Tíminn - 20.01.1974, Page 40

Sunnudagur 20. janúar 1974.
/■ H \ 1111
/i/r/r góúan mat
^ KJÖTIÐNAÐARSTOÐ SAMBANDSINS

Uppdstunga
um sam-
eiginlegt,
norrænt rit
A NORÐURLÖNDUM búa
seytjún milljónir manna, sem
tala svo skyldar tungur, aö þær
geta næstuin þyj heitiö mál-
lýzkur, segir í tlmaritinu Nordisk
kulturskrift, þar sem iagt er til,
aö Norömenn, Sviar og Danir taki
upp sameiginlegt ritmál.
Þar er einkanlega mælt með
norsku sem bókmáli, sem i senn
er runnið af sænskum og norskum
rótum, og hefur orðið fyrir áhrif-
um af bæði sænsku og norsku
landsmáli. Vill höfundur uppá-
stungunnar, Karl H. Bolay, að inn
i norska bókmálið verði tekin orð
og orðatiltæki úr öðrum norræn-
um tungum, en hamlað gegn
engilsaxneskum áhrifum, sem
honum þykja áleitin um of.
Allt er líf
ið stríð
og vandi
Þetta er hér um bil eins og
þegar Skarphéöinn stökk
Markarfljót milli höfuöisa
meö öxina Rimmugýgi
reidda um öxl, renndi sér
fótskriöu aö Þráni Sigfússyni
og klauf hann i heröar niöur.
En þótt gaman sé fyrir pilta
a réttum aldri aö svona
heljarstökkum, er betra aö
hafa þaö I huga aö þau geta
veriö varhugaverö, þar sem
djúpt vatn er undir. Ef itla
tekst til, getur garpurinn
sem sagt hætt aö standa I
sporum Skarphéöins og
hlotiö svipuö örlög og
Þráinn.
— Timamynd: Róbcrt.
-mm§
STEINULLARVINNSLA Á NÝ
ÁLITLEG ATVINNUGREIN
Arðvænleg útflutningsvara og íslenzkum byggingariðnaði til öryggis
KYRR á árum var hér allmikill
steinullariönaöur, en I seinni tíö
hefur plast aö miklu leyti komiö i
staö steinullar til einangrunar i
húsum. Samt hefur fram á þcnn-
an dag verið rekiö sniáfyrirtæki.
ekki einvörðungu islenzkum
byggingariðnaði mjög til öryggis,
heldur myndi talsvert verða af-
gangs til útflutnings. Þegar þess
er gætt, að nú er heimsfram-
leiðsla á steinull og gjalli, sem til
.fellur við vinnsluna, um tvær
milljónir lesta á ári, ætti ekki að
vera vandkvæ'ðum bundiðaðselja
það, sem afgangs yrði frá stein-
ullarverksmiðju með þeirri fram-
leiðslugetu er nefnd var, á út-
lendum markaði, þar sem það
yrði aðeins sem dropi i hafið.
Þetta er eitt af þvi, sem nú er
mjög til athugunar og endurmats,
þegar fjallað er um nýtingu is-
lenzkra jarðefna.
Nýbygging-
arnar í
Reykholti
ofbjóða
Skriflu
IIVERINN Skrifla hefur
lengi verið hitagjafi
Rey khy ltinga, án þess
nokkuð þyrfti að gera annaö
en taka við heita vatninu,
sem hann spýr upp. En nú
eru byggingar orðnar svo
stórar og fólk margt i
Reykholti, að hverinn
fuilnægir ekki lengur hita-
þörfinni af sjálfsdáöum.
Engin vá er þó fyrir dyrum,
þvi aö gnægö er talin af heitu
vatni i jöröu i nágrenni
Reykholts, og á að hefja þar
boranir nú mjög fljtítlega.
t Reykholti búa nú tólf til
fjórtán fjölskyldur, alls um
fimmtiu manns, og flestar i
einbýlishúsum. Auk þess eru
þar verkstöðvdr. gróðurhús,
sundlaug, kirkja, og loks
skólinn sjálfur, sem nú er
mjög verið að stækka. Þar
á að risa nýbygging er mun
kosta um hundrað og tuttugu
milljónir króna. Var fyrsti
hluti þessarar byggingar
tekinn i notkun i haust, og
annan er búið að steypa. En
það er einmitt þessi mikla
skólabygging, sem krefst svo
mikillar upphitunar, að
Skrifla nægir ekki lengur,
þegar kalt er i veðri.
Alitið er, að kostnaður við
borun verði ekki mikill, þvi
að grunnt mun á meira af
heitu vatni. Er þar til
marks, að fyrir nokkrum ár-
um var borað eftir heitu
vatni handa bilaverkstæði og
smiðaverkstæði i landi
Breiðabólstaðar, og fékkst
þá 110 stiga heitt vatn á
innan við þrjátiu metra dýpi.
Snorralaug i Reykholti er
elzta mannvirki, sem
varveitzt hefur i landinu til
vitnis um það, hvernig menn
fyrri tiðar notuðu
jarðhitanna, og er sú saga að
minnsta kosti meira en sjö
daga gömul, en teygir sig
sjálfsagt jafnlangt aftur og
byggð hefur verið i
Reykholti. En nú á sem sagt
að fara að krefja jörðina um
meira vatn en hún býður fús-
lega fram, i fullu trausti
þess, að þar sé af að taka
megi staðnum um langan
aldur, þótt hann taki út
mikinn vöxt.
Borgarnes:
NÝTT AAJÓLKURBÚ
Steinull i Ilafnarfiröi, er fæst viö
þennan iönaö, en afkösin aðeins
veriö um tólf smálestir á ári.
Vegna oliukreppunnar liafa viö-
horf breytzt snögglega, og er nú
liklcgt aö vinnsla steinullar geti
oröið arðsöm atvinnugrein.
Eins og stendur er verð á
einangrunarplasti og innfluttri
steinull nú mjög áþekkt, en við
þvl má búast, að steinullarveðrið
hækki til muna innan skamms.
Erlendis er koks mjög notað við
bræðsluna, og efalaust, að koks-
verð fer hækkandi, þegar olia
hefur hækkað svo mjög. Þess
vegna ætti steinull, þar sem hóf-
lega dýrt rafmagn er notað við
bræðsluna, að verða vel sam-
keppnisfær — ekki aðeins hér inn-
an lands, heldur og á erlendum
markaði.
Um 650 smálestir af einangrun-
arplasti eru nú fluttar inn árlega.
en það svarar til f jögur til sexþús-
und smálesta af steinull. Væri hér
komið upp vinnslustöð, sem gæti
skilað fimmtán til sextán þúsund
lestum af steinull á ári, væri það
AFORMAÐ er að reisa innan
skamms nýtt mjólkurbú i
Borgarnesi. Enn hefur ekki verið
ákveðið. hvenær hafizt verður
handa, en nauðsynlegt er talið, að
nýja mjólkurbúið komist i gagniö
eigi siðar en 1976. Magn inn-
veginnar mjólkur I Borgarnesi
hefur stóraukizt undanfarin ár.
en litt eða ekki hefur bætzt við
húsakost mjólkurbúsins siðan
1939.
— Nýja mjólkurbúið er teiknað
I Noregi, sagði Sigurður Guð-
brandsson mjólkurbússtjóri i við-
tali við Timann, þvi að við eigum
ekki þá kunnáttumenn, sem þörf
er á i þessum efnum, og þurfum
þess vegna að leita til erlendra
sérfræðinga um fyrirkomulag
húsa, stærðir véla og annað, sem
til þarf.
Aðalhús nýja búsins verður ein
hæð og kjallari undir þvi að hluta.
Þvi er ætlaður staður við Olafs-
vikurveginn, skammt frá Borg á
Mýrum. Það verður rösklega 4000
fermetrar að flatarmáli og 20 þús.
rúmmetrar.
Enn hefur ekki verið gerð
endanleg kostnaðaráætlun. sagði
Sigurður, en reynsla nágranna-
þjóða ökkar i þessum efnum hef-
ur verið sú, að byggingarkostnað-
ur samsvari um það bil ársverð-
mæti innveginnar mjólkur. Miðað
við þetta ár yrði kostnaður þvi um
200 milljónir króna, en þess er þó
að gæta, að við eigum að sjálf-
sögðu töluvert af vélum og áhöld-
um, og kostnaður lækkar þá auð-
vitað sem þvi svarar.
Núverandi byggingar mjólkur-
búsins i Borgarnesi voru reistar á
árunum 1930-1938, og siðan hefur
nálega ekkert bætzt við, þótt
mjólkurmagnið hafi aukizt stór-
lega. Til marks um þróunina má
nefna. að fyrsta árið sem
mjólkurbúið starfaði, þ.e. 1932,
var mjólkurmagnið tæplega 300
þús. litrar. 1939 var mjólkur-
magnið rösklega 2,2 milljónir
litra, og á siðasta ári 10,2 milljón-
ir eða nærri fimm sinnum meira
en 1939. þótt húsakostur sé nánast
hinn sami og þá. Þessari miklu
aukningu hefur mjólkurbúið ann-
að með hagræðingu á rekstrinum
og aukinni vélvæðingu, en nú er
svo komið, að bráðnauðsynlegt er
að reisa nýtt hús, ekki sizt, ef haft
er i huga, að árlegt mjólkurmagn
verður sennilega komið upp i tólf
milljónir litra eftir þrjú ár, sagði
Sigurður.
Nýja búinu er ætlað að anna
brýnustu þörfinni næstu árin eftir
að smiði þess lýkur, og þá er mið-
að við 16-20 milljónir mjólkurlitra
á ári. en teikningarnar eru þannig
úr garði gerðar. að auðvelt verð-
ur að stækka húsið.
HHJ