig knúinn til að segja
starfi sínu lausu.
Margsaga um
ástæður uppsagnar
Hreggviður bendir á að Jón
Ólafsson sé orðinn margsaga um
ástæður þess að hann lét af starfi
forstjóra eftir sex ára starf hjá fé-
laginu. Í Jónsbók fullyrði Jón að
hann viti ekki um ástæðurnar en
gefi einnig í skyn að brotthvarfið
tengist rannsókn skattyfirvalda á
Norðurljósum. Hreggviður segir
það furðulegt að reyna að halda því
fram að tengsl hafi verið þarna á
milli. „Ef ég hefði komið nálægt
þessu hefði ég ekki valið þennan
dag til að ganga út. Slíkt hefði verið
fáránleg ráðstöfun af minni hálfu.
Auðvitað var það erfitt fyrir mig að
taka þá ákvörðun að hætta. Ekki
var aðeins um að ræða uppgjör við
Jón heldur var ég líka að skilja við
félagið og starfsfólk þess,“ segir
Hreggviður. „Jón segir núna að
hann tengi saman mína útgöngu úr
fyrirtækinu og rannsókn skattrann-
sóknarstjóra. Hann segist ekkert
geta sannað en hefur samt tekið
fram að hann trúi því ekki upp á
mig að ég hafi tekið þátt í því.
Hans eigin samsæriskenning er því
fallin um sjálfa sig, því hvernig get-
ur þetta verið samsæriskenning ef
ég, sem væri þá annar tveggja aðila
að meintu samsæri, hef ekki tekið
þátt í samsærinu?“ spyr Hregg-
viður.
Sögulegra heimilda ekki leitað
Hreggviður segir að ummæli
Jóns um brotthvarf hans og hugs-
anleg tengsl við skattrannsóknina
sem fram koma í Jónsbók stangist
einnig á við fréttaflutning af málinu
eftir að atburðirnir áttu sér stað.
Rætt var við Jón Ólafsson í Morg-
unblaðinu 22. febrúar 2002, daginn
eftir að Hreggviður hætti störfum
og skattrannsóknarstjóri hóf rann-
sókn sína. Í viðtalinu við Jón kom
fram að „þeir Hreggviður og stjórn
Norðurljósa hafi orðið sammála um
það í október að Hreggviður segði
upp störfum“. Þar var Jón einnig
spurður um aðgerðir skattrann-
sóknarstjóra og svaraði hann því til
að eftir því sem hann best vissi „sé
þar um framhald á gömlu máli að
ræða og einungis tilviljun að að-
gerðir skattrannsóknarstjóra beri
upp á sama tíma og uppsögn
Hreggviðs“. Þá segir í frétt blaðs-
ins sama dag um undirbúning
vegna húsleitar skattyfirvalda að
hann muni „hafa staðið yfir vikum
saman og tilviljun ein ráðið því að
hana bar upp á sama dag og
Hreggviður Jónsson, forstjóri
Norðurljósa, sagði upp störfum“.
Hreggviður bendir á að þessa sé
í engu getið í Jónsbók og sé það
„miður að höfundur bókarinnar
virðist hafa látið ógert að kanna
það sem finna má í sögulegum
heimildum þessu tengt“.
Hreggviður segist hafa komið að
máli við Jón og stjórn Norðurljósa
haustið 2001 og tjáð honum að hann
hefði ekki hug á að starfa áfram
fyrir fyrirtækið. „Ég hafði hins veg-
ar metnað til þess að skilja við fyr-
irtækið í betri stöðu og rætt hafði
verið um að ég myndi láta af störf-
um um mitt ár 2002.“
Fleiri þversagnir
Hreggviður segir að nýr flötur á
málinu nú sé fullyrðing Jóns um að
skattrannsóknarstjóra hafi verið
boðin 20 milljóna króna aukafjár-
veiting ef hann færi í rannsókn á
skattamálum Jóns Ólafssonar, en
þetta kemur fram í Jónsbók og
einnig í viðtali við Jón sem birtist í
Kastljósi Sjónvarpsins 15. nóvemb-
er sl. „Ef Jón trúir þessu þá sé ég
ekki hvernig hann tengir þetta
mínu brotthvarfi. Þarna er komin
fram enn ein þversögnin við það að
ég hafi tengst málinu. Ekki nema
ég eigi að hafa verið svo valdamikill
að geta haft um það að segja að
þessi aukafjárveiting fékkst,“ segir
Hreggviður.
Hreggviður Jónsson, fyrrverandi forstjóri Norðurljósa
Jónsbók „dapurleg
tilraun til hvítþvottar“
56 milljónir úr sjóðum Norðurljósa runnu inn á
reikninga Jóns Ólafssonar frá desember 2001
og fram í febrúar 2002, en í svonefndum kyrr-
stöðusamningi, sem Norðurljós gerðu við
helstu lánardrottna 21. desember 2001 vegna
erfiðrar skuldastöðu fyrirtækisins, var skýrt
kveðið á um að engar greiðslur skyldu renna til
aðaleiganda þess á samningstímanum. Elva
Björk Sverrisdóttir ræddi við Hreggvið Jóns-
son um starfslok hans hjá Norðurljósum, sam-
skiptin við Jón Ólafsson og fleira sem tengist
nýútkominni bók Einars Kárasonar, Jónsbók.
Morgunblaðið/Golli
Hreggviður Jónsson, fyrrverandi forstjóri Norðurljósa.
SJÁ SÍÐU 20