Morgunblaðið - 03.12.2005, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 3. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
KENNARAVERKFALLIÐ haustið
2004 var svo að segja óumflýjanlegt
vegna mismunandi áherslna kennara
og launanefndar sveitarfélagana á
kjarasamninga sem gerðir voru árið
2001. Heimila ætti sveitarfélögum að
semja við sína kennara og færa
launaákvarðanir í meira mæli út í
skólana.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í skýrslu starfshóps mennta-
sviðs Reykjavíkurborgar, sem falið
var að gera úttekt á ferli kjaravið-
ræðna grunnskólakennara við sveit-
arfélögin árið 2004, sem leiddu af sér
langvinnt verkfall kennara, en
skýrslan var kynnt fjölmiðlum í gær.
Í starfshópnum sátu þau Ómar H.
Kristmundsson stjórnsýslufræðing-
ur, Ragnar Árnason lögfræðingur og
Lára V. Júlíusdóttir lögfræðingur.
Stefán Jón Hafstein, formaður
menntaráðs, sagði að ekki hefði verið
ráðist í þetta verkefni til þess að
finna blóraböggla, heldur hefði
markmiðið verið að finna leiðir til
þess að forðast átök af þessu tagi í
framtíðinni. „Ég leyfi mér að tala
fyrir hönd þeirra sem við höfum sest
að borði með, bæði kennara og
samninganefndar okkar, þegar ég
segi að við séum tilbúin til að líta á
þetta gagn sem leiðarvísi til framtíð-
innar, en ekki sakbendingu um það
sem gerðist í fortíðinni.“
Stefán sagði aðspurður að þetta
væri í fyrsta skipti sem samninga-
viðræður hefðu verið gerðar upp eft-
ir á með þessum hætti, venjulega
væru báðir aðilar uppgefnir þegar
samningar hefðu náðst og hugsuðu
ekki meira um samningaferlið. Nú
hefði verið ákveðið að kafa ofan í það
og reyna að læra af því. Í skýrslunni
er samningaferlið rakið, og benda
höfundar hennar á leiðir til úrbóta
sem geta gagnast við kjaradeilur í
framtíðinni. Þar segir m.a. að draga
þurfi úr miðstýringu bæði hjá kenn-
urum og launanefnd sveitarfélaga.
Heimila þurfi einstökum sveitar-
félögum að semja við sína kennara,
og færa aukinn hluta af launaákvörð-
unum til sveitarfélaga og einstakra
skóla. Einnig þurfi að auka svigrúm
skólastjóra til launaákvörðunar.
Einnig þarf að auka samstarf milli
samningsaðila milli kjarasamninga-
viðræðna, hafa virkt starf í sam-
starfsnefnd og leggja áherslu á að
leysa mál án þess að þau fari til dóm-
stóla. Gera þarf meiri kröfur um for-
vinnu á kröfugerð, t.d. með því að
Kennarasambandið kalli til sérfræð-
inga á sviði launa- og kjaramála til að
aðstoða við kröfugerðir og annast út-
reikninga.
Bent er á að erfitt hafi verið að
koma í veg fyrir verkfall sökum mis-
munandi áherslna kennara, sem
vildu hverfa frá stórum hluta breyt-
inga sem gerðar voru með kjara-
samningi árið 2001, og launanefnd-
arinnar, sem vildi stíga fleiri skref í
anda samningsins frá 2001. Einnig
hafi aukið mjög á vandann að kröfu-
gerð kennara hafi verið „mjög illa
unnin og kostnaður vegna hennar
var mun meiri en ásættanlegur var
fyrir sveitarfélögin“.
Óútkljáð deilumál frá 2001
Skýrsluhöfundar gera þrennskon-
ar athugasemdir við vinnuferlið. Í
fyrsta lagi að undirbúningur hafi
verið ófullnægjandi, samstarf deilu-
aðila hafi verið stirt – ólíkt því sem
hafi verið í aðdraganda kjarasamn-
inga árið 2001. Óútkljáð deilumál frá
samningnum 2001 hafi í raun komið í
veg fyrir að samningsaðilar hafi get-
að einbeitt sér að nýjum samningi.
Í öðru lagi segja skýrsluhöfundar
að deilunni hafi verið vísað til rík-
issáttasemjara áður en reynt hafi á
samningsvilja viðsemjenda. Þar hafi
vantraust Kennarasambands Ís-
lands gagnvart einum einstaklingi í
launanefnd sveitarfélaga spilað inn í,
en í tillögum skýrsluhöfunda er bent
á að velja þurfi menn í samninga-
nefndir sem ætla megi að geti unnið
með og njóti trausts gagnaðila. Í
þriðja lagi segja höfundar að tveggja
mánaða hlé á viðræðum vegna sum-
arleyfa hafi haft mikil áhrif.
Óafturkræft tjón
Skýrsluhöfundar benda að lokum
á að kjaradeilur sveitarfélaga og
kennara varði almannahagsmuni þar
sem börn og foreldrar þeirra, sem
ekki eiga aðild að deilunni, verða fyr-
ir óafturkræfu tjóni vegna verkfalla.
Það hafi ítrekað gerst í gegnum tíð-
ina með kennaraverkföllum, og að
því leyti hafi kjarabarátta kennara
nokkra sérstöðu. Erfitt sé að sjá að
lögbundin réttindi barna til skóla-
göngu eigi sjálfkrafa að víkja fyrir
réttindum kennara til að ná fram
kröfum sínum með verkföllum.
„Brýnt er að hið opinbera og stétt-
arfélög kennara skoði með skipu-
lögðum hætti hvernig megi komast
hjá slíkum alvarlegum kjaradeilum í
framtíðinni og hvernig unnt sé að
tryggja betri sátt um kjör kennara
en verið hefur,“ segja skýrsluhöf-
undar að lokum.
Ný skýrsla menntaráðs Reykjavíkurborgar um aðdraganda kennaraverkfallsins 2004
Ágreiningurinn gerði
verkfall óumflýjanlegt
Morgunblaðið/Kristján
„Erfitt er að sjá að lögbundin réttindi barna til skólagöngu eigi sjálfkrafa að víkja fyrir réttindum kennara til að ná
fram kröfum sínum með verkföllum,“ segir m.a. í nýrri skýrslu um kjaradeilu kennara og sveitarfélaga árið 2004.
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
TENGLAR
..............................................
Sjá nánar á www.mbl.is/itarefni
GREININGARDEILDUM bank-
anna ber saman um að stýrivaxta-
hækkun Seðlabankans í gær hafi ver-
ið í lægri kantinum enda höfðu þær
spáð hækkunum á bilinu 0,25-0,75%.
Greining Íslandsbanka og greining-
ardeild KB banka segja að þessi
ákvörðun tefli trúverðugleika bank-
ans í hættu enda hafa verðbólguhorf-
ur ekki batnað síðan í september.
Þegar Peningamál voru gefin út í lok
þess mánaðar var sterklega gefið í
skyn að vextir yrðu hækkaðir enn
frekar og má að mati ofangreindra
greiningardeilda ætla að bankinn
ætli ekki að standa við stóru orðin að
þessu sinni.
Edda Rós Karlsdóttir, forstöðu-
maður greiningardeildar Lands-
bankans, segir að hækkunin hafi ver-
ið í samræmi við spá deildarinnar þó
hún hafi verið í neðri mörkum henn-
ar. „Ég greini enga stefnubreytingu
hjá bankanum við þessa aðgerð.
Seðlabankinn rekur enn aðhalds-
stefnu og líklega mun hann tilkynna
frekari stýrivaxtahækkun á fundin-
um í janúar nk. Á þessari stundu þyk-
ir mér líklegt að greiningardeildin
muni endurskoða stýrivaxtaspá sína
þannig að gert verði ráð fyrir hærri
vöxtum en áður.“
Eykur ekki trúverðugleikann
Ingólfur Bender, forstöðumaður
greiningardeildar Íslandsbanka, seg-
ir að hækkunin hafi verið undir spá
bankans og býst hann við einhverjum
viðbrögðum á gjaldeyris-, peninga-
og skuldabréfamarkaði á mánudag-
inn nk. „Þar sem menn búast nú við
minni vaxtahækkunum framundan
þá mun krónan líklega veikjast og
óverðtryggðir vextir munu sennilega
lækka. Áhrifin á verðtryggða lang-
tímavexti munu að öllum líkindum
verða lítil.“
Ingólfur segir að hækkunin sé í
sjálfu sér í samræmi við aðhalds-
stefnu Seðlabankans en að þetta sé
öllu minni hækkun en mátti lesa úr
síðustu Peningamálum. „Við bendum
á að það sé óheppilegt að fara fram
með svona mild skilaboð eftir að hafa
gefið út svona hörð skilaboð í sept-
ember. Það er ekki til að auka trú-
verðugleika bankans þegar hann
slær í og úr með svona stuttu milli-
bili.“
Óþarfa áhætta
Ásgeir Jónsson, hjá greiningar-
deild KB banka, segir að þessi hóf-
lega vaxtahækkun á sama tíma og
verðbólguhorfur séu enn dökkar,
muni verða til þess að ýmsir velta
vöngum yfir því hvort stefnubreyting
hafi átt sér stað hjá bankanum. Hann
bendi þó á að Seðlabankinn hafi nú
fleiri tækifæri til þess að breyta vöx-
um og að vaxtabreytingar muni lík-
lega koma í smærri og fleiri stökkum
en verið hefur hingað til. „Þannig
gæti Seðlabankinn hafa valið þá leið
að hækka um 25 punkta nú og áskilja
sér allan rétt til þess að hækka aftur
eftir mánuð í ljósi stöðunnar þá.“
Ásgeir segir það skoðun greining-
ardeildarinnar að engin stefnubreyt-
ing hafi átt sér stað hjá Seðlabanka
Íslands. Hins vegar sé verið að taka
óþarfa áhættu með því að fylgja ekki
eftir með ákveðnari hætti þeim ár-
angri sem náðist í september og
bregðast ekki strax við þeim dökku
verðbólguhorfum sem lýst sé af sér-
fræðingum bankans í Peningamálum.
Greiningardeildir bankanna gagnrýna að hluta til vaxtahækkun Seðlabanka Íslands
Krónan mun lækka áfram
Eftir Kristján Torfa Einarsson
kte@mbl.is
„ÉG HEF áður sagt að ég telji
ekki forsendur fyrir frekari
vaxtahækkunum og stend við
það,“ segir Halldór Ásgrímsson
um stýrivaxta-
hækkun Seðla-
banka Íslands.
„Seðlabankinn
hefur hins vegar
hækkað vextina
minna en bank-
arnir gerðu ráð
fyrir og talar
ekki um frekari
vaxtahækkanir
á næstunni, eins og hann hefur áð-
ur gert. Ég tel því að um stefnu-
breytingu sé að ræða sem ég
fagna. Eins kemur fram hjá Seðla-
bankanum að hann hefur lækkað
verðbólguspá sína, sem eru góð
tíðindi. Þess vegna finnst mér
þetta sýna að við búum við stöð-
ugleika í efnahagsmálum og það
sé ekki ástæða til að óttast um
hann á næstu misserum eins og
margir hafa viljað halda fram.“
Gengisbreytingar
verði ekki í stökkum
Eftir hækkun stýrivaxta uppá
0,25 prósentustig sem tekur gildi
6. desember verða stýrivextir
orðnir 10,50% og segir Halldór að
Seðlabankinn hefði aldrei stigið
minna skref en sem nemur 0,25 úr
því að vaxtahækkun var á dag-
skrá bankans á annað borð. „En
bankarnir hafa gert ráð fyrir
meiri hækkun þannig að ég tel að
þetta muni ekki koma til með að
hafa áhrif á gengið. Ég tel að
gengið muni halda áfram að
breytast eitthvað en það er mik-
ilvægt að það gerist ekki í neinum
stökkum.
Mér sýnist ekki ástæða til að
óttast það.“
Fagnar
stefnubreyt-
ingu Seðla-
bankansGEIR Haarde utanríkisráðherra telur það til marks um
hyggilega ákvörðun hjá stjórnendum Seðlabanka Ís-
lands að hækka vexti ekki meira en raun ber vitni enda
hafi fyrri vaxtahækkanir skilað því markmiði sem stefnt
var að af hálfu bankans. „Ég tel því tímabært að gera þá
stefnubreytingu sem mér finnst þessi ákvörðun vera til
marks um,“ segir Geir. „Markaðsaðilarnir höfðu spáð
meiri vaxtahækkun en stundum getur verið nauðsynlegt að koma þeim á
óvart.“
„Hyggileg ákvörðun“
„VIÐ fundum ekki inntökubeiðni
föður Ólafs, Gríms Kristgeirssonar, í
Iðnaðarmannafélagið en við fundum
inntökubeiðni hans í Verkalýðs-
félagið Baldur,“ sagði Sigurður Pét-
ursson, verkefnisstjóri 100 ára af-
mælishátíðar Iðnskóla á Ísafirði, en
hann afhenti Ólafi Ragnari Gríms-
syni, forseta Íslands, inntökubeiðni
föður hans, Gríms rakara, á afmæl-
ishátíð sem haldin var í gær. Sig-
urður segir að fjölmennt hafi verið
og sérstaklega gleðilegt hversu
margir iðnaðarmenn frá Ísafirði og
nágrannabyggðum mættu til veisl-
unnar. Margar góðar gjafir voru af-
hentar við tækifærið og m.a. voru
veittar fimm milljónir úr sjóði skila-
nefndar Iðnaðarmannafélags Ísfirð-
inga, og vilyrði um þrjár milljónir til
viðbótar, til uppbyggingar húsa-
smíðabrautar sem farið var af stað
með í haust. Þá var efnt til sýningar
á verkfærum, munum og skjölum
sem tengjast iðnaðarmönnum og
iðnmenntun.
100 ára afmæli iðnmenntunar á Ísafirði
Fundu inntöku-
beiðni Gríms rakara
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson