Tíminn - 28.01.1973, Page 12

12
TÍMINN
Sunnudagur 28. janúar 1973
HINN OPNI ELDUR
þvi, að ibúðareigendur i fjölbýlis-
húsum geti sameinazt um að
koma sér upp arni á lóðu'm sinum.
Það er ótrúleg ánægja, sem börn
og unglingar hafa af að grilla sér
pylsur og fleira við eldinn. Við bú-
um i samfélagi við annað fólk. Oft
og einatt finnst okkur nálægð og
núningurinn af þessu sambýli að
mestu til óþæginda, en við ættum
ekki að eyðileggja þá möguleika,
sem við höfum á gleðistundum
við sambýlingana, eins og t.d. að
starfa saman að einhverju, sem
betur mætti fara, okkur öllum til
ánægju og hagsbóta.
Uni þúsundir ára hefur fólk
komið saman kringum opinn eld-
inn, notið ánægju við hlýjuna og
Ijósiðaf lifandieldi. Fyrr á öldum
var matur eldaður á opnum eld-
stæðum og á köldum nóttum
sváfu menn gjarnan kringum eld-
stæðið. i myrkrinu og kuldanum
veitti cldurinn löngum þráð
öryggi.
Þetta þriþætta hlutverk opnu
eldstæðanna breyttist siðar,
þegar tækni nútimans kom til
sögunnar. I dag eru hibýli manna
hituð upp með öðrum hætti og
rafmagn notað til suðu matar og
lýsingar hibýla.
A siðari árum hefur áhugi
manna aftur vaxið fyrir opnum
eldstæðum, bæði innan húss og úti
i görðum. Arinninn er aftur að
verða þessi notalegi, áhrifariki
samkomustaður, sem hann svo
viða var fyrr á árum. Staður, sem
fjölskyldan, að lokinni dagsins
önn hvilist á og töfrar eldsins i
hlöðnu arinstæðinu reyndast nú-
timabarninu þeir sömu og forver-
um þeirra í skútunum. Sem gleði-
gjafi er hinn lifandi eldur ekki
siður kunnur i dag og við hann
hópast menn gjarna, er þeir vilja
gera sér dagamun.
Víða á Norðurlöndum er arinn-
inn enn þann dag i dag notaður til
upphitunar, þar sem siður er aö
taka miðstöðvarhitun algjörlega
úr sambandi yfir sumarmánuö-
ina.
Arnar fyrri tima höföu fremur
lélega nýtni. Erfitt var að kynda
þá og hafði það i för með sér sót
og súg i herbergjum. Þvi miður
verður þessara vandkvæða ennþá
vart við uppsetningu nýrra arna
og i ýmsum löndum t.d. Sviþjóð
og Sviss hafa itarlegar athuganir
verið gerðar á þessum málum og
eru nú komnar fastar reglur um
byggingu arna i þessum löndum.
Margar bækur eru til um
uppbyggingu arna og ættu menn
ætið að hafa i huga, að opið eld-
stæöi getur verið hættulegt, ef það
er ekki gert af kunnáttumönnum.
Eftir að Islendingar komust i
álnir á siðari árum gerðu margir
stofur sinar með örnum. Þessir
arnar eru býsna dýrir og mörgum
ofviða að koma þeim upp vegna
mikils kostnaðar. Mörg hús, sem
byggð hafa verið á hitaveitusvæð-
um, eftir að hún kom til, eru reyk-
háfalaus og getur þvi reynzt erfitt
að koma arni fyrir i þeim slðar.
Fyrirtæki eitt i Sviþjóð hefur
undanfarin ár byggt arna úr
smiðastáli, sem einangrað er með
tálgusteini. Þessir arnar eru
fremur einfaldir, i framleiðslu og
uppsetningu, en eru jafnframt
byggðir samkvæmt stöngum
kröfum sænska eldvarnaeftirlits-
ins.
Mynd 1 og II sýna tvær útfærsl-
ur og uppsetningar á hinum
sænska arni.
Mynd III hvernig frágangi i
lofti og þaki er háttað.
t framhaldi af þessu spjalli um
arininn innan húss, er ekki úr
vegi að geta um útiarininn. Það
ættu ekki einungis að vera eig-
endur einbýlishúsa, sem hefðu
tök á að koma sér upp úti arni,
engin skynsamleg rök mæla móti
Til þess nú að sýna, að það að
koma út útiarni þarf ekki að vera
neinni pyngju ofviða, ef aðeins
hugmyndaflugið er íátið ráða,
birtum við hér myndir af tveim
örnum, sem báðir hafa þann kost
að enginn útlagður kostnaður
varð við að koma þeim upp. Að-
eins til glöggvunar myndunum er
rétt að geta þess, að arinninn á
mynd 4 , er gerður úr heitavatns-
dunk, sem var orðinn lekur og átti
þvi að fara á haug. Arinninn á
mynd 5 er gerður úr múrstein-
um, sem fundust i grunni húss er
átti að rifa. Neðri ristarnar eru
niðurfallsristar, sem urðu að
vikja fyrir nýrri gerðum. Efri
ristin fékkst á haug og er úr gam-
alli kolaeldavél.
A siðari árum hefur það gerzt
algengara, að fólk eigi svo kölluð
grilltæki. Af þessum grilltækjum
eru til tvær gerðir. Þ.e.a.s. raf-
drifið og svo viðarkolagrill. Þessi
grilltæki eru aðeins ætluð við

1— 1 j 1 1
M. / __ " / \
1. Reykháls, andskjól
2. þakþétting
3. loftþétting
4. reykháfur
5. arinn
6. neistavörn
7. gólfhlíf