Tíminn - 10.02.1974, Blaðsíða 23

Sunnudagur 10. febrúar 1974.
TÍMINN
23
Mismunur
þjóðo er
nýttur við
krobbameins
rannsóknir
Rætt við Hrafn Tuiiníus,
formann krabbameinsskrdningar
Krabbameinsfélags íslands
Hrafn Tuliníus meinafræðingur, mvndin er tekin i Albany i New York riki i Handarikjunum fyrir einum
átta árum. Hrafn er á ferð og flugi um allan heim vegna starfs síns. Hann hafði stutta viðdvöl hér nú, og
fyrir mistök blaðainanns varð ekkert úr myndatöku. Þessa dagana er Hrafn staddur i Denver i Banda-
rikjunum, á læknaþingi, þar sem hann flytur fyrirlestur um samanburðarrannsóknir á krabbameini á
íslandi, i Japan og viðar. Hrafn starfar hjá stofnun á vegum heilbrigðismálastofnunar S.Þ., sem hefur
aðsetur i Lyon i Frakklandi. Jafnframt er hann formaður krabbameinsskráningar Krabbameinsfélags
islands.
Hér á landi er staddur
Hraf n Túlinius
meinafræðingur, en
hann hefur starfað mjög
mikið að rannsóknum á
krabbameini á undan-
förnum 5 árum á vegum
Sameinuðu þjóðanna.
Starfar Hrafn hjá
rannsóknastofnun i
krabbameinsfræðum,
sem er i eigu heilbrigð-
isstofnunar S.Þ. og er
staðsett i Lyon i
Frakklandi. Starfar
Hrafn i faralds-
fræðideild stofnunar-
innar, annars vegar við
mikróskopíska flokkun
eða flokkun á smásjár
greiningum á æxlum;
að endurskoða það og
sjá, hvað hægt er að
nýta i þvi sambandi við
faraldsfræðilegar
rannsóknir, hins vegar
er Hrafn við rannsóknir;
sem eru gerðar á
ákveðnum krabbamein-
um i ákveðnum liffær-
um. I sambandi við
þetta ferðast Hrafn viða
um heim.
Við spurðum Hrafn, hvort hægt
væri að tala um aukningu i tiðni
krabbameins nú á siðustu árum.
— Það er nú ekki hægt að
fullyrða, að um aukningu sé að
ræða á heildartölum. Það litur þó
Ódýrar sfereo-
SAMSTÆÐUR
stereoradíófónar,
stereoplötuspilarar
með magnara og há-
tölurum, stereosegul-
bandstæki í bíla fyrir 8
rása spólur og
kasettur, ódýr bílavið-
tæki 6 og 12 volta.
Margar gerðir bíla-
hátalara, ódýr kasettu-
segulbandstæki með
og án viðtækis, ódýr
Astrad ferðaviðtæki,
allar gerðir,
músikkasettur og átta
rása spólur, gott útval.
Póstsendi
F. Björnsson — Radíó-
verzlun — Bergþóru-
götu 2 — Sími 23889.
þannig út, miðað við þær tölur,
sem handbærar eru. Hins vegar
veit maður ekki, hversu mikið
það byggist á meiri nákvæmni i
skráningu. í þeim löndum, þar
sem bezt skráning er á tiðnitölum
krabbameins, það eru yfirleitt
Norðurlöndin, þá má sjá svolitla
aukningu, en hún er svo litil, að
eiginlega er ekki hægt að
fullyrða að það sé raunhæft
Taka ber tillit til þess, að
greining krabbameins hefur
mikið aukizt i heiminum, fram-
farir hafa orðið i læknisfræði, sér-
staklega i minna þróuðum lönd-
um og meðalaldur fólks er að
færast ofar og mannfjöldinn er að
verða eldri að meðaltali, og
krabbamein er mun tiðara hjá
eldra fólki.
Norðurlanda-
skráningarnar beztar
— En hvað er að segja um
skráningu krabbameins?
— Það eru til upplýsingar um
dánartiðni i nokkrum löndum
afturundir aldamót, ekki þó viða.
En dánartiðnitölur hafa batnað
mikið siðan i striðinu, siðan
heilbrigðismálastofnun S.Þ tók
við þessu, en áður var þetta á
vegum Þjóðabandalagsins. Það
er munur á þvi að telja bara þá,
sem deyja, og telja þá, sem eru
greindir sem krabbameins-
sjúklingar. Og tölur um tiðni
greininga liggja eiginlega ekki
fyrir fyrr en i kringum 1950 eða
svo. Elztu tvær krabbameins-
skrár i heiminum voru stofnaðar
1927 og önnur þeirra
starfar-raunar enn, en þær eru
ekki ýkja merkilegar. Beztu
skráningarnar, sem enn eru við
lýði, byrjuðu upp úr 1950, og það
eru Norðurlandaskráningarnar.
Ónæmisfræðilegar
aðferðir kannski það
byltingarkenndasta
— Þú segir, að erfitt sé að henda
reiður á aukningu krabbameins,
almennt, en hvað um einstakar
tegundir krabbans?
— Það eru talsverðar tilfærslur
milli tegunda. Þaðer liklega mest
áberandi aukning á lungna-
krabbameini, og það er þá eink-
um I körlum. Þá er einhver
aukning brjóstkrabbameins hjá
þeim þjóðum, sem bezt er vitað
um. Viða er fækkun magakrabba-
meinstilfella. Hver orsökin er,
veit maður ekki, en auðvelt er að
gera sér i hugarlund, að það hafi
eitthvað með mataræðið að gera.
— En eru ekki góðar blikur á lofti
með, að bráðlega verði hægt að
lækna krabbamein að meira eða
minna leyti, sbr. rannsóknirnar i
Sovétrikjunum, sem sagðar eru
mjög athyglisverðar.
— Það er náttúrlega mikið gert
til lækninga á krabbameinum, og
það eru mörg krabbamein i
heiminum i dag,'sem læknast
alveg. Enn fleiri ná tiltölulega
eðlilegum aldri, þótt þeir hafi
krabbamein, þ.e.a.s. það er viða
hægt að segja, að krabbameinið
hafi litið stytt aldur þess, sem
fékk það, borið saman við meðal-
aldur. Framfarir verða þannig, á
meðferð sérstaklega.
— Er ekkert byltingarkennt á
ferðinni i meðferð krabbameins-
tilfella núna?
— Nei. það heldég ekki. Það, sem
helzt mætti telja byltingarkennt,
er, að beita ónæmisfræðilegum
aðferðum að nokkru leyti við
örfá, ákveðin krabbamein, aðal-
lega hvitblæðitegundir. Þetta er
kannski það byltingarkenndasta.
Unnið hefur verið með þeim
aðferðum i svona 6-10 ár, en það
eru ákaflega fár tegundir af
krabbameinum, sem þessu er
beitt við.
Tenging krabbameins-
skrárinnar við aðrar
skýrslur og gögn
— Hvert er starf þitt hér heima,
Hrafn?
— Það er tvíþætt. Annars vegar
er ég ráðgjafi hjá Krabbameins-
skrá Islands, og sendur hingað
frá fyrirtækinu, sem ég vinn hjá,
til ráðgjafastarfa. Og hins vegar
erum við i samvinnu, krabba-
meinsstofnunin i Lyon og
Krabbameinsfélag Islands, með
rannsókn á ákveðnum krabba-
meinum hér.
— Hvað geturðu sagt mér um
það?
— Ég vildi nú helzt segja sem
minnzt um það i bili, unz við vit-
um eitthvað um þetta. Það er
verra að fá i fjölmiðlana sögu,
sem aldrei getur orðið nema hálf-
sögð.
— En eru þetta itarlegar
rannsóknir?
— Það fer eftir þvi, hvernig á það
er litið. Krabbameinsskráin is-
lenzka er gömul og mjög góð og
hefur óvenju itarlegar
upplýsingar um alla þjóðina. Svo
eru lika ýmsar aðrar
upplýsingar, sem þjóðin býr yfir,
sem verið er að gera meira og
minna tölvutækt, og þetta eru
eiginlega tilraunir i þá átt að
tengja saman krabbameins-
skrána við aðrar skýrslur og
gangasöfn. Það er það, sem við
höfum verið að vinna að i
sameiningu, þ.e. ég frá Lyon og
visindamennirnir hérna.
Alltaf einhver munur
milli tveggja þjóða
Stofnunin, sem Hrafn starfar
hjá i Lyon i Frakklandi, heitir á
ensku International Agency For
Research On Cancer, á islenzku
nánast Alþjóðakrabbameins-
rannsóknastofnun. 1 þetta skipti
verður Hrafn tæpar tvær vikur
hér a' landi, en hann reiknar með
að koma aftur á árinu. Á siðast-
liðnu ári var Hrafn hér i um það
bil 5 vikur. Hyggst hann starfa
áfram i Lyon.
— Hvernig er ástandið á Islandi i
krabbameinsmálum, með tilliti
til tiðni miðað við önnur lönd, ef
við tökum Frakkland til dæmis?
— Við höfum lagt fram itarlegri
skýrslur en Frakkar, sérstaklega
hvað varðar greiningartiðni. Að
öðru leyti er litið hægt um þetta
að segja. Það eru ákveðnar
krabbategundir, sem er algengar
i Frakklandi. Vélindiskrabba-
mein er t.d. algengt þar. Lifrar-
krabbamein er þar mun
algengara en hér. Magakrabba-
mein aftur algengara hér o.s.frv.
Hvenær sem maður ber saman
tvær þjóðir að þessu leyti, er
alltaf um einhvern mun að ræða.
Að nýta mismun
þjóða við krabbameins-
rannsóknir
— Fylgizt þið eitthvað með
vanþróuðu þjóðunum i þessum
efnum?
— Já, við reynum að veita þeim
mikla athygli lika, þvi að það er
oft, sem munurinn verður meiri.
þegar lifskjaramunurinn verð
ur meiri. Við erum t.d. með
mikla rannsókn i gangi i íran.
sem kannski er ekki hægt að
kalla beint vanþróað land, en
það er öðru visi en Evrópulöndin.
— Eru einhverjar tegundir
krabbameins, sem sérstaklega
ber á i vanþróuðu löndunum?
— Já, ja, og það er mjög misjaínt
eftir svæðum. Hjá mörgum
Afrikuþjóðum eru lifrakrabba-
mein feíkilega algeng og viða
mun algengari en magakrabba-
mein hér. Hér er fjöidi lifra-
krabbameinstilfella innan við 1%
af magakrabbameinum. þannig
að þaö er sláandi munur. er
maður bera svona saman.
— Eitt af aðalmarkmiðum
stofnunarinnar, sem ég vinn hjá.
er einmitt að nýta þennan mis-
mun, þ.e.a.s. þegar hægt er að
bera saman ákveðin atriði i lifs-
venjum og lifskjörum fólksins á
tveim stöðum. þar sem krabba-
meinstegundirnar verða svona
ólikar, þá er hægt að geta sér til
um, hvað getur verið orsök og
hvað ekki.
-S.P.
Kaupmenn-framleiðendur
tízkuvara.
Feröaþjónusta Loftleiöa hefur
tilbúna hópferð á
” Scandinavian fashion show ”
í Kaupmannahöfn í marz.
LOFTLEIDIR
FERDAÞJÚNUSTA
VESTURGATA 2 sími 2D200