Tíminn - 10.02.1974, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 10. febrúar 1974.
Mftvtn ah ntildfn \\ Tillögur Einars
mmvi n y Ágústssonar
Óvissa í stjórn-
málum
Óvenjulega mikil óvissa rikir
nú i stjórnmáium og efnahags-
málum margra vestrænna landa
og valda þvi margar ástæður.
Oliukreppan er hvergi nærri eina
orsökin. Glöggt dæmi um þetta er
sú ákvörðun brezku stjórnarinnar
að rjúfa þingið sökum þess, að
hún ræður ekki við efnahagsmál-
in. En það er ekki aðeins stjórn
brezkra ihaldsmanna. sem á
þannig i vök að verjast. heldur
nær þessi óvissa einnig orðið til
landa. þar sem stjórnmála-
ástandið hefur verið talið miklu
stöðugra en i Bretlandi. eins og
t.d. i Frakklandi og Vestur-
F>ýzkalandi. i Frakklandi gengur
sá orðrómur, að Pompidou muni
bráðlega skipta um forsætisráð-
herra og gera ýmsar aðrar
breytingar á stjórninni, sökum
þess hve erfiðlega gangi, jafnt á
sviði efnahagsmála og stjórn-
mála. t Vestur-Þýzkalandi sætir
Willy Brandt nú sivaxandi
gagnrýni og horfur eru á, að brátt
komi til mestu launadeilu. sem
hefur orðið þar siðan 1933, þegar
Hitler kom til valda. Á Italiu eru
stjórnmálahorfur sagðar mjög
tvisýnar og rikisstjórnin völt i
sæti. Þannig mætti halda áfram
að rekja dæmin og nefna Belgiu,
Holland o.s.frv. til dæmis um hið
ótrygga stjórnmála- og efna-
hagsástand, sem rikir nú yfirleitt
i hinum vestræna heimi.
Fyrir Islendinga er vissulega
lærdómsrikt að hafa þetta til
hliðsjónar, þegar rætt er um
stjórnmálaástandið hérlendis.
Þroski danskra
stjórnmálo-
manna
Danmörk er eitt þeirra landa,
þar sem mikil óvissa rikir i
efnahagsmálum og stjórnmálum.
Þar féll rikisstjórn sisialdemó-
krata á siðastl. hausti og leiddi
það til þingkosninga, sem juku
enn stjórnmálaglundroðann. Á
þinginu eru nú tiu flokkar i stað 5
áður. Rikisstjórnin er nú i
höndum flokks, sem hefur aðeins
22 þingmenn af 179 alls, Vinstri
flokksins. Þegar þessa er gætt,
verða það að teljast merk tiðindi,
að milli sósialdemókrata og
stjórnarflokksins hefur nú náðst
samkomulag um efnahagsmálin,
sem fleiri flokkar munu styðja.
Þannig hefur myndazt
þingmeirihluti um lausn
efnahagsmálanna, þrátt fyrir
flokkaglundroðann. Þetta ber
þroska danskra stjórn-
málamanna gott vitni. Fordæmi
danskra sósialdemókrata mætti
vera stjórnarandstæðingum hér
og viðar til fyrirmyndar.
Umræður um
varnarmálin
Varnarmálin hafa verið i vax-
andi mæli á dagskrá, enda eðli-
legt, þar sem viðræður við
Bandarikin um endurskoðun
varnarmálanna fara senn að
komast á lokastig. Það mun
liggja fyrir innann nokkurra
vikna, hvort þær bera jákvæðan
árangur eða ekki. Þingið mun þá
fjalla um niðurstöður viðræðn-
anna, hverjar sem þær verða.
Forsætisráðherra lýsti yfir þvi i
áramótagrein sinni, eins og hann
hefur reyndar oft gert áður, að
beri endurskoðunarviðræðurnar
ekki jákvæðan árangur, muni rik-
isstjórnin fara þess á leit við
Alþingi, að fá heimild tii að segja
samningum upp, ef þurfa þykir.
Von fslendinga er að sjálfsögðu
sú. að til uppsagnar þurfi ekki að
koma, þar sem samkomulag
náist um nýja tilhögun þessara
mála i samræmi við þau ákvæði
stjórnarsáttmálans, að herinn
fari i áföngum, en island verði
áfram i Atlantshafsbandalaginu
og fullnægi skyldum sinum við
það. Þetta hefur frá öndverðu
verið sjónarmið F'ramsóknar-
flokksins.
Tillögur utan-
ríkisráðherra
t samræmi viö framangreinda
afstöðu Framsóknarflokksins,
hefur utanrikisráðherra lagt
fram i rikisstjórninni, eftir að það
var einróma samþykkt i
varnarmálanefnd þingflokksins
og þingflokknum, tillögu að við-
ræðugrundvelli. sem felur það
tvennt i sér, að herinn fari i
áföngum úr landinu innan
tiltekins tima, en jafnhliða verði
samið um þá þjónustu, sem Nató
fær á Keflavikurflugvelli eftir að
herinn er farinn. Þar er m.a. um
að ræða lendingarrétt fyrir
flugvélar og starfslið i sambandi
við það. Einnig um gæzlu
mannvirkja. rekstur radarstöðva
o.s.frv. Gert er ráð fyrir að
tslendingar taki sem mest að sér
þau störf, sem þessu fylgja nema
þau, sem talið er eðlilegt, að
erlendir kunnáttumenn annist.
Með tillögum þessum er stefnt
að þvi tvennu, að island verði
ekki hersetið land um óákveðinn
tima, og að landinu verði tryggð
fullnægjandi vörn með þátttöku i
Nató og eðlilegri þjónustu við
það. án hersetu. Við þetta myndu
varnir landsins engu lakar
tryggðar en nú, en þó náð þvi
marki, sem allir flokkar og allir
lslendingar telja sig stefna aö. en
það er að tsland sé ekki hersetiö
land á friðartimum.
Meðalvegur
Þótt tillögur Einars Ágústs-
sonar um lausn varnarmálanna,
hafi hlotið góðar undirtektir, var
aldrei við þvi að búast, að þær
hlytu stuðning allra. I öllum
flokkum eru til menn, sem alltaf
hafa verið andvigir aðild að
Atlantshafsbandalaginu, og vilja
þá að sjálfsögðu ekki heldur, að
bandalaginu verði veitt einhver
fyrirgreiðsla á tslandi. I öllum
flokkum eru lika til menn, sem
vilja hafa hér erlendan her, og
veldur þvi ekki aðeins óttinn við
Rússa, heldur einnig við hugsan-
legt Tyrkjarán, eða innrás
ribbaldaflokks undir forustu nýs
Jörundar hundadagakonungs,
eins og skýrt hefur komið
fram i ritstjórnargreinum
Morgunblaðsins. Þá lausn er ekki
hægt að finna í varnarmálum,
sem samrýmis þessum andstæðu
sjónarmiðum. Hins vegar er sýnt
með tillögum Einars Ágústs-
sonar, að það er hægt að finna
millileið, sem tryggir það hvort
tveggja i senn, að hér sé herlaust
land til frambúðar og að landinu
sé þó tryggð engu minni vernd en
sú, sem f.ólgin er i þátttöku okkar
i Atlantshafsbandalaginu og fuli-
nægingu á þeim skyldum, er af
þátttökunni leiða.
Forðumst
stóru orðin
Varnarmálin eru viðkvæm mál
og vandasöm.og þó einkum þegar
erlendur her er annars vegar.
t*að er jafnan mikil hætta á, að
moldviðri sé þyrlað upp um slik
mál.Svohefur lika orðið hér.
öfgafull orð hafa fallið á báða
bóga, og er erfitt að sjá, hver á
metið i þeim efnum. Ekki er
ofmælt, að slikar umræður
samrýmast illa þeim anda
þjóðareiningar, sem ætti að rikja
á þjóðhátiðaráinu. Nú ætti að
rikja andi þeirra þjóðarleiðtoga,
sem fundu hinn rétta meöalveg á
Alþingi árið 1000. En til þess að
svo megi verða þarf skynsemi að
ráða. Það er trú forustumanna
Framsóknarflokksins, að með til-
iögum þeim, sem utanrikis-
ráðherra hefur lagt fram i
samráði við þingflokkinn, sé
fundin hin rétta leið, sem tryggir
landinu nægilega vernd, en kem-
ur þó i veg fyrir varanlega her-
setu. Þjóðhátiðarárið 1974 yrði
merkisár i þjóðarsögunni, ef þá
tækist að leysa þetta viðkvæma
og vandasama mál á slikan hátt.
Vill Sjálfstæðis-
flokkurinn
meiri her?
Það var ekki að ástæðulausu.
að Sigurður Lindal prófessor bar
fram þá fyrirspurn til Geirs Hall-
grimssbnar á hinni norsk-is-
lenzku varnarmálaráðstefnu.
hver væri stefna Sjálfstæðis-
flokksins i varnarmálum. Svo
óljóst er það, þegar talsmenn
Sjálfstæðisflokksins eru að tala
um. að þeir vilji endurskoðun
varnarsamningsins. Það kemur
aldrei fyllilega i ljós i þessum
málflutningi. hvert markmið
endurskoðunarinnar eigi að vera.
Hins vegar tala þeir um, að hér
þurfi ekki aðeins að vera eftirlits-
stöð i þágu NATO, eins og Kefla-
vikurherstöðin er raunverulega
nú, heldur þurfi hér einnig að
vera varnarstöð, sem geti tryggt
landinu fullnægjandi varnir.
Þetta verður vart skilið öðruvisi
en að Sjálfstæðisfiokkurinn vilji
auka herliðið hér og efla vopna-
búnað þess. Annars væri það
hrein meiningarleysa að vera að
tala um nógu öfluga varnarstöð
og að eftirlitsstöð ein nægi ekki.
Svör Geirs Hallgrimssonar við
fyrirspurn Sigurðar Lindals,
munu ekki hafa skýrt það, hvað
fyrir Sjálfstæðisflokknum vakir,
þegar hann er að tala um endur-
skoðun varnarmálanna, hvort
frekar eigi að fækka eða fjölga i
hernum eða hvort hann á að
haldast óbreyttur.
Það er m.a. slik tvöfeldni i
varnarmálunum. sem veldur þvi,
að Sjálfstæðisflokkurinn nýtur
ekki trausts i sjálfstæðismálum
þjóðarinnar, eins og Björn
Bjarnason kvartaði réttilega und-
an á landsfundi ungra Sjálf-
stæðismanna sl. haust.
Flokkur í felum
Broslegt er að lesa um þessar
mundir þau áróðursskrif
Morgunblaðsins og Þjóðviljans,
að Framsóknarflokkurinn hafi
enga grundvallarstefnu. Ástæðan
er sú, að Framsóknarflokkurinn
játar hvorki kapitaliska eða
sósialiska trú, heldur er frjáls-
lyndur umbótaflokkur, sem hafn-
ar kreddum. Einkum er þetta þó
broslegt vegna þess, að það er ein
höfuðiðja Mbl. og Þjóðviljans að
reyna að fela þá stefnu, sem
flokkar þeirra hafa, og láta fólk
halda að þeir séu allt annað en
þeir eru.
Það ber að meta núverandi rit-
stjórum Mbl. og Þjóðviljans til
frádráttar, að þeir eru ekki upp-
hafsmenn þessarar felustarf-
semi. Þessi feluleikir hófust, þeg-
ar ihaldsmenn töldu sér ekki
lengur henta að kalla flokk sinn
Ihaldsflokk og kommúnistar ekki
að kalla sinn flokk kommúnista-
flokk. Siðan hefur þessi felustarf-
semi sett höfuðsvip á islenzk
stjórnmál.
Grímuklæddar
stefnur
Hin raunverulega stefna Sjálf-
stæðisflokksins er ihaldsstefnan,
sem leitast við áð halda i sérréft-
indi og fjáraflaaðstöðu hinna svo
nefndu sterku einstaklinga, en
samkvæmt ihaldskenningunni
eru þeir hæfastir til að drottna i
atvinnulifi og stjórnmálum og
eiga að gera það. 1 samræmi við
þetta er Sjálfstæðisflokkur stétt-
arflokkur hinna fáu útvöldu og
hefur trúlega verið það. En þetta
má ekki lengur segjast, eins og i
tið Jóns Þorlákssonar, heldur
verður að segja, að Sjálfstæðis-
flokkurinn sé flokkur allra stétta
og sé ákaflega frjálslyndur og lit-
ið ihaldssamur. Þannig verða
Matthias og Eyjólfur að keppast
við að fela ihaldsstefnuna.
A sama hátt verða þeir Kjartan
og Svavar að gegna feluhlutverki.
Upphaflega var hér til ógrimu-
klæddur kommúnistaflokkur. Það
gafst illa, Islendingum geðjaðist
ekki að kommúnismanum. Þvi
var ákveðið að breiða yfir nafn og
númer að dæmi vissra veiði-
manna i landhelgi. En þetta nýja
nafn og númer entist illa og þvi
var enn tekið upp nýtt nafn og
númer fyrir sex árum. Það er nú
verkefni þeirra Þjóðviljamanna
að láta það ekki sjást, sem á bak
við þetta nafn og númer er. Til
þess að láta þetta vera sem mest
á huldu hefur Alþýöubandalagið
enn ekki sett se'r stefnuskrá.
Svo þykjast felumennirnir geta
ásakað aðra fyrir óljósa stefnu.
Nær væri þeim aö skýra það.hver
er raunveruleg stefna flokka
þeirra.
Þ.Þ.