Morgunblaðið - 28.12.2005, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 28. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Halldór Ásgrímssonforsætisráðherrasendi formanniKjaradóms bréf í
gær þar sem óskað er eftir því
að Kjaradómur endurskoði fyrri
ákvörðun sína um að hækka
laun kjörinna fulltrúa um 8%.
Þessi ákvörðun var tekin að
höfðu samráði við formenn
stjórnarandstöðuflokkanna.
Halldór sagði eftir að hann
hafði átt fund með aðilum vinnu-
markaðarins að menn spyrðu
eðlilega hvers vegna tilmælin
vörðuðu eingöngu laun kjörinna
fulltrúa. „Það er einfaldlega af
þeirri ástæðu að þeir aðrir sem
Kjaradómur fjallaði um eru
fyrst og fremst dómarar, hér-
aðsdómarar og hæstaréttar-
dómarar, ásamt örfáum emb-
ættismönnum. Ég tel að það sé
ekki við hæfi að framkvæmda-
valdið og löggjafarvaldið hlutist
til um kjör dómara. Við verðum
að virða sjálfstæði dómstólanna.
Ég hef í sambandi við þetta
bréf rætt við formenn stjórn-
málaflokka sem eiga fulltrúa á
Alþingi, jafnframt formenn
þingflokka og forseta Alþingis.
Þessari beiðni minni hefur verið
tekið mjög vel af þeim þannig að
hún er styrkt af samtölum við
þá. Í framhaldi af því vænti ég
þess að Kjaradómur fallist á það
að taka þessi mál til endurskoð-
unar og veit reyndar að það hef-
ur þegar verið boðaður fundur í
Kjaradómi á morgun.“
Halldór sagði að aðilar vinnu-
markaðarins hefðu lýst því yfir
að þessi nýjasti úrskurður
Kjaradóms gæti valdið miklum
óróa á vinnumarkaði. Stöðug-
leiki í launamálum væru undir-
staða þess að hægt væri að
halda stöðugleika í efnahagslíf-
inu. „Ég tel að Kjaradómur geri
sér alveg grein fyrir alvöru
málsins.“
Lögin endurskoðuð
Ýmsir hafa kallað eftir að lög-
um um Kjaradóm verði breytt
þannig að ein stjórnsýslunefnd
en ekki tvær úrskurði um laun
æðstu embættismanna lands-
ins. Halldór sagðist geta tekið
undir að núverandi fyrirkomu-
lag væri gallað.
„Þetta gengur ekki eins og
það er, að mínu mati. Ríkis-
stjórnin mun hefja athugun á
því hvernig mætti koma þessum
málum betur fyrir, fyrst og
fremst til að tryggja samræmi
milli úrskurðaraðila. Það verður
gert,“ sagði Halldór. Sam-
kvæmt lögunum ætti Kjara-
dómur að setja meginforsendur
fyrir úrskurði kjaranefndar.
Samkvæmt úrskurði frá um-
boðsmanni Alþingis væri kjara-
nefnd hins vegar ekki undir-
stofnun Kjaradóms. Það væri
því fullt tilefni til að skýra þetta
betur til að tryggja samræm-
ingu í vinnubrögðum.
Halldór sagðist ekki líta svo á
að hann væri að blanda sér í
störf Kjaradóms með ákvörðun
sinni. „Ég er að óska eftir að
Kjaradómur taki þetta til end-
urskoðunar í ljósi þeirra að-
stæðna sem eru uppi. Það er að
sjálfsögðu ekki æskilegt að for-
sætisráðherra þurfi að vera í
þeirri stöðu, en ég tel einfald-
lega að sú staða sé uppi nú að
mér beri skylda til þess.“
Halldór sagðist ekki sjá neina
ástæðu til að kalla Alþingi sam-
an. Það mætti spyrja hvað Al-
þingi ætti að gera.
Liggur ekki fyrir
hvort annað fyrir-
komuleg sé betra
Geir H. Haarde utanríkisráð-
herra sagðist telja að viðbrögð
forsætisráðherra við ákvörðun
Kjaradóms væru eðlileg miðað
við hvernig málið væri vaxið.
Hann sagðist ekki telja að hægt
hefði verið að ganga lengra.
„Við beinum því til Kjaradóms
Forsætisráðherra ritaði formanni Kjaradóms bré
Kjaradómur kveði u
Fulltrúar Alþýðusambands Ísland
SAMKVÆMT tölum Kjara-
rannsóknarnefndar opinberra
starfsmanna (KOS) hafa laun
sem ákveðin eru af Kjaradómi
og kjaranefnd hækkað talsvert
umfram laun annarra opinberra
starfsmanna. Þannig hækkuðu
laun dómara sem ákveðin eru af
Kjaradómi um 56,5% á árunum
1999–2004, en laun embættis-
manna sem ákveðin eru af
kjaranefnd hækkuðu á sama
tímabili um 52,7%. Launavísi-
tala hækkaði á tímabilinu um
41,6% og launavísitala opin-
berra starfsmanna örlítið meira.
Kjararannsóknanefnd hefur
enn ekki birt neinar tölur um
laun opinberra starfsmanna á
þessu ári þó að þær hefðu átt að
liggja fyrir í september. Ástæð-
an er sú að verið er að skipta um
launabókhaldskerfi hjá ríkinu
og nefndinni hafa ekki borist
tölur frá ríkinu.
Tölur KOS gefa hins vegar
mjög góðar upplýsingar um þau
laun sem ríkið greiðir.
Eins og fram hefur komið í
Morgunblaðinu hafa heildar-
laun héraðsdómara hækkað frá
1. janúar 1999 til 1. 2006 um
79,1%. Þessi laun eru ákveðin af
Kjaradómi, en dómurinn virðist
taka talsvert mikið mið af laun-
um héraðsdómara þegar laun
annarra embættismanna, al-
þingismanna og ráðherra eru
ákveðin. Ef tekið er mið af þeim
hækkunum sem kjaranefnd hef-
ur ákveðið á síðustu 12 mánuð-
um hafa laun embættismanna
sem heyra undir nefndina
hækkað um 68%. Laun ráðherra
og alþingismanna hafa hækkað
yfir 100% á tímabilinu.
Ekki er hægt að draga aðra
ályktun af þessum tölum en að
laun sem Kjaradómur ákveður
hafi hækkað meira en laun sem
kjaranefnd tekur ákvörðun um.
Báðar þessar stjórnsýslunefnd-
ir hafa hins vegar hækkað laun
meira en sem nemur hækkun
launavísitölu og gildir þá einu
hvort miðað er við laun opin-
berra starfsmanna eða laun á al-
mennum markaði.
Saksóknarar og sýslumenn
eru með um 600 þús. í laun
Kjaranefnd hefur ekki birt
opinberlega laun einstakra
embættismanna sem hún fjallar
um.
Nefndin gaf hins vegar upp
laun nokkurra embættismanna í
gær þegar eftir því var leitað.
Þannig verða laun ráðuneytis-
stjóra 829 þúsund á mánuði 1.
janúar nk. og ráðuneytisstjór-
inn í forsætisráðuneytinu verð-
ur þá með 876 þúsund. Saksókn-
arar hjá ríkissaksóknara verða
Kjaranefnd hefur hækkað laun
Hafa ek
launav
# $  
 %&'''(

, 
- .


( -(  /(

- .
0
1-
 
 0
1.
0230-
 
 0230.

3*'

Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
SLOPPIÐ MEÐ SKREKKINN
Með bréfasendingu forsætis-ráðherra til Kjaradóms ígær má segja að þingmenn
og ráðherrar sleppi með skrekkinn
við þá afkáralegu stöðu, sem þeir
hefðu ella lent í; að þiggja launa-
hækkun langt umfram það sem
venjulegir launamenn hafa fengið, en
þurfa jafnframt að útskýra fyrir
kjósendum sínum að halda verði al-
mennum launahækkunum í skefjum.
Kjaradómur endurskoðar væntan-
lega í dag ákvörðun sína frá því fyrir
jól og úrskurðar ráðherrum, þing-
mönnum og forseta launahækkun,
sem er í samræmi við það sem al-
mennt hefur gerzt á vinnumarkaðn-
um.
Bréf forsætisráðherra sýnir auð-
vitað að lögin um Kjaradóm og kjara-
nefnd eru ónýt, fyrst hægt er að
biðja Kjaradóm að endurskoða
ákvörðun sína án þess að atbeini Al-
þingis komi til. Sömuleiðis hlýtur
kerfið að vera ónýtt, fyrst hægt er að
fara fram á að Kjaradómur endur-
skoði aðeins hluta ákvörðunar sinn-
ar, þrátt fyrir lagaákvæðin um að
honum beri að „gæta innbyrðis sam-
ræmis í starfskjörum þeim sem hann
ákveður.“
Beiðni forsætisráðherra er send
Kjaradómi að höfðu samráði við for-
menn allra stjórnmálaflokka og for-
seta Alþingis. Þótt þingið hafi ekki
verið kallað saman nú á milli hátíða
til að breyta lögum um Kjaradóm og
kjaranefnd og málið leyst með þess-
um hætti í staðinn er áfram brýn
þörf á að endurskoða lögin og það
fyrirkomulag á launahækkunum
embættismanna sem þau kveða á um.
Í fyrsta lagi liggur ljóst fyrir að sú
víxlverkun, sem orðið hefur til með
túlkunum Kjaradóms, þar sem hann
ber sig saman við kjaranefnd og öf-
ugt, gengur ekki upp. Hugsanlega er
lausnin sú að sama nefnd úrskurði
um laun beggja hópa, eins og for-
maður Kjaradóms, Garðar Garðars-
son, ýjaði að í bréfi sínu til forsætis-
ráðherra fyrir jól.
Í öðru lagi hlýtur að þurfa að
tryggja að kjör hátt settra opinberra
starfsmanna fylgi því, sem almennt
gerist. Það virðist ljóst að launaþró-
un embættismanna, sem heyra undir
Kjaradóm og kjaranefnd, hefur verið
á skjön við almenna launaþróun á
vinnumarkaði undanfarin ár. Það er
hægt að réttlæta þá þróun mála að
einhverju leyti með því að segja að
þau störf, sem um ræðir, hafi fyrir
nokkrum árum verið of illa launuð.
Síðan hefur hins vegar átt sér stað
mjög veruleg leiðrétting, þótt auðvit-
að sé óraunsætt að gera ráð fyrir að
skattgreiðendur greiði sömu háu
laun og tíðkast hjá tiltölulega fáum
einkafyrirtækjum. Nú hlýtur því að
vera hægt að gera kröfu um skýrara
orðalag í lögum, um að laun þessara
hópa fylgi hinni almennu þróun á
vinnumarkaðnum.
Það er nauðsynlegt að koma í veg
fyrir þann óróa, sem úrskurðir
Kjaradóms og kjaranefndar vekja
með reglulegu millibili á vinnumark-
aðnum. Það er nú verkefni Alþingis
að leysa úr þeim vanda.
ÍSLENZKAN ER LYKILLINN
AÐ LANGSKÓLANÁMI
Unglingar af erlendum upprunaljúka miklu síður framhaldsskóla-
námi en innfæddir Íslendingar. Aðeins
örfá ungmenni, sem fædd eru í Asíu og
flutzt hafa með foreldrum sínum hing-
að til lands, hafa þannig lokið fram-
haldsskólaprófi. Samkvæmt athugun á
ástæðum þessa, sem Anh Dao Tran
menntunarfræðingur hefur unnið og
greint var frá hér í blaðinu fyrr árinu,
er léleg íslenzkukunnátta ein meginor-
sökin. Jafnframt spilar inn í lítil þekk-
ing á valmöguleikum í framhaldsskóla-
kerfinu og þrýstingur á að
unglingarnir vinni fyrir sjálfum sér og
fjölskyldum sínum.
Það er að sjálfsögðu ákveðin þver-
sögn að unglingar af erlendum upp-
runa skuli þannig sitja eftir í sam-
félagi, þar sem mikill meirihluti lýkur
framhaldsskólanámi. Foreldrar þess-
ara ungmenna koma til landsins í von
um betra líf börnum sínum til handa.
Menntunarleysið eykur hins vegar
hættuna á að þau lendi í neðsta lagi
samfélagsins; sitji föst í láglaunastörf-
um og einangrist frá jafnöldrum sín-
um, sem ganga menntaveginn. Þessu
fylgir sömuleiðis aukin hætta á að
þessi börn lendi á glapstigum og að
klíkur unglinga af sama uppruna verði
til, af því að þeir eru ekki gjaldgengir í
samfélagi þeirra, sem kunna vel ís-
lenzku og ganga í framhaldsskóla eða
háskóla. Þá er orðið stutt í kynþátta-
vandamál, sem Íslendingar þekkja sem
betur fer enn aðallega af afspurn.
Það er því mikið til vinnandi að auð-
velda ungmennum af erlendu bergi
brotnum að ljúka framhaldsskólanámi.
Til þessa hefur í bezta falli ríkt skeyt-
ingarleysi um afdrif þessa hóps í
menntakerfinu. Mikilvægasta aðgerðin
til að greiða götu hans er að efla ís-
lenzkukennsluna. Mörgum, sem hafa
beðið um sérstakan stuðning í íslenzk-
unni til þess að geta komizt áfram í
öðrum námsgreinum, hefur verið neit-
að um hann. Skólakerfið hefur einfald-
lega ekki átt ráð til að hjálpa þessum
börnum; fjárveiting hefur ekki verið til
og ekki heldur skýr stefna um það
hvernig staðið skuli að þessari
kennslu.
Í Morgunblaðinu í gær var rætt við
unga stúlku frá Víetnam, Huong Xuan
Nguyen, sem lokið hefur stúdentsprófi
frá Menntaskólanum við Hamrahlíð og
leggur nú stund á vélaverkfræði við
Háskóla Íslands. Hún segir að mesta
hindrunin í vegi nemenda af erlendum
uppruna sé tungumálið. „Ef maður
kann ekki tungumálið er maður stopp
og kemst ekki lengra,“ segir hún. „Ég
vona að fleiri nemendur frá Víetnam
fari að útskrifast úr framhaldsskóla, en
það þarf að hafa öfluga íslensku-
kennslu fyrir þau. Ég fékk frábær
tækifæri og frábæra kennara í kring-
um mig og ég vona að fleiri fái svona
góð tækifæri eins og ég. Ég þekki
mjög marga sem langar mjög mikið að
klára stúdentspróf, en tungumálið er
mesta hindrunin í leiðinni að lang-
skólanámi.“
Það er óhætt að taka undir þetta
með Huong. Það er ekki eingöngu
hagsmunamál þess unga fólks, sem um
ræðir, að því sé hjálpað til að ljúka
langskólanámi og njóta hæfileika sinna
á vinnumarkaðnum. Það er brýnt hags-
munamál alls samfélagsins.
„ÞETTA er skref í rétta átt,“
sagði Grétar Þorsteinsson, for-
seti ASÍ, um bréf forsætisráð-
herra til formanns Kjaradóms.
Ingimundur Sigurpálsson, for-
maður Samtaka atvinnulífsins,
er sama sinnis. Grétar sagði að
afstaða ASÍ í þessu máli væri
skýr. „Við teljum að Kjaradóm-
ur hefði í mesta lagi átt að seil-
ast í þær breytingar sem er að
finna í launavísitölu Hagstof-
unnar. Þarna er hins vegar stig-
ið skref og ég vil skilja það svo
að ríkisstjórnin ætli að taka upp
þessar leikreglur og endur-
skoða þær á vorþingi. Það er af-
ar mikilvægt. Það er mikilvægt
að þessi skrípaleikur sem hefur
einkennt þessar ákvarðanir
allra síðustu ár sé að baki.“
Grétar sagðist hafa staðið í
þeirri trú að Kjaradómur ætti
að leggja línurnar og kjara-
nefnd fylgdi svo í kjölfarið, en
nú tækju báðir aðilar mið af því
sem hinn væri að gera.
Grétar sagði aðspurður að
sér fyndist að Kjaradómur ætti
að endurskoða öll þau laun sem
hann úrskurðaði um 19. desem-
ber sl., ekki bara laun þjóðkjör-
inna fulltrúa.
Skýr skilaboð
Ingimundur Sigurpálsson,
formaður Samtaka atvinnulífs-
ins, sagði að SA væru sátt við
viðbrögð forsætisráðherra við
úrskurði Kjaradóms. „Í þessu
felast skýr skilaboð um að
stjórnvöld vilja sporna gegn
þeirri keðjuverkun sem aug-
ljóslega var að byggjast upp að
undanförnu í sambandi við
launabreytingar. Ég vona að
þetta verði skýr skilaboð inn í
þá umræðu sem verður á vett-
vangi sveitarfélaganna um
miðjan næsta mánuð,“ sagði
Ingimundur.
Forseti ASÍ
og formaður SA
„Skref í
rétta átt“