Fréttablaðið - 30.11.2003, Side 27

Ævisagnamarkaðurinn verðurseint fullmettur eins og sést
best á því að þessi gamalgróna
bókmenntategund tröllríður nú,
sem fyrr, sölulistum bókaversl-
ana. Þannig eru til dæmis 5 ævi-
sögur á meðal 10 söluhæstu bók-
anna á aðallista íslenskra bóka
hjá Pennanum-Eymundssyni. Þar
trónir Linda Pétursdóttir á toppn-
um í bók Reynis Traustasonar
Ljós og skuggar á meðan glæpa-
kóngurinn Arnaldur Indriðason
verður að láta sér lynda 3. sætið.
Sverrir Hermannsson er númer 4
með Skuldaskilin sín, Þráinn
Bertelsson er númer 6 með Ein-
hvers konar ég og á hæla hans
kemur fyrrum barnastjarnan
Ruth Reginalds í samnefndri bók
skráðri af Þórunni Hrefnu Sigur-
jónsdóttur. Flosi Ólafsson vermir
svo 10. sætið með sambúðarsögu
sína Ósköpin öll.
Það er svo sem lítið nýtt í
þessu en það sem vekur öllu
meiri athygli er hversu margar
ævisagnanna í ár tengjast alkó-
hólisma, heimilisofbeldi og upp-
risu fólks sem var búið að skrapa
botninn.
Linda Pétursdóttir og Ruth
Reginalds segja báðar frá baráttu
sinni við fíknina. Hlín Agnars-
dóttir segir sögu sambúðar sinnar
með alkóhólista, sem nú er látinn,
með tilheyrandi meðvirkni og
sjálfsblekkingum, Linda Vil-
hjálmsdóttir segir frá botnlausu
sukki í skáldævisögu sinni Lyga-
sögu og Kristín Snæfells fjallar
um alkóhólisma og kynferð-
islega misnotkun sem hún
varð fyrir sem barn.
Meðferðartæki
höfundar
Þessi bylgja
s v o n e f n d r a
„alkabóka“
er athyglis-
verð og sú
kenning
er kom-
in á kreik að
reynslusögur
af þessu tagi
hafi ákveðið
meðferðargildi
og geti hjálpað
fólki sem er í sömu
sporum og þeir sem
rekja batasögur sín-
ar voru áður en þeir
sneru blaðinu við. „Ég
held að þessar bækur
hafi ekki meðferðargildi
fyrir aðra en höfundinn
sjálfan eða þann sem segir
frá,“ segir Kolbrún Baldursdóttir
sálfræðingur. „Þegar manneskja
sem hefur átt við fíkniefnaerfið-
leika að stríða ákveður að taka á
sínum málum þá kemur margt til
og hún hefur farið í gegnum langt
ferli og þar á meðal er ekki það
að hafa lesið svona bók. Það hef-
ur mikið gengið á hjá fólki sem
ákveður að fara í meðferð eða
gera eitthvað í sínum málum. Fé-
lagsleg staða þess er orðin veik
og það hefur fundið fyrir þrýst-
ingi fjölskyldu, vina og jafnvel
vinnuveitenda. Það hefur gengið í
gegnum langt afneitunarferli og
síðan tekur við smá innsæi og
þetta verður til þess að fólk tekur
sér tak. Hvatinn til að gera eitt-
hvað í sínum málum af alvöru
hlýtur að koma innan frá en það
gæti svo verið einhvers konar
punktur yfir i-ið á seinni stigum
meðferðar að lesa einhverja
svona bók og finna samsvörun
þar.“
Kolbrún segist hins vegar telja
að það að skrifa reynslusögu af
þessu tagi hafi gríðarlegt með-
ferðargildi fyrir þann sem segir
söguna. „Þú ert að koma út úr ein-
hverjum miklum feluleik og setur
allt upp á borðið og bara það að
tala um þetta allt við þann sem
skráir söguna held ég að hafi
meðferðargildi fyrir manneskj-
una og að þessi vinna sé því stórt
skref í átt til bata.“
Bækurnar bjarga engum
Kolbrún dregur hins vegar
forvarnagildi þessarar bók-
menntategundar í efa: „Mér
finnst þessar bækur alls ekki
vera forvörn og held að þær gætu
jafnvel frekar virkað öfugt. Ungt
fólk sem er að byrja í neyslu gæti
litið á þetta þannig að það hljóti
að geta gert þetta og komist í
gegnum það alveg eins og fræga
fólkið í bókunum. Ég held að það
að heyra um aðra sem hafa farið í
gegnum þetta sé ekki nóg til þess
að bjarga einum eða neinum.
Rannsóknir hafa sýnt fram á að
þetta virki ekki.“
Kolbrún segir að frásagnir
kvenna af heimilisofbeldi séu lík-
legri til að hreyfa við konum í
sömu sporum en að batasögur
a l k ó h ó l i s t a
hjálpi langt
leiddum fíklum
að stíga fyrstu
skrefin í átt til
betra lífs.
„Sögur af
konum sem brjótast undan
beldi maka gætu vakið fórn
lömb til umhugsunar en
hald samt að það þurfi e
hvað meira að koma til
þær eiga að breyta lífi sí
Ég held að enginn lifi það e
angruðu lífi að lestur bó
opni augu þess fyrir því
eitthvað sé að.“
Uppgjör kvenna
Það er ekkert nýtt að Ísle
ingar reki raunir sínar og g
upp líf sitt á bók. Séra Jón Ma
ússon varði hendur sínar ef
sögufrægt galdramál í Píslarsö
sinni árið 1660 og þykir sú b
hvorki meira né minna en e
magnaðasta rit sem skráð he
verið á íslenska tungu. Þá er æ
saga eldklerksins séra Jóns Ste
grímssonar, frá árinu 1783, e
lesin þannig að það er ekki hæ
að segja annað en að ævisag
hvíli á traustum grunni á Íslan
Ævisögur kvenna sem synd
móti straumnum og ná langt h
verið traust söluvara á síðu
áratugum en segja má að Ingól
Margeirsson hafi brotið ísinn á
1980 þegar hann skráði ævisö
Guðmundu Elíasdóttur söng
konu. Bókin rokseldist en
Ingólfur segist að
vissu leyti hafa
26 30. nóvember 2003 SUNNUDAG
P P F O R L A G www.ppforlag.isSími: 5687054
Fjörugar og
Leiðbeinandi verð: 1.990 kr.
Bumbuklúbburinn
VEISLUÞJÓNUSTA - HLAÐBORÐ
Í HÁDEGINU - SÉRRÉTTIR
Laugavegi 28b
Sími 517 3131 • Fax 517 3130
sjanghae@sjanghae.is
www.sjanghae.is
Opið alla daga frá kl. 11.30
Dagskrá:
1. Unnur Guðjónsdóttir sýnir myndir frá Kína
og kynnir næstu ferð, 23. maí-13. júní, en þá
verður m.a. farið um gljúfrin þrjú í Jangtze.
2. Gómsætt kínverskt jólahlaðborð snætt, verð
kr. 2.400,- pr. mann.
3. Skyndihappdrætti með kínverskum vinning-
um.
4. Sala á kínverskum munum, tilvöldum til jóla-
gjafa.
Sætapantanir hjá Sjanghæ
KÍNAKLÚBBUR UNNAR
Sími: 551 2596,
netfang: kinaklubbur@simnet.is, veffang: www.simnet.is/kinaklubbur
verður með Kínakvöld þriðjudaginn
2. desember kl. 19.00
KOLBRÚN BALDURSDÓTTIR
Segist aðspurð ekki telja AA-bókina sambærilega við ævisögur alkóhólista í bata þó
bók byggi á reynslu alkóhólista og sé haldreipi ótrúlegs fjölda fólks sem hefur náð tök
á fíkn sinni. „AA-bókin byggir á 12 spora kerfinu sem hefur virkað rosalega vel. Þeir s
nota hana eru því að vinna kerfisbundið samkvæmt ákveðinni uppskrift sem hefur ge
vel en það að lesa ævisögu alkóhólista, eina og sér, hefur enga slíka vinnu í för með s
Áhugi Íslendinga á náunganum er landlægur. Það er ekkert nýtt við það að þekktir Íslendingar geri upp við fortíð sína, menn og
málefni í bókum. Stjórnmálamenn hafa notað þetta bókmenntaform í þessum tilgangi, en nú kveður hins vegar mest að alkóhólistum
og fíklum í bata.
Þjóðin sem opnar sig
ÆVISÖGUR
Njóta stöðugra vinsælda
hjá Íslendingum enda hafa
nafntogaðir einstaklingar
verið að rekja raunir sínar á
bókfelli árhundruðum sam-
an. Hinn almenni lesandi
nýtur þess að spegla sig í
ljósi fræga fólksins auk
þess sem bækurnar full-
nægja slúðurþörf og geta
jafnvel virkað græðandi á
öfundarsár.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/A
LD
A
LÓ
A