Fréttablaðið - 20.10.2004, Síða 32

24 20. október 2004 MIÐVIKUDAGUR
EKKI MISSA AF…
Sýningu Gjörningaklúbbsins í
i8, sem lýkur laugardaginn
23.október. Á sýningunni sem ber
heitið Fjölleikahús hjartans má
finna myndbandsverk, ljósmyndir,
skúlptúra gerða úr nælonsokkum
og lakkrís og stórt ìmálverkî úr
lakkrís...
Litlu kvikmyndahátíðinni í Há-
skólabíói...
Fyrirlestri sem dr. Ólafur Kvaran
listfræðingur flytur um listmálar-
ann Jón Stefánsson á námskeiði
um íslenska myndlist í Listasafni
Íslands á morgun, klukkan 16.30.
Valgarður Gunnarsson opnar sýningu í Duus-
húsum, sýningarsal Listasafns Reykjanesbæjar
á föstudaginn, 22. október. Á sýningunni sem
ber heitið Elífðin á háum hælum, sýnir Val-
garður tuttugu verk sem unnin eru á undan-
förnum tveimur árum, en hann sýndi síðast í
Gallerí Skugga haustið 2003.
Í sýningarskrá segir Aðalsteinn Ingólfsson list-
fræðingur m.a. um listamanninn: „Á undan-
förnum árum hefur Valgarður Gunnarsson
skapað sér býsna magnaðan en um leið þver-
sagnarkenndan myndheim. Þversögnin felst í
því að öfugt við flesta jafnaldra sína er hann
áhangandi módernískrar fagur-og hugmynda-
fræði, þar sem litið er á formgerð og litróf
málverksins sem merkingarbæra anga af
framsækinni þekkingarleit og áréttingu mann-
gildis. Hin vel gerða og innihaldsríka mynd er
þar eins konar spegilmynd mannlegs lífernis
upp á sitt fyllsta og besta.”
Sýningin er opin alla daga frá kl. 13.00 –
17.30 og stendur til 5. desember.
Kl. Kl.12.30
Blásaraoktettinn Hnúkaþeyr á Há-
skólatónleikum í Norræna húsinu í dag.
Á efnisskránni eru forleikurinn að óper-
unni Brúðkaupi Fígarós og Serendada
nr. 11, eftir Mozart.
menning@frettabladid.is
Valgarður í Duushúsum
Ástin er það eina sem við höfum
til þess að brúa bilið yfir á okkar
andlega svið. Þegar við elskum,
viljum við verða betri en við
þegar erum og ástin gerir okkur
betri, segir í skáldsögu Coelho,
Brida, og víst er að Coelho, sem er
nú staddur hér á landi, fjallar oft
um ástina í verkum sínum þótt
ekki sé hægt að segja að hann
skrifi ástarsögur í hefðbundinni
merkingu þess orðs. Enda segir
hann sjálfur að ástin geri meira
en að brúa bilið yfir á okkar and-
lega svið; hún sé í rauninni eina
leiðin að mönnunum, að náttúr-
unni, að samfélaginu. „Ástin er
það mikilvægasta sem til er,“
segir hann.
Á geðsjúkrahúsi
Í bók sem ber heitið Veronica
Decides to Die, eða Verónika
ákveður að deyja, segir frá ungri
stúlku sem sér engan tilgang með
lífinu. Hana hreinlega langar ekki
til að lifa. Hún ákveður því að
taka líf sitt. Það mistekst og þegar
Verónika vaknar aftur, er hún
stödd á sjúkrahúsi þar sem henni
er sagt að þótt sjálfsmorðið hafi
ekki tekist, hafi hún skaðað hjart-
að það mikið að hún eigi aðeins
nokkra daga ólifaða. Á þessum
dögum uppgötvar Verónika þætti
í sjálfri sér sem hún hefur aldrei
leyft sér að hofast í augu við, eins
og hatur, ótta, forvitni, ástina og
kynferðislega vakningu. Hún upp-
götvar að hvert andartak snýst
um val á milli þess að lifa og
deyja. „Verónika er fyrst og
fremst hrædd við að vera öðru-
vísi,“ segir Coelho. „Ég held að við
hræðumst fátt eins mikið og að
vera öðruvísi og eigum erfitt með
að sættast við það. Og það á ekki
bara við félagslega hegðun. Þetta
á við í kynlífi, ástinni, vináttu og
öllum okkar athöfnum. Það skek-
ur gervalla undirstöðu lífsins að
lenda á geðsjúkrahúsi og við eig-
um aðeins um tvær leiðir að velja:
Við getum afneitað því sem gerð-
ist, eða horfst í augu við það.“
Coelho veit vel um hvað hann
er að tala, því innlögn á geð-
sjúkrahús er hluti af hans eigin
reynslu. Þegar á unglingsaldri
hafði hann áttað sig á köllun sinni,
sem var að verða rithöfundur.
Hins vegar höfðu foreldrar hans
annað í huga. Þau ætluðu piltinum
Paulo að verða verkfræðingur og
reyndu að kæfa möguleika hans á
því að helga sig ritlistinni. Afleið-
ingin varð sú að Paulo gerði upp-
reisn og lagði sig í líma við að
brjóta þær reglur sem giltu í fjöl-
skyldunni. Faðirinn áleit þessa
hegðun bera vott um geðveilu og
lét tvisvar leggja drenginn inn á
geðsjúkrahús þegar hann var
sautján ára. Þar gekkst Coelho
undir nokkrar raflostsmeðferðir.
Að berjast fyrir eigin rými
„Ég lærði að berjast fyrir mínu
eigin rými í tilverunni, þegar ég
var unglingur,“ segir Coelho og
víst er að tilraunir föður hans
gerðu ekkert annað en að færa
syninum frelsi til þess að gera það
sem hann langaði til að gera.
Fljótlega eftir dvölina á sjúkra-
stofnuninni, gekk hann til liðs við
leikhóp og hóf störf sem blaða-
maður. Blaðamennskan var álitin
miðstéttarleg og leikhúsið vagga
siðleysisins. Foreldrar hans tóku
enga áhættu og létu leggja hann
inn á geðsjúkrahús í þriðja sinn.
Eftir þá dvöl var Paulo enn átta-
villtari og hræddari en áður og
kölluðu foreldrarnir þá inn sér-
fræðing einn mikinn á sviði geð-
lækninga til að meta ástand hans.
Sá sagði þeim að pilturinn væri
allt annað en geðveikur og ætti
ekki heima á geðsjúkrahúsi; hann
þyrfti aðeins að læra að takast á
við lífið. Þrjátíu árum síðar skrif-
aði hann bókina um Veróniku.
En þótt Verónika ákveði að
deyja, segir Coelho bókina ekki
snúast um dauðaþrá. „Við vitum
öll að við deyjum einn daginn – en
í raun og veru viljum við það ekki.
Við viljum lifa til eilífðarnóns.“
Engu að treysta
Í Valkyrjunum segir Coelho frá
eigin ferð inn í eyðimörkina í
Kaliforníu til þess að leita æðsta
sannleikarns. Þangað ferðaðist
hann, ásamt konu sinni, Christ-
inu. Frá því að hann lagði upp í
ferðina vissi hann að hann myndi
hitta aðila sem kæmu honum á
þann andlega rétta stað sem
hann leitaði að. Hann vissi bara
ekki að það yrðu leðurklæddar
valkyrjur á mótorhjólum. Þegar
Coelho er spurður hvort hann
hafi treyst því að þær væru réttu
aðilarnir til þess að hjálpa
honum í leit hans, segir hann:
„Nei, þegar þú ert á ókunnum
slóðum, treystirðu í rauninni
engu. Ég fór til dæmis í göngu-
ferð í morgun. Reykjavík var allt
um lykjandi, það var kalt og há-
vaðarok. Ég vissi ekki hvernig
ég ætti að takast á við kuldann og
rokið. Ég var svo algerlega hér.
Það sama átti við um Valkyrjurn-
ar. Fyrst mætirðu á staðinn og
svo tekstu á við aðstæður.
Valkyrjurnar voru kannski
manneskjur sem margir myndu
telja ólíklegar til þess að færa
mann nær endastöð í andlegri
leit – en það er mín reynsla að
maður finnur alltaf mikilvæg-
ustu reynsluna, atvikin og hlut-
ina þar sem maður á síst von á
þeim.“
Að finna sinn „ættbálk“
Coelho játar því að aftur og aftur
leggi hann áherslu á kjarkinn til
þess að vera öðruvísi í verkum
sínum. Fyrir utan söguna af
Veróniku, fjallar bók hans, The
Devil and Miss Prym (Kölski og
fröken Prym) um þann kjark.
„En í dag er mun auðveldara en
áður að vera öðruvísi,“ segir
hann, „vegna þess að við höfum
tæki eins og netið, sem hjálpar
okkur til þess að finna okkar
„ættbálk“ hvar sem er í heimin-
um. Fyrir nokkrum árum voru
þeir sem eru öðruvísi taldir frík.
Í því alþjóðlega þorpi sem heim-
urinn er orðinn í dag, með til-
komu netsins, finnurðu alltaf
fleiri og fleiri sem eru eins og þú,
af þínum „ættbálki.“ Þú getur
verið á Íslandi en byggt upp sam-
band við manneskju sem býr á
Nýja-Sjálandi, eða hvar sem er.
Þú getur spurt spurninga og þú
getur veitt svör og þorað að vera
öðruvísi. Með netvæðingunni
höfum við líka endurheimt
nokkuð sem var talið glatað fyrir
fimmtán árum, sem er ritlistin.
Við erum aftur farin að skrifa og
lesa texta.“
Í bókinni By the River Piedra I
sat down and wept (Ég sat við
fljótið Piedru og grét), segir
Coelho frá ástarsambandi ung-
linga sem ekki ná saman. Löngu
seinna hittast þau aftur og þá
hefur lífið hert hana en hann
hefur fetað leið hinnar andlegu
leitar. Bókina segir Coelho fjalla
um enn einn þátt sem hann hafði
uppgötvað í sjálfum sér. „Við
erum svo margbreytileg og á
þessum tíma hafði ég uppgötvað
mínar kvenlegu hliðar. Ég er
karlmaður með líffæri karl-
manns en ég er líka kona. Guð
gerði mig líka að konu. Ég eyddi
fjórum árum í að aðlagast mínum
kvenlegu þáttum og bókin fjallar
um þann tíma. Eftir að mér tókst
að höndla þessa kvenlegu þætti,
sé ég heiminn sem hringlaga,
ekki línulaga. Konan í sögunni
hefur harðnað. Hún er fulltrúi
fyrir hið karlmannlega í mér
sjálfum.“
Er það þess vegna sem flestar
aðalpersónur þínar eru konur?
„Já, það er auðveldara að ná
utan um viðfangsefnið þegar það
er skoðað allan hringinn en þegar
um það er fjallað í einni, beinni
línu.“ sussa@frettabladid.is
Við hræðumst það mest að vera öðruvísi
!
21.-22. OKTÓBER Í FÍFUNNI Í KÓPAVOGI
Yfir 60 sýnendur
24 örnámskeið og kynningar
6 viðtöl við áhrifafólk í íslensku viðskiptalífi
REKSTUR 2004
Fimmtudagur kl. 10.00 - 18.00 • Föstudagur kl. 10.00 - 18.00 • Skráning á www.rekstur2004.is
KAUPSTEFNA FYRIR STJÓRNENDUR ÍSLENSKRA FYRIRTÆKJA
PAULO COELHO „Ég er karlmaður með líffæri karlmanns en ég er líka kona.“
Í bókum sínum segist brasil-
íski rithöfundurinn Paulo
Coelho ávallt vera að skoða
tiltekna þætti í sjálfum sér til
þess að skilja heildina. Verk
hans fjalla um ótta okkar og
þrár, leit og höfnun, líf og
dauða, ást og hatur og flest-
ar aðalpersónur hans eru
konur.