Fréttablaðið - 10.01.2004, Blaðsíða 14
Ekkert ríki á borð við þaðbandaríska hefur verið jafn
hrætt við árás villimanna nema
kínverska keisaraveldið sem lét
reisa múr sér til varnar, eina
mannvirki sem sagt er að sjáist af
öðrum hnöttum. Eins og aðrir
múrar varði hann en kæfði um
leið þrótt og athafnalíf, enda
halda „árásir villimanna“ oft lífi í
kjarna sem hættir til að tréna.
Hámenntuð villimennska
Bandaríski varnarmúrinn mun
eflaust ekki sjást af öðrum hnött-
um í framtíðinni,
en hann er núna
sýnilegt tákn um
ótta sem fylgir vax-
andi ófrelsi. Frelsi
fylgir ekki ótti.
Samt þorir enginn
að kalla hann
skammarmúr, eins
og Berlínarmúrinn.
Þess vegna er ótt-
inn, sem átti bara
að vera hinum meg-
in við hann, orðinn,
með bandarískri íhlutun, alþjóð-
legur og haftalaus.
Bandaríski óttinn er svo ger-
ræðislegur að hann brýtur lög ein-
stakra þjóða, alþjóðarétt og al-
menn mannréttindi, en þjóðrétt-
arfræðingar þora ekki að opna
munninn fræðigrein sinni til
varnar, hvað þá siðfræðingar,
heimspekingar og listamenn.
Aðgerðir valdamanna eru
byggðar á rökum, ekki flónsku.
Með þeim styðjast þeir við þekk-
ingu, vísindalegar aðferðir til að
losna við ótta sinn með því að út-
rýma öðrum hræddum valdhöfum.
Þannig er hámenntaða villi-
mennskan.
Glæpur gegn mannkyninu
Á síðustu öld greip tvisvar um
sig afdrifaríkur ótti, svipaður
þeim ameríska. Annars vegar end-
aði ótti nazista á þeim fyrirbyggj-
andi aðferðum að vilja útrýma
gyðingum. Ekkert minna dugði
þýsku þjóðinni til varnar.
Hins vegar var ótti sovéskra
valdhafa sem reistu múra byggða
á hugmyndafræði en kæfðu í lokin
sig og hana innan þeirra. Auðvitað
áttu Sovétríkin raunverulega
óvini, en gripu ekki til óttans í
þágu stjórnmála fyrr en þau höfðu
sigrað erlendu árásarliðin og óvin-
urinn varð andleg plága einstak-
linga í kerfinu.
Ólýðræðislegi óttinn í Þýska-
landi og Sovétríkjunum náði til-
tölulega stutt út fyrir landamærin
miðað við þann bandaríska. Hann
er svo magnaður að ýmsir halda að
það að vera mótfallinn óhæfuverk-
um hans sé glæpur gegn mannkyn-
inu, en raunverulegi glæpurinn sé
fyrirbyggjandi réttlæti.
Líkt og nazistar gerðu og
sovéska leynilögreglan vaða nú
bandarískir hermenn inn á heimili
í Írak um miðja nótt og nema menn
á brott. Engin skýring fæst. Hinir
handteknu týnast.
Aðeins útlendar konur giftar
Írökum þora að leita skýringa.
Svarið er að það taki langan tíma
að skrásetja framandi mannanöfn.
Að halda mönnum í fangelsi án
dóms og laga er ekki nýtt í Amer-
íku. Hvað er að frétta af réttar-
höldum yfir Noriega, einræðis-
herra Panama, ameríska hand-
bendinu sem var síðan fært í fang-
elsi? Eða Saddam, sem þeir studdu
en steyptu svo af stóli? Þegar hann
var handtekinn (eða tvífarinn) átti
hann að hafa gefið upp staðinn
með gereyðingarvopnunum. Síðan
ekki söguna meir um réttarhöld
gegn honum og glæpadómstólinn.
Öld hinna mjúku áhrifa
Eru engin alþjóðalög til,
almenningsálit í heiminum, tak-
mörk fyrir hvað „frjálsum“ þjóð-
um er leyfilegt að gera við
„ófrjálsar“?
Er skilningur Ólafs Ragnars í
ætt við tímann, þegar hann segir
í áramótaávarpi – ... að nú sé haf-
in öld hinna mjúku áhrifa og
harður hnefaréttur dugi ekki til
lengdar“?
Eða er hann hræddur við að
vera numinn á brott um miðja nótt
frá konunni í fyrirbyggjandi að-
gerð leifa bandaríska hersins á Ís-
landi, ef hann notar til hátíða-
brigða ögn af dómgreindinni. ■
Alþingi Íslendinga ákvað sköm-mu fyrir langt jólaleyfi sitt að
bæta verulega kjör nokkurra
þingmanna og ráðherra. Á sama
tíma voru kjör annarra þing-
manna skert óverulega. Mest var
gagnrýnt að formenn stjórnar-
andstöðuflokkanna hækka um 50
prósent í beinum launum sínum.
Sú hækkun mun einnig ná til for-
sætisráðherra ákveði hann að
verða óbreyttur þingmaður þegar
hann lætur af embætti 15.
september.
Það var annað sem var gagnrýnt
í lagasetningu Alþingis, en það var
ákvörðun um verulega breytingu á
lífeyrisréttindum ráðherra. Meðal
annars að réttur núverandi forsæt-
isráðherra hafi verið bættur svo
um munar. Þessu var mótmælt
utan þingsins og sagt að Alþingi
væri með þessu að draga úr líkum
á að kjarasamningar, sem margir
eru lausir, tækjust án átaka. Enda
fór svo að lífeyrisréttindi voru
endurmetin í kröfugerðum laun-
þega og vilji sagður til að sam-
ræma þau við kjör embættismann-
anna útvöldu. Samþykkt Alþingis
skemmdi þann frið sem virtist
vera og setti kjaraviðræður í óvis-
su. Stjórnmálamenn, sumir hverjir,
gera lítið úr þeim óróa sem þeir
skópu og tala jafnvel um óánægj-
una með lítilsvirðingu.
Nú berast fréttir af ákvörðun-
um stjórnmálamanna í Noregi, en
þær eru þveröfugar við það sem
hér var gert. Norskir stjórnmála-
menn ætla að skerða lífeyris-
réttindi sín, allra stjórnmálamanna
jafnt ráðherra sem þingmanna, til
að skapa þjóðarsátt. Norskir
stjórnmálamenn ætla að hafna for-
réttindum sínum til að þeir sitji við
sama borð og landar þeirra.
Ólíkt hafast þeir að, íslenskir
stjórnmálamenn og norskir. Ís-
lenskir búa til ófrið og ósætti en
norskir vilja þjóðarsátt og eru til-
búnir að fórna forréttindum sínum
til þess.
Munur á lífeyrisréttindum
norskra og íslenskra stjórnmála-
manna er eflaust einhver og sama
er að segja um almenna launþega.
En það er ekki málið, það sem
mestu skiptir er hugarfarið. Þeg-
ar flestir kjarasamningar eru
lausir, og útlitið sæmilegt um að
þeir takist í meiri sátt en oftast
áður, skemmir Alþingi það með
því einu að verja og auka for-
réttindi fárra. Norskir stjórn-
málamenn vilja ekki fara þessa
sömu leið og fórna af sínum for-
réttindum til að sátt verði meðal
þjóðarinnar.
Þess vegna má spyrja, hvert er
hlutverk löggjafans? Að tryggja
þá sem starfa við lagasetninguna?
Ætli þjóðin meti ekki frekar að
alþingismenn og ráðherrar hafi
ámóta kjör og aðrir frekar en að
þeir hugsi fyrst um að auka
forréttindin. ■
Alþjóðahúsið við Hverfisgötu erað slíta barnsskónum og virð-
ist vera í stöðugri sókn. Í kjölfar
tveggja ára afmælis þess var
stofnað til sérstakra hvatninga-
verðlauna fyrir árangur í fjöl-
menningarlegu starfi. Fátt er
meira viðeigandi á þessum sam-
eiginlega vettvangi aðfluttra og
innfæddra íbúa landsins. Til að ná
mikilvægum markmiðum er und-
irstöðuatriði að afla bandamanna
og verðlauna þá sem vel gera.
Fæstum sem fylgst hafa með
fjölmenningarlegu starfi kom á
óvart að Guðrún Halldórsdóttir,
forstöðukona Námsflokka
Reykjavíkur, hlyti viðkenningu í
flokki einstaklinga fyrir áratuga
starf að námskeiðum í íslensku
fyrir þá sem eiga annað móður-
mál. Guðrún og samstarfsfólk
hennar hefur lyft grettistaki á
sviði íslenskukennslu fyrir út-
lendinga.
Metnaðarfullt starf Granda
Verðlaunin í hópi fyrirtækja
komu mér meira á óvart. Þar var
fyrst og fremst minni eigin van-
þekkingu um að kenna. Verðlaun-
in féllu í hlut Granda hf. Eins og
fram kom við verðalaunaafhend-
inguna er með ólíkindum hvað
metnaðarfullt brautryðjandastarf
hefur verið unnið í fjölmenningu
og starfsmannamálum hjá fyrir-
tækinu.
Hjá Granda starfar fólk frá
nær 20 þjóðlöndum. Það er ekki
einsdæmi í undirstöðuatvinnu-
vegi þjóðarinnar, fiskvinnslu. Ég
veit hins vegar ekki af fleiri fyrir-
tækjum sem bjóða starfsfólki
sínu upp á íslenskukennslu fyrstu
klukkustund hvers einasta vinnu-
dags. Um 60 erlendir starfsmenn
Granda frá 15 þjóðlöndum fengu
því á nýliðnu ári viðurkenningar-
skjöl fyrir að hafa stundað starfs-
tengt íslenskunám. Jafnframt því
hafa fjölmargir starfsmenn fyrir-
tækisins lokið námskeiðum í efl-
ingu menningarlegrar færni auk
námskeiða starfsfræðslunefndar
Fiskvinnslunnar.
Framsækin starfsmanna-
stefna
Starfsmannastefna Granda er
augljóslega framsækin og felst í
fjárfestingu í mannauði. Ekki er
að efa að hún er metin að verð-
leikum af starfsfólki. Liðsheildin
verður fyrir vikið samhentari og
starfmenn halda ríkari tryggð við
vinnuveitenda sinn. Og víst að
mikill galdur getur verið að ná
samstöðu á vinnustað þar sem
uppruni starfsfólks er jafn
fjölbreyttur og hjá Granda.
Hitt er eins víst að fjölþjóðlegt
umhverfi er hluti af daglegum
rekstri fjölmargra íslenskra
fyrirtækja. Fjölmargir vinnustað-
ir standa frammi fyrir sambæri-
legum verkefnum. Alþjóðahúsið á
því jafnframt heiður skilið fyrir
vekja athygli á fyrirmyndarstarfi
Granda sem atvinnurekendur,
fyrirtæki og opinberar stofnanir
geta án efa lært mikið af. Vel að
verki staðið. ■
Mál manna
SIGURJÓN M. EGILSSON
■ skrifar um hugarfar íslenskra og
norskra stjórnmálamanna.
14 10. janúar 2004 LAUGARDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Vinir bílsins
„Annars getur maður varla séð að
óvildarmenn bílsins séu mjög
öflugir í landinu sem Stefán
Snævarr kunningi minn kallar 51.
fylkið. Í raun má segja að hlut-
skipti þeirra sé mjög dapurt. Það
er allur vindur úr ‘68 kynslóðinni
sem trúði um tíma að það væri
dyggð að eiga ekki bíl – „elsku
pabbi og mamma, ekki bíl!“ er
ákall úr einum af söngvum
hennar. Hér stefnir allt í að brátt
verði tvær bifreiðar á hvern íbúa.
Verslunarmiðstöðvar úthverfanna
auglýsa ekki lengur vörur sínar
eða ódýrt verð, heldur að þær séu
með „stærstu bílastæði á land-
inu“. Fólkið þyrpist til að gera
innkaup í Faxafeni, ljótustu götu
landsins, en er löngu farið að
vara sig á bílastæðahallærinu á
Laugavegi. Þegar snjóar líkt og
um daginn er öllu draslinu rutt
upp á gangstéttir svo gangandi
vegfarendur staulast um í
krapinu meðan bílistarnir aka
brosandi um auðar göturnar.“
EGILL HELGASON Á SILFRI EGILS Á WWW.STRIK.IS
Þessir Rómverjar eru klikk!
„Ég veit það ekki. En getur verið
að forsætisráðherrann sé orðinn
galinn? Má maður yfirhöfuð
spyrja svona? Auðvitað ekki,
enda fráleitt. Þá væri þjóðin líka
bullandi meðvirk. Spurning hvort
maður megi segja að manni
virðist þó ummæli Davíðs í garð
Jóns Ásgeirs Jóhannessonar hafa
þann brag að forsætisráðherrann
sé haldinn þráhyggju, jafnvel
sjúklegri þráhyggju?
Er eðlilegt að álykta sem svo að
forsætisráðherrann misnoti vald
sitt til að ráðast með fólskulegum
hætti á einkaaðila úti í bæ, jafn-
vel á hverjum einasta degi, eins
og hann sjálfur sakar Baugsmenn
um að gera með Fréttablaðinu og
DV? Ég veit það ekki.
En kannski er áhugaverðara að
spyrja hvað það sé eiginlega sem
skýri þessar síendurteknu árásir
á ungan bisnessmann sem vissu-
lega hefur náð árangri í
viðskiptum?“
EIRÍKUR BERGMANN EINARSSON Á WWW.KREML.IS
DAGUR B.
EGGERTSSON
■
borgarfulltrúi skrifar
um fjölmenningar-
verðlaun Alþjóða-
hússins.
Einræðislegi óttinn
■ Af Netinu
GRANDI HF
„Hjá Granda starfar fólk frá nær 20 þjóðlöndum. Það er ekki einsdæmi í undirstöðu-
atvinnuvegi þjóðarinnar, fiskvinnslu. Ég veit hins vegar ekki af fleiri fyrirtækjum sem bjóða
starfsfólki sínu upp á íslenskukennslu fyrstu klukkustund hvers einasta vinnudags.“
Ólíkt hafast þeir að
■
Bandaríski
varnarmúrinn
mun eflaust
ekki sjást af
öðrum hnöttum
í framtíðinni, en
hann er núna
sýnilegt tákn
um ótta sem
fylgir vaxandi
ófrelsi.
Peysur
50%
afsláttur
Langur laugardagur
Um daginnog veginn
GUÐBERGUR
BERGSSON
■
skrifar um banda-
ríska óttann.F
RÉ
TT
AB
LA
Ð
IÐ
/B
IL
LI
Skoðundagsins
Vel að verki staðið
ÓLAFUR RAGNAR GRÍMSSON
Gæti hugsanlega forðast það að nota hluta af dómgreindinni til hátíðabrigða af ótta við
að slíkt gæti orðið til þess að hann verði numinn á brott um miðja nótt í fyrirbyggjandi
aðgerð leifa bandaríska hersins á Íslandi.