Fréttablaðið - 27.07.2004, Blaðsíða 12

Fréttablaðið - 27.07.2004, Blaðsíða 12
Fjarstaddir? Ólafur Ragnar Grímsson verður settur í embætti forseta Íslands í þriðja sinn við hátíðlega athöfn í Alþingishúsinu í byrj- un ágúst. Eru eingöngu boðsgestir við- staddir athöfnina, ríkisstjórn, alþingis- menn, sendiherrar erlendra ríkja og helstu silkihúfurnar meðal embættismanna ríkisins. Fyrir fjórum árum þóttu boðs- gestir samkvæmt gömlum reglum orðnir óþægilega margir miðað við þrengslin í húsa- kynnum Alþingis. Var þá tekið það ráð að fækka á listanum. Ef marka má bæjarróm þessa dag- ana um að þingmenn Sjálfstæðisflokksins ætli í stórum stíl að vera fjarstaddir embættistökuna til að mótmæla laga- synjun forsetans fyrr í sumar þurfa skipuleggjendur að þessu sinni ekki að kvíða þrengslum. Þingmenn hafa einu sinni áður við svipað tækifæri látið í ljós andúð sína á forseta. Það var við lýð- veldisstofnuna á Þingvöllum 1944 þegar stór hluti þingmanna Sjálfstæðis- flokksins skilaði auðu við forsetakjör; vildu þeir með því mótmæla ákvörðun Sveins Björnssonar að skipa utanþings- stjórn 1942 í óþökk alþingismanna. Tískubylgja Ýmsir sem gagnrýnt hafa ákvörðun Ólafs Ragnars Grímssonar, forseta Ís- lands, um að synja fjölmiðlalögunum staðfestingar hafa talað um að synjun- arvald af þessu tagi þekkist hvergi í lýð- ræðisríkjum. En þetta er misskilningur. Einhvers konar synjunarvald forseta er alþekkt í mörgum ríkjum og þeir sem fylgjast með erlendum fjölmiðlum hafa á undanförnum mánuðum og misser- um lesið um beitingu þess af ýmsu til- efni. Sérstaka athygli vekur að fjórir erlendir forsetar hafa á undanförnum mánuðum beitt synjunarvaldinu til að koma í veg fyrir framgang lagasetningar um fjölmiðla. Gamansamir menn tala í þessu sambandi um tískubylgju. Forseti Kasakstan beitti synjunarvaldi gegn lagasetningu um fjölmiðla í apríl 2004, forseti Ítalíu í desember 2003, Pútín Rússlandsforseti í nóvem- ber 2002 og forseti Tyrk- lands í maí 2002. Ólafur Ragnar er því ekki einn á báti. Evrópumálaráðherra Breta var í heimsókn hér á landi síðustu viku. Auk þess að hitta ráða- menn flutti hann erindi á opnum fundi í Norræna húsinu. Ég held það hafi frekar verið í auglýs- ingu um þennan fund en í frétt- um af manninum að það var tek- ið fram að maðurinn væri ekki bara Evrópumálaráðherra held- ur tryði hann einnig á Evrópu- samstarfið, svona eins og það væri eitthvað alveg einstakt. Nú er það reyndar svo að um alla Evrópu er fullt af fólki sem trúir á Evrópusamstarfið og ég hugsa að það séu mun fleiri sem gera það en ekki. Enda er það orðið svo að 25 ríki eru í Evrópusam- bandinu og í þessum löndum búa nálægt fimm hundruð milljónir manna. Evrópusamstarfið hefur nú staðið í bráðum hálfa öld, þjóðunum sem í því eru til mik- illar hagsældar. Það er því miklu fremur skringilegaheita sjónar- mið að lasta Evrópusamstarfið en aðhyllast það. Reyndar held ég að þeir sem tala fyrir því að lönd segi sig úr Evrópusamband- inu eins og vissulega þekkist, sérstaklega í löndum norðar í álfunni, geri það jafnvel til þess eins að skapa sér sérstöðu frem- ur en að þeir séu tilbúnir til að takast á við það sem það hefði í raun í för með sér, enda virðist af málflutningi að þeir sem þan- nig tala vilji fremur velja og hafna í samstarfinu en rústa því alveg. Auðvitað er það svo í Evrópu- samstarfinu eins og í lífinu öllu að menn fá aldrei öllu sínu fram- gengt, eða ýmislegt gengur fram sem menn eru ekki sáttir við. Það er svo innanlands og það er líka svo í samstarfi við aðrar þjóðir. Hér áður fyrr fóru þjóðir Evrópu í stríð, nú vinna þær saman og semja um mál sín á milli, ríkari þjóðir borga í sjóði sem fátækari þjóðirnar njóta góðs af, hagtölur frá Írlandi, Spáni og Portúgal sýna árangur- inn af því samstarfi, ekki eru margir sem bölsótast upphátt út í þann árangur. Menn tala frekar um vitlausar reglur sem þeir sjá ekki alveg tilganginn með, svona eins og staðla um agúrkur, en einhver mun einhvern tímann hafa fund- ið út að fleiri gúrkur rúmuðust í kassa ef þær væru beinar frem- ur en bognar og nú eiga gúrkur sem sagt að vera beinar. Ég get vel fallist á að menn eiga fremur að eyða tíma sínum í alþjóðasam- starfi í mikilvægari hluti jafnvel þó bein gúrka fari ekki bara bet- ur í kassa heldur líka í ísskáp. Evrópumálaráðherrann bres- ki nefndi sérstaklega landbúnað- arstefnuna sem Bretar vilja breyta, hann sagði að sér þætti vænt um kýr en ekki svo að borga tvær evrur (tæpar 180 krónur) á dag með hverri. Í grein á Deiglunni.com var í síðustu viku vísað til greinar í The Economist þar sem styrkir til landbúnaðar í hinum ýmsu lönd- um eru bornir saman. Þar kemur fram að í Evrópusambandinu nema styrkir 35 % af landbúnað- arframleiðslunni, Deigluhöfund- urinn bætti við íslenskum upp- lýsingum eða því að hér á landi eru opinberir styrkir 65 % af landbúnaðarframleiðslunni. Síð- an spyr hann: Er eitthvað vit í þessu? Ég tek sannarlega undir með honum. Ég minnist þess að áður fyrr var talsvert talað um hina vitlausu landbúnaðarstefnu Evrópusambandsins hér á landi. Það heyrist hins vegar ekki mik- ið nú orðið, ástæðan er líklegast sú að menn áttuðu sig á því að okkar stefna er enn vitlausari. Ég man líka þegar ég reiknaði þetta sjálf út fyrir allmörgum árum og fór þrisvar í gegnum dæmið vegna þess að ég trúði ekki eigin augum. Kannski er það þannig með margt annað í Evrópusamstarfinu að menn vita ekki eða vilja ekki vita stað- reyndir máls. Svo las ég í Mogga að við skyldum varast útlendinga sem koma til landsins og segjast mundu fagna því að Ísland væri í Evrópusambandinu og styðja við slíkt. Mogginn segir að eitthvað illt búi undir slíkum yfirlýsing- um, þetta minnti mig helst á þegar mamma sagði mér að ég ætti ekki að þiggja far hjá ókunnum mönnum. Kannski gæti það verið svo að útlending- ar skilji ekki almennilega vilja Íslendinga til að innleiða hér á landi 80% af löggjöfinni sem samþykkt er í Evrópusamband- inu án þess að hafa nokkuð um það að segja, án þess að vera einu sinni á fundunum þegar þessar reglur eru ákveðnar. Kannski eiga útlendingar við að þeir mundu styðja það að Íslend- ingar nái samningum um sjávar- útveginn sem við getum unað við, en ef svo væri þá væri líka búið að slá beittasta vopnið úr höndum eyjaskeggja sem vilja vera einir á báti, nefnilega að þeir sem kjósa Evrópusamvinn- una vilji gefa útlendingum auð- lindina. ■ T illögur forsvarsmanna Lýðheilsustofnunar um sérstakan skattá sykur og sykurbættar matvörur gefur tilefni til að velta fyrirsér hlutverki ríkisvaldsins, skattkerfisins og hvaða væntingar við gerum til þessara fyrirbrigða. Sykur er eins og flest annað í lífinu; gott í hófi. Sykurinn gælir við bragðlaukana og eykur þannig lífsgæði okkar. Hann getur gert súr- asta mat ætan – og jafnvel sætan – og einnig mat sem er svo beiskur að við gætum ekki borðað hann án smá sykurs. Sykurinn er ekki vond- ur í sjálfu sér – fremur en nokkuð annað – heldur getum við gert hann illan með því að valda okkur skaða með honum. Þetta eru rök byssu- framleiðenda og annarra sem verjast öllum takmörkunum á byssu- eign í Bandaríkjunum. Byssur drepa ekki fólk – fólk notar byssur til að drepa fólk. Munurinn á byssum og sykri er hins vegar sá að sykur getur aukið lífsgæði en byssur tæplega. Og það er auðvelt að drepa annan mann með byssu en nánast ómögulegt með sykri. En það deyja líklega fleiri af völdum misnotkunar á sykri en byssum. Sérstökum sykurskatti er ætlað að halda fólki frá ofneyslu sykurs með peninga- legum hindrunum. Þú mátt borða sykur en það mun kosta þig nokkuð. Ef þetta gengi eftir snerum við aftur til þess tíma er aðeins auðugt fólk hafði efni á að vera feitt. Hinir fátæku fitnuðu ekki fyrr en kaup- máttur fór að aukast og þeir gátu leyft sér óhóf yfirstéttanna. En þá voru þeir ríku komnir með einkaþjálfara og lækna til að soga úr sér fituna, sem þeir blönku höfðu ekki efni á. Þess vegna eru þeir fátæk- ustu orðnir feitastir en þeir ríkustu grennstir. Ef við hækkum verðið á sykri nóg þá gætum við ef til vill snúið þessu við. Ef hinir fátæku verða grannir munu hinir ríku eflaust aftur vilja skreyta sig með fitu. En gerist þetta svona. Eiturlyf eru dýr. Samt neita fátækir sér ekki um þau. Og þeir sem eru ekki fátækir þegar þeir byrja að nota eitur- lyf verða það vanalega á endanum. Þeir spara hins vegar flest við sig – annað en eiturlyfin. Og þannig er um margt annað. Ef heimilisbók- hald okkar er skoðað er ekki erfitt að halda því fram að allar ákvarð- anir okkar séu skynsamar út frá peningalegu sjónarmiði. Pétur Blön- dal alþingismaður hefur verið talsmaður skynsemi í peningamálum og hefur með því orðið einskonar skemmikraftur. Okkur finnst bráð- skemmtilegt að heyra sjónarmið hans – en ég held að flestum hrylli við að fara eftir þeim. Við skulum horfast í augu við það: Helmingurinn af því sem við kaupum er annaðhvort drasl eða óþarfi – eða bæði. Það er því hæpið að hægt sé að kenna öllum almenningi hófsemd með verð- stýringu. Ef við vildum gera það ættum við að kippa kaupmættinum aftur um hálfa öld eða svo. Ef við viljum forða fólki frá því að skaða sig með taumleysi og græðgi þurfum við að höfða til betri hluta þess en buddunnar. Og það eru mörg fyrirbrigði í samfélagi betur til þess fallin en skattkerfið. Marga undanfarna áratugi höfum við viljað breyta skattkerfinu – sem er í eðli sínu rukkun félagsgjalda – þannig að það endurspegli mannúðarsjónarmið okkar; manngæsku, jöfnuð og sanngirni. Það má vera að þetta sé framkvæmanlegt en hættan er sú að við hætt- um að iðka gæsku okkar á öðrum sviðum þar sem hún á betur heima. Og það er nokkuð ljóst að skattkerfið á enn langt í land með þessi háleitu markmið þótt við förum ekki að bæta á það kröfum um boðun hófsemdar í samfélaginu. Við hljótum enn að kunna betri aðferðir til þess. ■ 27. júlí 2004 ÞRIÐJUDAGUR MÍN SKOÐUN GUNNAR SMÁRI EGILSSON Tillögur Lýðheilsustofnunar um sérstakan sykurskatt lyftir skattkerfinu í andlegar hæðir. Hófsemd í gegn- um skattkerfið Ísland og Evrópusamstarfið ORÐRÉTT Hámenntuð þjóð Sigurður segir óskiljanlegt hvern- ig tæplega 300 þúsund manna þjóð geti rekið tíu fullburða há- skóla, þar af fjórar lagadeildir. Viðtal við Sigurð Líndal, fyrrverandi prófessor, á vefritinu Deiglunni.com. DV 26. júlí. Athyglisvert Sá á kvölina sem á völina (nema hann hætti við allt saman). Fyrirsögn blaðagreinar Jóhanns Elíassonar fyrrverandi stýrimanns. Morgunblaðið 26. júlí. Hvað með að líta í eigin barm? Það hlakkar örugglega í einhverj- um að við höfum lent í einhverju svona. Sigurður Þórðarson ríkisendurskoð- andi, en stofnun hans fór tugmilljón- um fram úr fjárheimildum. DV 26. júlí. Öruggur geymslustaður Týndi lyklunum. Fundust í fótlegg. Íranskur maður týndi lyklunum sínum fyrir 16 árum en í ljós kom í vikunni að þeir voru ígræddir í fót- legg hans allan tímann. Fréttablaðið 26. júlí. Múgæsingaklerkur? Mig langar til að spyrja hvort það sé ekki réttur skilningur hjá mér að íslenskir prestar eigi að vera mannasættar? Finnst það skjóta skökku við þegar prestur í stórum söfnuði í Reykjavík gengur fram og æsir upp fólk svo nálgast múgæsingu. Ásta Kristjánsdóttir í Velvakanda. Morgunblaðið 26. júlí. FRÁ DEGI TIL DAGS Kannski gæti það verið svo að útlend- ingar skilji ekki almennilega vilja Íslendinga til að inn- leiða hér á landi 80% af lög- gjöfinni sem samþykkt er í Evrópusambandinu án þess að hafa nokkuð um það að segja, án þess að vera einu sinni á fundunum þegar þessar reglur eru ákveðnar. ,, gm@frettabladid.is ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablað- inu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 VALGERÐUR BJARNADÓTTIR VIÐSKIPTAFRÆÐINGUR Í DAG EVRÓPUBANDALAGIÐ

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.