Tíminn - 06.10.1974, Síða 19

Sunnudagur 6. október 1974.
TÍMINN
19
tltgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300—18306. Skrifstof-
ur I Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523.
Verö í lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuöi.
Blaöaprent h.f.
Hólmgönguáskorun
Menn eru á afrétt á fjöllum uppi i haustgöngum.
Þeir hreppa afspyrnuveður. Þetta er einn af af-
réttum Sunnlendinga, sem uppblásturinn hefur
leikið grátt, svo að jafnvel efsta hluta
byggðarinnar hefur sums staðar verið ógnað. Nú
hylur mökkurinn alla útsýn, og sandurinn, sem
rokið þyrlar upp, lemur menn og skepnur
miskunnarlaust, fyllir augu þeirra og vit,smýgur
inn á milli klæða og sezt i ull kindanna, svo að þær
verða þungfærar eins og baggahestar.
Þetta er stuttorð skrifstofulýsing á þvi sem
gerðist á afrétt Biskupstungnamanna i sandrokinu
á dögunum. Á einskis manns færi er að geta sér til
um það, hversu mörg þúsund lestir af lausum
jarðvegi þetta veður hefur sópað út i buskann, eða
hversu miklar gróðurskemmdir hafa af þvi leitt,
þar sem landi var svo háttað, að það náði að rjúfa
jarðveg, og svipta jurtir rótfestu.
Ekki er þvi að heilsa, að það sé aðeins Biskups
tungnaafrétt, sem illa er farin af uppblæstri, og
veðrið hefur viðar komið við á svipaðan hátt og
þar. Engum, sem átt hefur leið um hálendið, getur
dulizt, hversu það er illa leikið sunnan vatnaskila,
og land, sem þegar hefur orðið fyrir miklum
áföllum, er einmitt viðkvæmast, þegar mikið
mæðir á þvi.
Á Sturlungaöld riðu Gissur Þorvaldsson og
Kolbeinn ungi og fleiri höfðingjar þess tima Kjöl
með afarfjölmenna flokka, og það mun sammæli
margra, að tæpast hafi allir þeir hestar, sem sliks
þurftu, verið á járnum. En þvi fylgir þá aftur sú
ályktun, að leiðin hafi þá sennilega að mestu eða
öllu leyti verið gróin. Og þá geta menn lika gert sér
grein fyrir þeim umskiptum, sem orðið hafa.
Um landspjöll á fyrri öldum tjóar ekki að sakast,
og hvorki mun sú kynslóð, sem nú er uppi, né hinar
næstu, megna að græða öll þau sár, sem landið
ber. En það væri hörmulegt, ef þeim, sem nú lifa,
tækist ekki stöðva eyðinguna og snúa svo vörn i
sókn, að umtalsvert þyki síðar meir. Til þess hefur
raunar þegar verið ánafnað einum milljarði á
næstu árum, svo sem alkunna er.
Auðvitað stjórnum við ekki veðrum og vindum,
og við verðum að sætta okkur við náttúrufarið eins
og það er og hegða okkur samkvæmt þvi. Og þá er
það, sem hvað fyrst verður að gæta, að ofgera ekki
landinu, en það höfum við einmitt gert allt fram á
þennan dag.
í seinni tið hafa búin viða stækkað ákaflega
mikið, og aukin búfjáreign krefst að sjálfsögðu
aukins bithaga. Og þar verður fram úr að ráða á
þann veg, að ekki sé úr þeim sjóði tekið, sem með
engu móti má meira rýrna. Landgæðin megum við
ekki skerða, þvi að það væri dauðasynd eins og nú
er komið skilningi okkar og þekkingu á sambúð
manns og lands. Fyrri kynslóðir börðust upp á lif
og dauða, og þær vissu ekki heldur, hvað þær
gerðu. Hvorugt geta þeir, sem nú lifa, haft sér til
afbötunar.
Gróðurverndin og gróðursóknin er eitt af stór-
málum okkar — eins konar landhelgismál innan
marka flæðarmálsins. Þá landhelgi verður að
verja, þótt vörnin kunni að verða kostnaðarsöm,
rétt eins og á sjónum, og þar verða einnig að koma
til friðunarhólf til verndar ungviði, auk margra
annarra aðgerða, sem beitt er og beita verður i
vaxandi mæli.
Sandbylinn mikla, sem skall á gangnamennina á
dögunum, verður þess vegna að lita á sem
hólm gönguáskorun.
Keith Richardson. The Sunday Times:
Japanir verða brdðum
auðugasta þjóð heims
Þeir munu leysa umhverfisvandann
og standa af sér orkuskortinn
Senn veröa gasgrimur óþarfar I Japan.
ÞRATT fyrir áhrif orkuskorts
og verðbólguvanda um heim
allan má gera ráð fyrir, að
Japanir verði fljótir að ná að
nýju örum hagvexti. Japan
verður væntanlega eitt af auð-
ugustu rikjum heims, girni-
legt til búsetu og áhrifameira
en önnur riki á árunum milli
1980 og 1990.
Þessi spá er i beinni and-
stöðu við þá skuggalegu fram-
tið, sem margvislegur vandi
Japana hefir löngum þótt
boða. Hún er eigi að siður nið-
urstaða nýrrar og nákvæmrar
könnunar sem brezka stjórnin
hefir látið fara fram og birt
var i opinberri skýrslu 9. sept-
ember.
Hópur sérfræðinga athugaði
gaumgæfilega þá þætti, sem
mestu hafa ráðið um afar öran
hagvöxt Japana fram til
þessa, og samdi skýrslu um
þær athuganir. Niðurstaðan
er, að mikilvægustu þættir
hins japanska atvinnulifs —
efnahagsstefnan, vinnuaflið,
tæknin og hráefnin — séu
nægilega traustir til þess að
tryggja 10% hagvöxt á ári, og
þjóðin muni sjálf spara nægi-
lega mikið til þeirrar fjárfest-
ingar, sem með þurfi. Höfund-
arnir draga siðan upp glæsta
mynd af Japan á árunum upp
úr 1980, og segja, að það
„verði fyrirmynd annarra
rikja um efnahagsárangur.”
VERKAMENN I Japan
verða betur launaðir en nokk-
urs staðar annars staðar. Jap-
anir munu skara fram úr i
mataræði, fatnaði, heil-
brigðisháttum, húsakosti og
tómstundanotum.
LIFSGÆÐIN verða mikil.
Búið verður að vinna bug á
menguninni með riflegum
fjárframlögum, eftirliti og
dreifingu verksmiðja. Hús-
næði, velferðarþjónusta og
ellilaun fullnægja fyllstu kröf-
um. Menntun verður á háu
stigi og sama mun mega segja
um þá þjónustu, sem blöð, út-
varp og sjónvarp láta i té.
ATVINNULIFIÐ heldur eigi
að siður áfram að byggjast
meira á framleiðslu en þjón-
ustu.
FYRIRTÆKI Japana munu
fjárfesta gifurlega mikið er-
lendis, tiðast með þátttöku
heimamanna, einkum i þeim
tilgangi að tryggja hráefni og
aðgang að ódýru og auknu
vinnuafli. Meðal viðfangsefna
má nefna pappirsgerð i Brazi-
liu, efnaiðnað i Iran, rafeinda-
iðnað i Kóreu og álvinnslu i
Indónesiu. Japanir munu hafa
forustu i tækni og geta keppt á
hvaða markaði sem er i heimi
hér.
TENGSL Japan við vanþróuð
riki, bæði vegna fjárfestingar
og kaupa á afurðum þeirra,
munu hafa afar mikil áhrif á
efnahagslif alls staðar. Þessi
áhrif kunna að verða Evrópu-
búum og Bandarikjamönnum
til nokkurra óþæginda, en
„hljóta að teljast heillavænleg
heiminum þegar á heildina er
litiö”.
JAPANIR munu búa við
frjálsari viðskipti en nokkur
önnur efnahagsheild og mark-
aður hjá þeim verður alger-
lega hömlulaus. Stjórn rikis-
ins verður yfirleitt hlutlaus i
stjórnmálum og minna tengd
Bandarikjunum en nú. Japan
verbur i stuttu máli sagt „sér-
lega jákvætt og uppbyggjandi
afl i héimsmálum yfirleitt”.
SKÝRSLAN um efnahags-
könnunina er 245 blaðsiður og
hefst á skýringum á þvi, hvers
vegna Japönum hafi vegnað
jafn vel og raun ber vitni. Fyr-
ir aldarfjórðungi var þjóðar-
framleiðslan á mann aðeins
um 150 dollara virði, eins og
enn er raunin I flestum rikjum
Asiu. Siðan hafa framfarir
verið afar örar og framleiðsla
á mann er nú jafn mikil og i
Evrópu og þjóðarframleiðslan
jafn mikil og samanlögð fram-
leiðsla Frakka og Breta.
Höfundar skýrslunnar
benda á, að vestrænir menn
hafi verið afar tregir til að við-
urkenna þetta sem raunveru-
leg sannindi. Þeir hafi reynt
að telja það skammvinnan
árangur hagstæðra skilvrða,
svo sem ódýrs vinnuafls, til-
litslausra stælinga og hömlu-
lausra undirboða. Tortryggnir
samtiðarmenn minna á oliu-
kreppu og verðbólgu og halda
fram, að Japanir hafi fórnað
of miklu af raunverulegum
lifsgæðum fyrir efnalega vel-
gengni.
HöFUNDAR skýrslunnar
halda hins vegar fram, að
skýringanna sé að leita i
grundvallareinkennum efna-
hagslifsins. Þessi einkerini séu
enn við lýði og virk, og þess
vegna megi gera ráð fyrir
framhaldi á hinum góða ár-
angri.
„Markmið kerfisins hafa
verið ljós og afmörkuð, eða
hækkun tekna og þar af leið-
andi velmegunar japansks al-
menings að minnsta kosti til
jafns við hvaða aðra þjóð sem
er. Takmarkið var háleitt er,
ekki ósanngjarnt. Þessu
marki varð ekki náð nema
með þvi að fullnýta fáanlegt
vinnuafl og tiltækt fjármagn,
og ná við sem virkustu verði
hráefnum og tækni, sem
tryggði i sameiningu há-
marksafköst.
Efnahagsstefna þessi er vel
kunn. Hún hefir sjaldan eða
aldrei verið framkvæmd jafn
vel af heilli þjóð eða með jafn
miklum og góðum á' angri.
GLÆSTUR efnahagsárang-
ur Japana hefir byggzt á
þeirri iðnaðarstefnu, að
breyta aðföngum sifellt i fjöl-
breyttari og fullkomnari iðn-
aðarvöru, auka innlenda eftir-
spurn stöðugt og ört og nýta
fyrsta flokks vinnuafl vel og
kerfisbundið. Handbært fjár-
magn hefir verið nýtt afar vel
i þágu atvinnulifsins, og
stjórnvöld og athafnamenn
hafa verið afar samtaka um
siauknar efnahagsframfarir.
Atvinnulifinu hefir verið
einstaklega vel stjornað.
Smátt og smátt hafa þróazt
sérstök kerfi, einkum i með-
ferð vinnuafls og fjármagns.
Þessi kerfi eru að ýmsu leyti
frábrugðin þeim, sem farið er
eftir á Vesturlöndum, og vest-
rænir menn meta þau sjaldn-
ast að verðleikum”.
HÖFUNDAR skýrslunnar
lýsa virkni kerfisins, sem hef-
ir reynzt Japönum til þessa
jafn vel og raun ber vitni. Sið-
an leiða þeir rök að þeirri trú
sinni, að árangurinn haldi á-
fram og kerfið dugi Japönum
til þess að sigrast á. aðsteðj-
andi erfiðleikum. Þeir ráðast
sér i lagi harkaiega gegn
þeirri útbreiddu skoðun, að
hin nýju markmið um bætt
umhverfi og hina miklu og öru
ráðstöfun opinbers fjár séu ó-
samræmanleg örum hagvexti.
Þeirkomastmeira að segja að
þeirri niðurstöðu, að á örum
hagvextiþurfieinmitt að halda
vegna kostnaðarins við að ná
markmiðunum. Raunar verki
ör hagvöxtur gegn verðbólg-
unni samkvæmt hinu jap-
anska kerfi, þar sem það geri
kleift að ráðstafa aðföngum
til meiri nota en áður.
Vist væri unnt að rengja
sumar niðurstöður höfund-
anna um styrk og stöðugleika
Japana i efnahags- og stjórn-
málum. En rökin, sem þeir
rekja i skýrslu sinni, eru
vissulega afar sannfærandi og
lýsa beinni og átakanlegri
andstöðu við það, hvernig
brezku athafnalifi hefir verið
stjórnað þenna umrædda,
undangengna aldarfjórðung.
Einn þátt telja höfundarnir
liklegri til þess en allt annað
að koma i veg fyrir að spá
þeirra rætist. Hann er sá, hve
umheimurinn á erfitt með að
viðurkenna, hve máttugt stór-
veldi Japan sé þegar orðið. Ef
viö viðurkennum Japani ekki
sem jafningja i verzlun. fjár-
festingu og jafnvel stjórn-
málaákvörðunum, hljótum við
að stofna til bráðrar hættu.
„Einangrað og þar af leiðandi
fjandsamlegt Japan á árunum
1980—1990 verður sannarlega
ógnvekjandi”, segja höfund-
■ .•nir ab lokum.
—JH