Fréttablaðið - 16.01.2003, Blaðsíða 16

16 16. janúar 2003 FIMMTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Hvað á
iðnaðarráð-
herra við?
Anna Kristjánsdóttir, líffræðingur
og læknir í Lundi, Svíþjóð, skrifar:
Ítilefni af ummælum í Frétta-blaðinu 14. janúar 2003 vil ég
fá að vita hvað iðnaðarráðherra á
við með orðum sínum að barátta
andstæðinga virkjunarinnar er-
lendis komi verst niður á þeim
sem hana heyja? Ég dreg þessar
„lýðræðislegu samþykktir“ í efa.
Felur lýðræði ekki í sér rétt-
inn til að tala sínu máli, og mót-
mæla ef svo vill? Hvernig getur
þá ráðherra „undrast“? Ríkir
tjáningarfrelsi á Íslandi í dag?
Almennt óttast ég yfirgang
þeirra sem stýra landinu.
Hvað þýðir: „Ég ber ekki
ábyrgð á þessu fólki á erlendri
grund, það er verst fyrir það
sjálft“ ? Hvað er verst fyrir það
sjálft? Iðnaðarráðherra ber
ábyrgð á verkum sínum til nútíð-
ar og framtíðar. Ég ber líka
ábyrgð og þess vegna hef ég
reynt að beita mér eftir megni.
Iðnaðarráðherra er ruglings-
legur í ummælum sínum um
Svía. Tvö sænsk stórfyrirtæki
hafa dregið sig út úr verkefnun-
um. Þau hafa borið við óvissu
fyrirtækisins, en ekki, a.m.k. alls
ekki eingöngu, umhverfissjónar-
miðum. Þessi fyrirtæki stýra
mér vitanlega ekki Svíþjóð enn
og „representera“ ekki sænsku
þjóðina. Vonandi eru sem flestir
Svíar andvígir, en að blanda
kjarnorku og „dubbelmoral“ hér
inn í umræðuna er heldur klént.
„Þeir þykjast geta haft eitthvað
yfir okkur að segja“ Er þetta
minnimáttarkennd? Eða vond
samviska?
Nær væri að reyna að læra af
reynslu nágrannanna, óþarfi að
endurtaka gömul mistök þeirra
og endanlega skilja að Ísland,
þrátt fyrir að vera eyja - er ekki
eitt í heiminum! Skilja hverjar
auðlindir Íslands eru og taka á
því eins og menn hvernig,
hvenær og hvar við ætlum að
nýta þær. ■
Þeirri skoðun hefur verið kastaðfram að breytt kjördæmaskipan
eigi eftir að hafa mikil áhrif á kjós-
endur og kosninga-
baráttuna og þá ef
til vill fyrst og
fremst á fylgi
Framsóknarflokks-
ins. Aukið vægi at-
kvæða fólks í þétt-
býlinu á suðvestur-
horninu muni draga
úr styrkleika
flokksins. Að þeir
tímar séu liðnir að Framsókn sæki
miðlæga stöðu í íslenskum stjórn-
málum til ójafnvægis atkvæða.
En áhrif kjördæmaskipunarinn-
ar geta orðið meiri og víðtækari.
Stærri kjördæmi munu draga úr
gildi sérhagsmuna smærri svæða.
Það mun ekki koma neinum á þing
að lofa malbiki á heiðina. Til þess
eru of margar heiðar í nýju kjör-
dæmunum. Nyrsta heiðin er ekki
mál sem brennur á þeim sem búa
syðst. Þótt nýja kjördæmaskipunin
muni ekki útrýma kjördæmapoti í
einu vetfangi mun hún örugglega
breyta aðferðum potaranna. Þeir
verða að hækka metnað loforðanna;
lofa jarðgöngum í stað vegarspotta;
háskóla í stað grunnskóla. Og þeir
verða að gæta þess að lofa engu í
nyrðri byggðum sem fólk sunnar í
kjördæminu hefur engan hag af.
Kjördæmaskipunin mun því flýta
fyrir þróun færri og stærri byggða-
og þjónustukjarna.
Áhrif kjördæmaskipunarinnar á
kjósendur kann að verða enn
róttækari. Kjördæmin eru það stór
að það er vandséð hvernig fólk í
sitt hvorum enda þeirra getur fund-
ið til meira samkenndar sín á milli
en við íbúa annars staðar á landinu.
Hverjir eru til dæmis sameiginleg-
ir hagsmunir Suðurnesjamanna og
bænda í Hreppunum? Ef til vill er
auðveldast að sameina þetta fólk
með því að bjóða því upp á sam-
eiginlegan óvin; höfuðborgarsvæð-
ið. Slík sölumennska kann að duga
tímabundið en hún gerir það aldrei
til lengri tíma.
Það er líklegt að stærri kjör-
dæmi leiði kjósendur að því að
meta mál í stærra samhengi. Sveit-
arstjórnarkosningar snúast um
nærmálefni en þingkosningar um
landsmálin í heild. Sá frambjóðandi
sem stígur inn á stóra sviðið með
lítil mál getur virst hjáróma.
Ef til vill er þetta óskhyggja. Ef
til vill eru sérhagsmunir byggð-
anna sterkari en heildarhagsmunir
landsmanna þegar á reynir. Og ef
til vill munu kjördæmapotararnir
aftur ná vopnum sínum. En mikið
er það ljúf hugsun að breytt kjör-
dæmaskipan muni draga mátt úr
þeirri hugmynd að hlutverk þing-
manna sé að ná sem mestu úr ríkis-
sjóði til handa kjósendum sínum. ■
Sveitar-
stjórnarkosn-
ingar snúast
um nærmál-
efni en þing-
kosningar um
landsmálin í
heild.
Kjördæmapotara vantar leiksvið
skrifar um áhrif breyttrar kjördæma-
skipunar á landsmálin.
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Laugardaginn 11. janúar birtistá miðopnu Morgunblaðsins
grein eftir Hönnu Birnu Krist-
jánsdóttur, aðstoðarfram-
kvæmdastjóra Sjálfstæðisflokks-
ins, þar sem hún lýsir fjálglega
þeim einstæða árangri sem hún
telur að ríkisstjórnin hafi náð á
liðnum árum. Lífskjör ,,með því
allra besta og allar helstu hag-
stærðir sýna að við lifum nú
mesta samfellda hagsældartíma-
bil sem þjóðin hefur gengið í
gegnum.“ Þessa sjáist víða merki
og Hanna Birna segir það hafa
verið ítrekað staðfest „í innlend-
um og erlendum rannsóknum“.
Að lokinni langri lýsingu á allri
þessari hagsæld segir hún svo:
„Komandi kosningar eiga umfram
allt að snúast um að fólk og fyrir-
tæki fái enn frekari tækifæri til
bættra lífskjara, aukinnar mennt-
unar og góðrar velferðarþjónustu
en um leið frelsi til athafna og
framfara.“
En hvernig skyldi núverandi
ríkisstjórn vilja tryggja þá fram-
tíðarsýn? Sú ríkisstjórn sem nú
situr að völdum hefur æ meir
hneigst í átt til nýfrjálshyggju og
sú stefna felur í sér eftirfarandi
áherslur:
Samkvæmt nýfrjálshyggjunni
á að draga úr samfélagsþjónust-
unni sem kostur er og láta fólk
greiða hana fullu verði. Við sjáum
dæmi um þetta núna, þegar fram-
haldsskólar eru sveltir á fjárlög-
um til að þröngva þeim til að fara
að innheimta skólagjöld. Við sjá-
um þetta líka í heilbrigðisþjónust-
unni á hækkun lyfjakostnaðar og
hækkun komugjalda á heilsu-
gæslustöðvum. Innan Sjálfstæðis-
flokksins eru jafnvel uppi áform
um að einkavæða heilbrigðis- og
velferðarþjónustuna.
Samkvæmt nýfrjálshyggjunni
á að hlutafélagavæða sem mest,
t.d. vatnsveitur, orkukerfi og
hafnir. Því miður hefur hlutafé-
lagavæðing þó hingað til verið
undanfari sölu hjá þessari ríkis-
stjórn, sbr. Landssímann og bank-
ana.
Í anda nýfrjálshyggjunnar
hefur ríkisstjórnin hlíft hátekju-
fólki við sköttum með því að
hækka skattleysismörk þeirra.
Þessi ríkisstjórn hefur líka valið
að setja það í forgang að lækka
verulega skatta til stóreigna-
manna og stórfyrirtækja svo að
skiptir nokkrum milljörðum
króna.
Og samkvæmt nýfrjálshyggj-
unni eru fjármunir þjóðfélagsins
best komnir í höndum sem fæstra
og núverandi ríkisstjórn hefur
svo sannarlega unnið í þeim anda
með því að færa örfáum mönnum
á silfurfati sameign allrar þjóðar-
innar, sjávarauðlindina.
Í „landi tækifæranna“ hjá
Hönnu Birnu er nú svo komið að
ungir menn geta ekki komist að í
sjávarútvegi, þar er nákvæmlega
engin nýliðun. Í „landi tækifær-
anna“ þurfa ungir menn nefnilega
að gerast leiguliðar og leigja
kvóta af lénsherrum. Í „landi
tækifæranna“ eru sjávarbyggðir
að leggjast í eyði af því hér er sov-
éskt haftakerfi á sjávarútvegi
sem bannar fólki að sækja sjóinn
sinn. Frelsi til athafna er því mið-
ur fótum troðið í „landi tækifær-
anna“, en hins vegar má endalaust
„hagræða“ fyrir stórfyrirtækin -
en ekki fólkið í landinu.
Það er alveg ljóst að þrátt fyrir
hagsældarskeið hafa lífskjör
fólks á Íslandi aldrei verið eins
misjöfn og þau eru nú. Það hefur
myndast gjá milli þeirra sem hafa
fengið fullt frelsi til að athafna sig
með auðlind allrar þjóðarinnar og
hinna sem fengu aldrei tækifæri
til þess. ■
framkvæmdastjóri
Frjálslynda flokks-
ins skrifar.
MARGRÉT
SVERRISDÓTTIR
Um daginn
og veginn
,,Land
tækifæranna“
VIRGINIA, BANDARÍKIN, AP Réttarhöld
eru hafin í Fairfax í Virginíuríki
þar sem úrskurða á hvort réttað
verður yfir hinum 17 ára John Lee
Malvo sem fullorðnum manni.
Malvo er grunaður um að standa á
bak við leyniskyttumorðin í
Bandaríkjunum á síðasta ári
ásamt stjúpföður sínum John
Allen Muhammad. Ef ákveðið
verður að leiða Malvo fyrir dóm
sem fullorðinn mann á hann yfir
höfði sér dauðarefsingu.
Saksóknarar í málinu hafa
barist fyrir því að Malvo verði
leiddur fyrir kviðdóm eins og full-
orðinn einstaklingur. Máli sínu til
stuðnings benda þeir á að fingra-
för og önnur sönnunargögn gefi
til kynna að Malvo hafi framið að
minnsta kosti þrjú af morðunum
þrettán auk þess að hafa sært einn
mann lífshættulega. Hann mun
einnig hafa reynt að kúga yfirvöld
til þess að reiða fram tíu milljónir
Bandaríkjadala gegn því að árás-
irnar hættu. ■
Leyniskytturnar fyrir rétt:
Unglingurinn gæti
hlotið dauðarefsingu
RÉTTARHÖLD YFIR LEYNISKYTTU
John Lee Malvo situr við hlið lögmanna
sinna á meðan vitnaleiðslur fara fram til
þess að ákveða hvort hann skuli færður
fyrir rétt sem fullorðinn einstaklingur.
HEIMSÓKN Vladímír Pútín Rúss-
landsforseti stefnir að opinberri
heimsókn hingað til lands og þekk-
ist þar með boð forseta Íslands
sem borið var fram er Ólafur
Ragnar Grímsson heimsótti Rúss-
land fyrir skemmstu. Ekki er ljóst
hvenær af heimsókninni getur orð-
ið enda veður válynd í alþjóða-
stjórnmálum og í mörg horn að líta
hjá Rússlandsforseta.
„Það er ekkert ákveðið með
tímasetningar en þetta ætti að
skýrast þegar líður á árið,“ segir
Sveinn Björnsson, prótókollstjóri
utanríkisráðuneytisins, en þar á
bæ bíða menn tilkynningar frá for-
setaembættinu um hvenær af
heimsókninni verður. „Það getur
orðið í haust eða síðar,“ segir
Sveinn.
Búast má við óvenju miklum
öryggisráðstöfunum í höfuðborg-
inni þegar Rússlandsforseti kem-
ur, jafnvel þeim mestu frá því að
Reagan Bandaríkjaforseti og
Gorbatsjov leiðtogi Sovétríkj-
anna funduðu í Höfða við
Sæbraut:
„Ef og þegar Rússlandsforseti
kemur verða öryggisráðstafanir
miklar og örugglega ekki minni en
þegar Reagan og Gorbatsjov voru
hér. Enda ekki við öðru að búast
eins og ástand heimsmála er,“ seg-
ir Haraldur Johannessen ríkislög-
reglustjóri, sem enn hefur ekki
fengið neinar upplýsingar frá yfir-
völdum um væntanlega heimsókn.
Sendiherra Rússa hér á landi
hefur lýst áhuga á því að Pútín og
Ólafur Ragnar leggi í sameiningu
hornstein að rússneskri rétttrún-
aðarkirkju sem fyrirhugað er að
reisa í Reykjavík. Hafa Rússar
áhuga á hafnarsvæðinu og verið í
samningaviðræðum við Reykja-
víkurborg um að fá lóð vestan við
gamla Slippinn við Geirsgötu. Með
þeirri staðsetningu vilja þeir vera í
nálægð við rússneska sjómenn
þegar þeir koma að landi. Tölu-
verður fjöldi fólks hér á landi mun
vera í rússnesku rétttrúnaðar-
kirkjunni og finnst mörgum tími
til kominn að reisa hér kirkju.
eir@frettabladid.is
Pútín
á leiðinni
Mestu öryggisráðstafanir í höfuðborginni frá
því Reagan og Gorbatsjov funduðu í Höfða.
Utanríkisráðuneytið í viðbragðsstöðu. Ósk um
að Rússlandsforseti leggi hornstein að Rétt-
trúnaðarkirkju við Geirsgötu.
PÚTÍN RÚSSLANDSFORSETI
Á skíðum í Úralfjöllum í síðustu viku.