Tíminn - 10.03.1973, Blaðsíða 27

Laugardagur 10. marz 1973
TÍMINN
27
busáhöld
eftirsótt
gæðavara

fæst
í kaupfélaginu
Samband isl. samvinnufélaga_
INN FLUTNINGSDÉILD
0 Heimshöfin
0 Búnaðarþing
bændur hafa komizt ailvel af og
það hefur ekki verið búið verr þar
en annars staðar, nema siður sé.
Það renna sjálfsagt margar stoð-
ir undir það, en ég hef mikla til-
hneigingu til að halda þvi fram,
að ein meginstoðin þar sé Kaup
félag Eyfirðinga. Bændur stofn-
uðu það fyrir rúmum 80 árum, og
það er mjög öflugt félag. Ég er
alveg sannfærður um það að ef
við hefðum ei haft jafn myndar
legt kaupfélag og fjárhagslega
sterkt, þá væri ekki jafn vel búið
til sveita i Eyjafirði. bað hefur
verið bændum mikill styrkur.
— Nú hefur það lika bætzt við,
að þið búið rétt við stórt og öruggt
markaðssvæði þar sem Akureyri
er.
— Eyfirzkir bændur búa i
kringum allstóran þéttbýlis-
kjarna og þar hafa þeir haft mik-
inn markað fyrir sinar vörur, þeir
hafa Iika átt sinn þátt i að skapa
þar atvinnu. Þetta bindur þannig
hvað annað, sveitin og bærinn og
ég álit að það sé mjög mikilvægt,
að Akureyri og sveitirnar i kring
haldist i heppilegum stærðarhlut-
föllum.
— Ertu ekkert hræddur um að
Akureyri verði sveitunum
yfirsterkari og sogi til sin vinnu-
kraft úr sveitunum?
— Ég er nú ekki hræddur um
það eins og nú standa sakir,en ég
get að sjálfsögðu ekki spáð um
hvað verður, þegar timar liða.
Nú um skeið hefur ekki orðið mik-
il fólksfjölgun á Akureyri miðað
við það sem annars staðar gerist.
bað hefur lika verið talsvert um
það, að fólk i sveitunum, einkum
yngra fólk, hefur stundað vinnu á
Akureyri, án þess að flytja þang-
að. Það hefur nýtt atvinnuna án
þess að flytja til hennar.
Kiötframleiðsla
varla aðalbúgrein
— Nú á að fara að rækta holda-
naut i næsta nágrenni við þig.
— Já, næsta sumar er ákveðið
að reisa sóttvarnarstöð i Hrisey á
Eyjafirði og þar á að hreinrækta
holdanautastofn með siendur-
teknum sæðingum islenzkra kúa
með sæði úr Gallowaynautum og
hefur Búnaðarfélag Islands
umsjón með stöð þessari og rækt-
uninni þar.
— Er einhver reynsla i þvi að
blanda saman holdakyni og
islenzku mjólkurkyni?
— Það er engin reynsla fengin i
þvi að blanda saman hreinu
holdakyni við islenzka kúastofn-
inn. Hins vegar er nokkur reynsla
i þvi að nota holdanautablend-
inga frá Gunnarsholti handa
islenzkum kúm. Afkvæmin eru þá
alin til eins og hálfs- til tveggja
ára aldurs, og þá lógað. Þetta
hefur gefizt allvel og þessir grip-
ir hafa gefið mun meiri kjötþunga
en alislenzkir gripir á sama aldri.
Fæðing þessara blendingskálfa
gengur yfirleitt ágætlega þvi þeir
eru jafnan minni við fæðingu en
hreinkynja kálfar, og þeir eru til
muna bráðþroskaðri og auðveld-
ari i fóðri.
— Heldurðu, að áhuga sé meðal
eyfirzkra bænda á að helga sig
þessari búgrein?
— Ég held að holdanauta-
búskapur verði varla nokkurn
tima tekinn upp i Eyjafirði sem
aðalbúgrein. Til þess er þar of
þröngbýlt. Hitt er svo annað mál,
að eyfirzkir bændur hafa i flest-
um tilfellum töluvert heymagn
fram yfir þarfir og er álitamál
hvort ekki sé rétt að nýta það á
þann hátt að ala upp alla kálfa,
sem fæðast og stefna að þvi, að
þeir kálfar, sem ekki eru til við-
halds m jólkurkúastofninum,
verði holdanautablendingar aldir
til kjötframleiðslu. úr 1940 og
siðan kom svo afkvæmarann-
sóknarstöðin að Lundi við
Akuréyri 1956 og siðan hefur orðið
mjög hröð afurðaaukning hjá
mjólkurkúm i Eyjafirði. Siðán þá
hafa öll naut verið afkvæma-
prófuð og ekki notuð meira ef
afkvæmaprófunum hefur reynzt
neikvæð. Nú hefur sæðingastöðin
verið lögð niður og notað er sæði
frá djúpfrystistöðinni á
Hvanneyi.
Tankflutningar
eru framfaramál
— Nú eruð þið að hefja tank-
flutninga i vor á Samlagssvæði
KEA.
— Já tillaga um það mál var
lögð fyrir ársfund Mjólkursam-
lags KEA i vor sem leið. Þar var
samþykkt að tankvæðing skyldi
tekin upp i héraðinu og i sumar
verður byrjað á tveim hreppum
til reynslu. Svalbarðsstrandar-
hreppi og öngulstaðahreppi.
— Veldur þetta ekki bændum
miklum tilkostnaði?
— Jú, þetta veldur þeim geysi-
legum kostnaði. Sá kostnaður
liggur bæði i heimilistönkunum
sem bændur hljóta að kaupa og
svo þarf viða að kosta miklu fé til
heimreiða. Við búum i nokkuð
snjóþungu héraði og tankflutn-
ingar heimta að heimreiðar séu
færar i flestum snjóum að
minnsta kosti til jafns við þjóð-
vegina.
En bændum er lika mikið hag-
ræði að tankflutningum og einnig
fjárhagslegur ávinningur fyrir
flutningabila. Þeir losna við stöð-
uga flutninga mjólkurinnar i dag
og brúsaburð. Þá má benda á að
viða eru skilyrði slæm til kæling-
ar mjólkurinnar, en það veldur
aftur slæmri flokkun hennar. Sú
er reynslan, þar sem tank-
flutningar eru þegar hafnir, að
flokkunin hefur stórbatnað, það
þýðir betri framleiðslu og er fjár-
hagslegur ávinningur fyrir bænd-
ur.
Bændaklúbbsfundirnir
Áður en við slitum talinu, þá
væri ekki úr vegi að vikja að einu
atriði sem er sérstakt við eyfirzka
bændur og það eru bændaklúbbs-
fundirnir.
Já, þeir eiga sér nú orðið tölu-
vert langa sögu. Ég hygg að það
hafi verið Arnór Sigurjónsson og
Helga Kristjánsdóttir kona hans
serí\drýgstan þátt áttu i að þeir
urðu að veruleika. Þarna koma
eyfirzkir bændur saman nokkrum
sinnum á vetri hverjum og ræða
ýmis mál sem snerta landbúnað-
inn. Þetta er mjög óformlegt,
engir fastir' félagar, engin
fundargerð rituð, aðeins fundar-
stjóri, sem sér um að einn tali i
einu. Venjulega er fenginn einn
sérfróður maður til að flytja
frumsögn um eitthvert tiltekið
efni, og siðan eru frjálsar umræö-
ur. Þessi starfsemi er alltaf að
vaxa, fleiri sem mæta og taka til
máls og það er meira um það en
áður var að ungt fólk komi á
þessa fundi. Þessi starfsemi er
mjög gagnleg og merkileg, þar
fræðast menn um ýmislegt sem
þeim kemur til góða i búrekstri
þeirra og þar fá menn tækifæri til
að kynnast og ræða saman um
hugðarefni sin. Þess má geta að
einmitt nú fyrir skömmu var
minnst 25 ára afmælis bænda-
klúbbsins með vel heppnuðum
skemmtifundi. J.G.K.
VELJUM ÍSLENZKT-/y'K
ÍSLENZKAN IÐNAP
alþjóðleg vandamál án tillits
til laga og réttar, einhliða að-
gerðir leiða til óskapnaðar,
ýta undir hliðstæðar aðgerðir
af hálfu annarra rikja, og allt
þetta flækir sambúð rikja og
bakar tjón alþjóðlegri sam-
vinnu.
Sovétrikin, sem eiga lengri
strandlengju en nokkuö annað
riki, mikinn kaup- og fiski-
skipaflota, sem eru að störfum
viða um heim, hafa að sjálf-
sögðu mikinn áhuga á vanda-
málum, sem lúta að nýtingu
hafsins, og hafréttarmálum.
Þau hafa fyrst og fremst beitt
sér fyrir þvi, að skapaðar séu
aðstæður, sem komi i veg fyrir
árekstra út af nýtingu haf-
anna. Að frumkvæði Sovét-
rikjanna hefur verið gerður
samningur um bann við stað-
setningu kjarnavopna og ann-
arra gjöreyðingarvopna á
hafsbotni.
Áðurnefnd hafréttarráð-
stefna, sem hefjast á fyrir al-
vöru 1974, mun fjalla um öll
lögfræðileg vandamál, sem
hér hefur verið minnzt á. Á
fjórum undirbúningsfundum
fyrir ráðstefnuna, sem haldnir
hafa verið 1971-72, hafa Sovét-
rikin fylgt þeim sjónarmiðum,
sem hér verða að nokkru rak-
in:
Þegar rætt er um stærð
landhelgi, hafa Sovétrikin
fylgt þeirri meginreglu, að
hún skuli ekki vera stærri en
12 milur. Ef tekin væri sú
stefna, að landhelgi verði 200
milur, eins og sum riki vilja,
þá mundu 40% heimshafanna
falla undir lögsögu einstakra
rikja. Yfirráðasvæði ýmissa
landa mundi stækka gifurlega,
siglingar og viðskipti gætu
orðið erfiðari og miklu dýrari
en nú.
Ýmis riki, einkum þróunar-
lönd, fallast á regluna um 12
milna landhelgi, en setja á
dagskrá tryggingu fiskveiði-
hagsmuna strandrikja utan 12
milna markanna. Þessi lönd
segja, að enda þótt frelsi til
fiskveiöa á opnu hafi lýsi lög-
fræðilegu jafnrétti allra rikja,
þá tryggi þaö ekki hagsmuni
þróunarlanda, þar eð þau hafi
ekki flota og tæknilega að-
stöðu til að stunda fiskveiðar
til jafns við þær þjóöir, sem
betur eru settar.
Sovétrikin sýna þessum
yfirlýsingum skilning. Fyrr-
verandi nýlendur hafa nýbyrj-
að sjálfstæða þróun, og marg-
ar greinar atvinnulífs þeirra
eru Isköpun, þ.á.m. fiskiönað-
ur. Þessi lönd hafa minni
möguleika á að stunda fisk-
veiðar á opnu hafi en rfki, sem
eiga flota, eða hafa tækni- og
fjárhagslega möguleika til að
koma sér upp flota. Sovétrikin
leggja til, að viðurkenndur sé
forgangsréttur þróunarríkja
til fiskveiða utan 12 milna
landhelgi þeirra. 1 drögum að
samþykkt, sem Sovétrikin
hafa borið upp i undirbúnings-
nefnd hafréttarráðstefnunnar,
segir að „þróunarriki geti á
opnum hafsvæðum, sem liggja
beint að 12 milna landhelgi
þess, áskilið sér rétt til þess
hluta leyfilegs aflamagns,
sem þau skip geta veitt, sem
undir fána þessa rfkis sigla”.
Eftir þvi, sem fiskveiðifloti
þróunarstrandrikis eflist
„getur það aukið þann hluta
fiskaflans, sem það áskilur
sér”. Þessi tillaga gerir þvi
ráð fyrir þvi, að þróunarrfki,
sem land á að sjó, geti áskilið
sér þann afla á opnu hafi við
strendur sinar, sem það getur
veitt á hverjum tima.
Þessi tillaga Sovétrikjanna
tekur bæði tillit til hagsmuna
þróunarrikja og gerir ráð fyrir
skynsamlegri nýtingu auðæfa
hafsins. Útfærsla landhelgi i
200 milur getur leitt til þess, aö
fiskistofnar innan hennar séu
ekki nýttir. A þeim svæðum
við strönd Argentinu, sem rik-
ið hefur lýst innan sinnar
landhelgi, mætti á ári hverju
veiða 12 milljónir smálesta af
fiski án þess að ganga á stofn-
ana. Argentina veiðir á ári 240
þús. smál., eða aðeins 2% af
leyfilegu magni. Afgangurinn
af fiskinum er ekki nýttur og
deyr. (1 Indlandshafi dó árið
1969 fimm sinnum meira af
fiski en öll þróunarlönd veiddu
þar). Þvi gerir sovézka tillag-
an ráð fyrir þvi, að þann fisk,
sem strandriki ekki áskilur
sér, megi veiða „skip, sem
sigla undir fánum annarra
rikja, þ.á.m. rikja, sem ekki
eiga land að sjó, að svo miklu
leyti, sem þær veiðar ekki
skerða fiskistofna.” Strand-
riki fær rétt til að setja reglur
um fiskveiðar á nefndum
svæðum á grundvelli visinda-
legra rannsókna og aö hafa
eftirlit með framkvæmd
þeirra.
Sovétrikin hafa og gert til-
lögur um ýmis önnur atriöi, er
hafrétt varða, m.a. um sigl-
ingar á sundum. Verða þær
ekki raktar hér. Væntanleg
hafréttarráðstefna er merkur
atburður, og til að samþykktir
hennar verði lifvænlegar og
stuðli að þróun vinsamlegra
samskipta milli ríkja, veröa
þær að taka tillit til lögmála
þróunar alþjóðaréttar og
hagsmuna allra rikja.
(Timaritið Mezjdunarodnaja
zjizn, no 2, 1973. Þýtt og endur-
sagt — APN)
• •
Ermer
tœkifœri.
til að eignast hlut í banka.
Nú eru aðeins um 15 milljónir óseldar
af hlutafjáraukningu Samvinnubankans
úr 16 í 100 millj. kr.
Ollum samvinnumönnum er boöiö
aö eignast hlut.
Vilt þú vera meö?
SAMVINNUBANKINN
1
LOFTLEIÐIR
BLÓMASALUR
VÍKINGASALUR

KVÖLDVERÐUR FRA KL. 7.
BORÐAPANTANIR I SIMUM
22321 22322.
BORÐUM HALDIÐ TIL KL. 9.